Katalog

12NİSAN 1998. SAYI 629 19 sarı renklerkullandı. Nevarki Mackintosh'un alışılmışındışındaki bu yaratıcı tasanmlan Glaskovv dışında Ingiltere'de fazla yankı bulnıadı. Ancak, sanatçı hakkında, yakın dostu Alman mimar ve eleştirmen Hermann Muthesius (18611927) yayınlar yapmıştı. 1900'lerde Viyana, Turin, Moskova, Dresden ve Berlin'de sanatçının yapıtlanndan bazı örnekler sergilendiğinde.çeşitlidergilerde hakkında yazılaryayımlandı. Bu çabalara karşın, yine de Avrupa'da herhangi bir sipariş alamadı. Bay ve Bayan Mackintosh arasında, ne gibi bir tasarım sürecinin paylaşıldığı pek bilinmiyor. Margaret ön plana çıkmıyordu, bununla birlikte en azından alçı taşından panellcrin yaratıcısmın o olduğu biliniyordu. Mackintosh'lannenünlüyapılan, 12yıllık bir süre içinde iki aşamada gerçekleştirilen, Glaskow Güzel SanatlarOkulu'ydu. Sanatçı, 20. yy'a yol alınırken "özgür biçem" arayışlannabaşladı.llkesi'Taşayanadamdan yaşayan adamlara tasanmlar" idi. Geleneksel "lskoç KuleEvi" çizgisininde ötesine geçti. Bu Mackintosh'un son etkin mimarlıksipariştasanmıydı. Yapıt, 1910'dabidönüldüyse de 1923 'te yeniden aynlıp GüneyFransa'yagidildi.Kendisinidoğaresimlerine verdi. Resim, mimariden daha önem kazanmayabaşladı.EşiileRoussillionbölgesindc dört verimli ve mutlu yıl yaşadı. Bir çeşit yan göçebe gibiydiler. Burada çiçekleri konu alan titiz çizim ve resim çalışmaları ilebaşyapıtlaryarattı. Almanya ile başlayan 1. Dünya Savaşı nedcni ile 1915 'te garip olay lara tanık oldu. Yerel halk arasında, lskoç aksanından ve bazı çizimleryapmasından ve AlmanyaAvusturya sergileri hakkındaki yazılardan dolayı, Alman casusu olduğu yolunda dedikodu başlamıştı.Polisbirgünkendıni"Kıyıdayürüyüp denizi seyrederek, casusluk yapma" suçuilegözaltınaaldı. Eviarandı. Almanya MET'in satın aldıgısuluboya "Şakayıklar". ve Avusturya Sergileri ile ilgili gazeteyazıları ve mektuplar yeterli kanıt sayıldı. Ordu belgelerine el koydu. Bölgcdc oturması yasaklanınca 1927'deLondra'yadönmekzorundakaldı. Londra'dan Davidson'a gönderdiği bir mektupta "Şu anda bazı güçlükler içindey im. Çiçek ya da doğa resimlerimden birini acaba2030stcrlinealırmısınızyada23aylığına rehin tutarmısınız?" diye yazacak kadar güç durumdaydı. ölümünden sonra Glasgow'daaçılansergidesuluboyalannıeski müşterileri beşer sterline lütfen satın aldılar. tıklan mimari ve dekoratif tasarımlarının en iyisi ve en sanatsal olanı olarak kabul edildi. Mackintosh, yüzyılımızındönümyıllannda tecimsel binalar dışında, özel kişilere evler dc yapıp dekore etti. Bunlar arasında, "Windyhill" ve "The Hill House" mimari açıdan en başarılı uygulamalardı. 1900'de ilk ev siparişini bir tüccar olan Glaskowlu VVilliam Davidson verdi. L biçimlievgelenekseldi. Aılebireylerininodalan tek koldaydı, servis birimleri ise buna dik olarak sağda idi. Tek geleneksel olmayan, çarpıcı öge ise yuvarlak merdiven kulcsiydi. Yoldan bakıldığında üçüncü bir boyutmuş gibi görünüyordu. Çcrçevesiz pencereli bu yapı biçimini "modernistler" Mackintosh'un ölümünden ancak 20 yıl sonra keşfedeceklerdi. Sanatçı,"Windyhill"adı verilen evin sahibinc anahtan verirken "Işte size bir ev. Bu bir Italyan Villası, Ingiliz Malikanesi, Isviçre Köşkü ya da bir lskoç şatosu değil... Sadece bir konut..." diyecekti. 1904 'te, sanatçıya bir ev sipariş veren yayıncı Waltcr Blackie ise "Mackintosh, bize 'önce Windyhill'i görün' dcdi. Bunun üzerincorayagittik. Evsahibesi Bayan Davidson fflt nn. Günümüzde bol sıfırlı çekler Amabugünbucserlerbol sıfırlı dolarçekleri ilesatınalınabiliyor.Örneğin 1978'debir Mackintosh 'un eşarp olan tekstil tasanmu kabinesi 28 bin sterline satıldı. 