Katalog

CUMHURİYET ÜERGİ gösterimin kadın tarihinin yazılmasınakatkıdabulunmanın ötesinde, belirli bir aşamada, erkekleri "öteki" ile duygusal düzeyde özdeşleşmeye, "öteki" ile duygudas, olmayazorlayacağını daileri sürüyordu. Beden dilininkültürel,tarihscl bir metin yazdığını kabul etmeliyiz. Bu açıdan bakıldığında beden bir belge, bir sicil kütüğüdür. Mitolojiyi erkeklerin kurduğu.tarihi erkeklerin yazdığı bir kültürde beden dilinin kodlarını, kurallannı da kuşkusuz erkekler dikte ederler. Feminist göstcrim sanatçıları kuralları erkeklcrce belirlcncn ve dolayısıyladacinseleşitsizliği kaydeden ve koruyan bir sembolik dilin şifrclcrini çözdüler, yapısını bozdular. Ataerkil kültürde gözayncalığa sahiptir. "Öteki"ni nesneleştirir, manipüle edcr, ona egemen olur. Aynı zamanda, araya biruzaklıkkoyarveböylecebedensel ilişkıyi yoksullaştırır, zorlaştırır ve hatta olanaksızlaştırır. Sevgi kaynaklı dokunuşun yerine gözetlemeyi ikamc eder. [îrkekbakişı kadın bedenini yüzyıllar boyunca aşağılamıij ya da cstetize ederek idealleştirmişti. Amaç, kadın bedeninin hazalmasını yasaklamaktı Feminist gösterim (ve beden) sanatçıları kendi radikal estetiklerini geliştircrck bedenlerinin aşağılanmasına, güzclçirkin, zayıfşiş.man kategorilerı içindenesncleştirilmesinc, BaCicciolina ve Koons... Yaşasın piyasa... tısanatgelcncğindcki ideallcstirilmesine karşı çıktılar. licdcnlerini kural ihlal edicı (transgressivc)tarzdagörünüı kılarak ataerkil kodların anlamlarını çürüttüler. Örneğir izlcyicilcr karşısında çırılçıplak soyunarak onlardan göğüs' lerine dokunmalarını vc sonrı dabundannasılbirhazaldıkla. . . rını anlatmalarını isteyen An nie Sprinkle bcdcninin bu kuraltanımaz görünürlüğiiy le (vt hatta teşhiriyle) erkek bakışınagözdağ ^ kan "Yeniden Doğusun Istırabları ve Hazlanatı kadınlann seslerini duyurabilmelcri bayor,eriltemasıtehditediyordu.KarenFinlej n"başlıklıya7isında kadın veerkek sanatçıkımındanidcalbiranlatımbiçimiydi. Ayrısahnede oturağa oturup dışkılarken bedenir ca, Cheri Gaulke'nin de vurguladığı gibi, sa lar arasındaki önemli bir farka dikkat çekinat ve hayat arasındaki sınırları ortadan kal yor, kadın sanatçılann bedenleri aracılığıyla müh ürlenmiş,statik bir kalıpdeğil, belirli bi yolojiksüreçleriniş.lediğibirsitcolduğum kendilerini ifadeettiklerini,dönüştürdüklcdırıyordu. Çünkü gerçektcn, kadınlar için rini ve özeleştiri yaptıklarını, oysa erkek savurguluyor ve bu süreçlerden birinin işleyigösterim hiçdeyabancı sayılmazdı. Ataerkil natçılann ataerkil toplumun onları oynamadüzenin onlarabiçtiği "kadın rolü"nü oynaşini görünür kılarak bedeni üzerindeki cinsı mak üzere hayatlannın her anında sahnedey ya zorladığı "erkek rolü"nden kay naklanan yetçi bakışlan siliyordu. Gösterimdeki kadıı diler. Gösterim sanatıylabu rolü tersyüz edi erilliktedirginliğindendolayı kcndi bedenbedeni durağandeğildi. Aktifkadın beden lerine şiddet uyguladıklannı yazıyordu. Lipyor, dönüştürüyorlardı. eril bakış ve arzunun edilgen nesnesi olmay; karşı çıkıyor, iktidar vebilgi söylemlerinedi Bu anlamda gösterim sanatı kadınlar açı pard'ın görüşlerini biraz dahaöteye götürereniyordu. lirkckbakışını iade ediyor yad; sından "ben"in duyurulması, kadın kimliği