1993'te MET, "Şakayıklar" adh suluboyasına 200 bin sterlin ve ertesi yıl "Mavi Yatakodası" tablosuna 244 bin stcrlin ödedi. Hill House 'da Bay Blackie 'ninevinden bir ortamasaya, daha sonraki sahibi olan ünlü Amerikalı ressam Andy VVarhol'un koleksiyonundan satışa çıktığı 1988'de 50 bin dolarbeklenirken 275 bin dolara satılacaktı. Willow Çayhanesi'nden bir masa ve sandalyesi Glaskow'daki bir müzaycdedc 22 bin sterline alıcibulacaktı.(AcabaMarkiz'inmasavesandalyelerineoldu?) Korkunç sigara tiryakisi idi. Dil kanseriydi. lOArahk 1928'deLondra'daöldü.ölümünün basına yansıması, kendisinin "unutulmuş bir adam olduğunu" kanıtlar boyutSuluboya Port Vendres tablosu... taydı. Ingiliz "BuildingDesign" dergisince yaration"adlı fantezi filmlerinindekorlannda pılanbirankette"Son 150 yılıneniyi mimayapıtlanndan önemli ölçüdeyararlanıldı. ri" seçi İdi. Çağdaştasanmcı lara örnek oldu. Günümüzde, artık dünyaca kabul edilen Bazı çevrelerde "Frank Lloyd VVright'tan da gerçek, maceracı tasanmlan ile Charles iyitanımlamasf'yapıldı.ResimleriileGusRennie Mackintosh'un çağdaş dönem mitav Klimt ve Josef Hofmann gibi ünlü sanat mari ve dekorasyonunun en etkin kişilerinçılarıetkiledi.Bunakarşılık,EveningStard den biri olduğudur... ^ Gazetesi Eleştirmeni Brian Sewell "Bana, daima sanki cvinizi cn zengin biçimdeportakalkasalan ile dekoreetmişsiniz gibi geliyor." diye yazdı. Scott Schaeferadlı birbaşkauzman ise şudeğerlendirmeyi yapmıştı: "Ister Mackintosh, isterFrankl Lloyd Wright olsun, bir mimann, evin tümü bir sanat eseri olsun diye iç dekorasyon tasanmını da yapmasını, aklım hiçbir zaman almadı. Bu, bana göre, tasarımcının diktatör ya da siparişi verenin kişiliksiz olduğunu ortaya koyar. Eve yeni bir masa ya da vazo almaya kalksanız, acaba duvarın renklerine uyacak mı kaygısına kapılmanız gibi bir saçmalık yaratır." Ancak ölümünden sonradırki "Modern hareketin öncüsü, Art Nouveau'nıın ustası ve ihmal edilmişbirharika adam" olarak tanımlandı. Yapıtlarının kopyaları oîan mobilyalar ABD'de 70'lerde"Mockongtosh"adıylapiyasaya sürüldü. "Batman", "The Addams Family" ve "StarTrek: The Next Gene Mackintosh 'un simgesine döniisen ahşap koltuk. 'ngram Sokağı'ndaki Çayhanenin Glaskmv Müzesi'ndekisergilenişi. ;vi bize gezdirdi. O anda eşim vc ben Maclintos'un'aradığmızadam'olduğunu anlalık." diyecekti. Buyeni sipariş, öngörülenin ki katı bütçeye tamamlanacaktı. Birbaşka .ipariş ise sadece sarıyı algılayabilcn renk .örü bir kişiden geldi. Mackintosh, bu nelenle bu evde siyahın yanında sadece koyu tip ortaya çıkınca, basında 1924'e kadar en ufak bir yankı bulmadı. Planları ise ancak 1950 'de bası labildi. Oysa, onlarca yıl sonra GlasgovvGüzel SanatlarOkulu"eniyi tasanm" olarak scçilccckti. Hattabazı mimarlar, bu okulun "Kuzey Yüzü" hakkında "Tüm zamanlann enönemli başansı, Michelangelo i le ustalıkta boy ölçüşebilir." diyeceklerdi. 1903'teGlaskow Eğitim Müdürlüğü birilkokul siparişi verdiği an, gariptır anlaşmazlıklar da baş gösterdı. Mackintosh, binanın dış yüzeyini beyazkum taşından yapmak istiyor; yönetim ise daha ucuzolsun diyc, kırmızı da ısrar ediyordu. 1905 'te sürtüşme çatışmaya dönüştü. Bütçe öngörülenin üstüneçıksa da bu kamu okulu mimarın en önemli başarılarından biri olarak 1909'da tamamlandı. OöçlOöçler! Ancak, bundan sonra pek sipariş almaz oldu. Başlayan karamsarlık alkolünyolunuaçtı. Şirketle ortaklıgı koptu. Eşi ile bir daha dönmemek üzere ani bir kararla 1913'tc Glaskovv'dan aynldılar. Önce "tatil" denilirken, sonra bııaynlışWalberswick adh bir balıkçı köyüne "yerleşim" olarak değişecekti. Bir araLondra'ya mimari tasanmlar için House Hill Mavi Odası 'nda, mavi fayanslı elyıkama tezg&hu