rek,bedenlerinihırpalayan,bedenlerineeza veren erkek sanatçılann bu yolla günah çınindeklarasyonuydu. Feminist sanatçılar gisorunsallaştırıyordu. kardıklarını söyleyebiliriz. Viyana Aksiyon derek ben ve toplum arasındaki gerilimin daKedi ve statükonun düzeni... grubundan Rudolf Schwartkogler'in pcnisihabaşkayön ve boyutlannadaeğildiler. Kızni kesmesi eril tedirginliğini radikal bir biYeraltı sinemacısı Stan Brakhagc, yenilik kardeşlersaltbirbirlerinikueaklamaklayeçi ressam ve hcykelci Robert Morris ile dı tinmcdiler; bütün baskılanmışlan kucakla çimde dışavurmanın yanı sıra, böylesi bir günah çıkarma ey lemiydi belki de. çahşmalaryapmış olan feminist pcrformaıtı: dılar. Bedenin vekimliğin sınırlarını geniş(Fuses)adlıfilmindegerçckhayattaki sevgi leterek siyahlar ve etnik azınlıklarla, eşcinsel Gözveöteki... lisi JamcsTanney ile sevişmclerini görüntö erkeklerle özdeşles.tiler. Gösterimi tanıma ve leyerek erotik bir eylemi, eijitlik temelli bi öğrenme süreci olarak işlcttiler. Eleanor AnPerformansınfeministlercebirözgürlc!)cinselliği belgelemişti. Scvgililerin sevi^me tinbazıperformanslarındakideğiş.ikpersomestratejisi olarak kolaylıkla benimsenmelerinde fallusmerkezli birrol dagılımı yoktu na'lan için, "kendi bedenimin drçınaçıkma sininbirdiğernedenidcbusanatformunun Keza, onları gözlemleyen,gÖ7Ctleyen,onla da ve başka gerçeklikleri araştırmada bana erkeklerinbiçimledigibirgelencklelekelenratahakkümeden bir erkek bakışıda yoktu yardımcıoldular"diyordu. • miijolmasıydı.Dahaaçıkbiranlatımlasöylendiğinde, erkeklerin ortak tarihinin bir par Sevgililcr sürekli devinim halindeydiler Lucy Lippard 1976 yılında, Art in Ameriçası haline gelmediği için kadın tarihinin ya "Pozisyon"a zaman tanımaksızın sürekli ye ca dergisinde yayımlanan, gösterim ve bedeğiştiriyorlardı. Yalnızca Schneemann'ıı zılmasını kolaylaştırabilirdi. Judy Chicago den sanatlarına feminist bir pcrspektiflenba Madonna, Kanıt Vücutlar fılminde... Kadın sanatçılar, bedenleri aracılığıyla kendilerini ifade ediyor, dönüştürüyor ve özeleştiri yapıyorlar. Ya Madonna ve Cicciolina? Onlar "piyasa"nın kadınını oynuyorlar. Oysa haz politiktir HALİLTURHANLI B askilanmiijlann geri dönüş,üne, sarsılmışların dayanışmasına taı nıklıkettiğimiz 1%0'lardakadınlar, bcdcnlerini özgürleştircbilmck için yürüttükleri mücadelcde gösterim performans sanatını (vc onun bir uzantısı olan beden sanatını) stratcji olarak kullandılar. Bir diğer anlatımla, sanatsal bir form olarak göstcrim hem kadınlann kızgınliklarını dışavurmalarınısağladı,hemdedönüştürücü (transformatif)birenerjinin feminist topluluktayayılmasındaetkilioldu. Kadınlar için gösterim sanatı didaktik formulasyonlardan ve kathartik (arınma) opcrasyonlardan öte bir anlatntaşıyordu. Kendilerini tanımlama, mitoloji ve tarihlerini, kolektifbilinçaltlannıinceleme,yorumlamave yeniden yazma olanağı vcriyordu. Kadınlar öfkeleri ve otantik duygularıyla atesjiyorlardı bu sanatı. Özyaşamsal öğeleri ritüe! formuyla yorumluyor, ritüelleş,tirmeden yola çıkarakpolitiksorularortayaatıyorlardı. Doğaçlamayı,amatörcebirdisiplinsizliği vc karmaşayı bcnimsemcsi ve komünalkolcktifbirdcneyinıolmasınedeniylefemınizmin gündcminc denk dü^en pertbrmans sa