Katalog

CUMHURİYL7 DERC p+ Ayncalastikçızmelergiyiyordu.Giyimi hiç de sjik değildı. llıç dııygularını göstermezdi.Göstermesigcrektığindc deçokekonomik olurdu. Göz rcngi yeşilgriydi. Hoşuna gitmeycn bi r konu konuşulduğunda gözlcri griye döner, eamsı silik bir renk alırdı. Scsinideyükseltirdi. Bcndeonasesimiyüksclterek cevap verirdim. Böylece sorunları hiçbir 7aman çözeınezdik. Gene dc daha kuvvctli olan kazanırdı, yani annem. Ben onunhephesaplı,soğukbırinsanolduğunu düşünürdüm. Herzaman kendi çıkarını kollayan birisi olarak göriirdüni. Simdıjieredeyscölümünekadaronuhiç anlanıadığımı diişünüyorum. Annemin tepkileri aslında istcyerck gıtmcdiği, birbakıma sürgün oldıığu Almanya'daki yaşamına bilinçaltından gelcn lepkılerdi. Annemle aramdaki ilişkilemeredeysesembiyotikbir halegelmıştı. Bı/hcınistemeyerekhemdc isteyerek babamın ne den olduğu bir sürgiinlerdik. Ikimizdcbunukabuletmeliydik. Ancak dırcniyorduk. Babam ly i, bılgın, akıl lı vc üstün bir insaıı olarak ölmüştü. Buımaj hiçbir zamanbozulmamalıydı. Benimseönümdeikiörnekvardı. Birisi ü.stiin bir kışıliktı: Babam. Diğcri ıschıçbiı:}ekildeyanınayaklaşılamayanbir anne. Acaba bu iki kişilik benim içimde de vaımıydr.'Böylekorkunçbırdüş.üncegcliştırmisjtıın. Acaba hangısine benziyordıım. Buna görc bazı davranış.larıını kendi 'hard diskim'denyasılecekyadayenidenkaydedeccktiın. Yani kendinıı ycnidcn programlamayaçalışıyordum." Töreye aykın herşey yasak. Başkaldıran kadınsa, yasağın cezası ölüm... Traktör altında ezilen, kardeş kurşununa teslimiyetle bakan, bedenine akıl ve duygu yakıştırılmayan kadın... Gençliğin ilk yürek kıpırtılan, ölümün buz gibi soğuğuna çarpan, aşkı ölüm bilen kadın. ismiduyulmamı^nıcelcn.... löyaijindaki 5., 17yaşlarındaki H. E. v digerleri iijteböylesi birsindirilmışyaşamıı genç kızları. Sevdalarını, lıele hele "yasal birsevda" ısebırbırleriilebilepaylaşamaz lar. Sevdikleriylekısacıkbakı^malarda.tar la kıyısında ağızlardan dökülcn küçük biı netesını hıssedcrler. Törelerin kurbanı gen> kızlardıronlar. Ş. H ve E, arkadaşlan Rabia'nın ya daken di deyi^leri ile Rebiş'in "yaşayamadığı" "törelere kurban edildiği" Kısasbeldesınıı ısjik yüzlü genç ınsanlaıı. 17 yasındaki b yalnızkonuşmafırsatıbulduğunıuzbirköse deusulca"Birsevdiğımvar"diyefısıldıyoı "Amabizimkiside Rebi'j'ın ki gıbı. Yasak Ben Alevi o Sünni. Birara kaçmayı düşün dük. Amaaslayas.atmazlarbizi." Köy halkının gözleri önünde traktöri'n Rebiş'in ogencecikbcdeniüzcrindcndefa larea geçi^i, savrulan yemenısı, o acı dolı gÖ7İerihiçaklındançıkmıyorl.'nın. "Akıll ol. Kaderımızcküselim"demı^.sevdığı "lîı işin sonu yok. Sonu ölüm. Scnin saçlarınn bir tek teline bile zarar gelmesine dayana manı".Sevdası yalnızcatürkülerdekalaeal K'nin. Yurekkıpırlılarıkendisinebiçilenya şamın ıçınde solup yok olacak... Arkadaşlarıdal.. gıbı, Rebiş'in acıklıso nunu unutamamı>lar. Kömürgö/lü,köınü saçlı H. "Birçocuğagönlüdiisjtü Rebiş'in diyeanlattı. "Vermezlerdısevdığıne Söyle yemedi bile. Kaçtılaıbirlikte. Motosikletk Çabııkdııyuldukaçtığı. Izsürenağabeyi v amcaoğlutaksiıledüştüpeşine. Yakaladıla Rabia'yı." Doktormuayenesinde "tcmız" çıkmamı Rabia. Mahkcmcdehakimsormıış kendisi nc "Ailcne mi dönınek mi istersin yoksa sev diğine mı'.'" diye. Susakalmış gencecık Re biş. Biliyormuşartık kaçış.kuıtuluşolnıadı ğinı. Sevdiğine varsa da yaşatıııazlarmı^ evinegeridönsede. "Herhalde'barı Alıya şasın" diye düşündü diye anlatıyoröykünüı gerisini N: "Hakimeevincdönmekistediğini söyle di.Sonrasınısi7dcbıhyorsunuz. Köymey danındatraktörleikike7Ü7erındengeçtileı Rebiij'tengeriyeyalnızbirçiftayakkabıkal dı." Yürek yakanbıröyküRabia'nınki. Yalnı Kısas'aözgii değil. Tüm Güneydoğu Ana dolu'da. hatta törelerin kanıın olduğu Türki yc'nintümköşclcrindeyaşananlardan veya •janacaklardan yalnızcabiri. Kımı mezhe aynlığından, kimi beşik kertınesindcn, kinr ailesibaşkabıriilcevlendirdiğiiçinbaşkal dırırlar sessizce. Bu başkaldırış ise sonlaı olur.Onlariçinsevginin.özgürlügünbcdel "namuzsuz"olmaktır. Diğeradıylaşiddei tir,ölümdür. Suskundur Güneydoğu Anadolu kadın Kapı, pencere aralarında aile meclisini "ölüm" kararını sessizce seyretmektenba.; kabirşeyyapamazlar. Kimı Güneydoğu et keğideçarcsizdir. (,'ünkü töreleri uygulama yanlardışlanır. Sonu yoktur bunun. OysapırılpırılH.,R.,N.ve digerleri. Şant lılılarınınancakilkokulubıtırcbildiklerib gencecik kızların yürekleri kocamandır. Kı nuştukça açılan yanakları al al olan I "Okutsalardı bcni hakim olmak isterdin Haksızlığa,Ö7ellıklekadınlarayapılanlar dayanamıyorıım"der. Utangaç N. "Neolıı hiç olmazsabu ölümlerbu namuscınayetk ri bir bayram havası estirmesin" diye haykı rır. Kurbanlaryalnı/ "nanuıs" uğruna katlt dilen genç kı/lar degıldır. Aile meclisini kararı ileeline silah tutuşturulan "kiıçük eı kek" lerdekurbandıı. Aılebüyüklerinınka rarlarını destekleyip törelerin yanında yc alan "devlet biiyükleıi" ise yüzlerce yıllı sessizliklerinı korumayı sürdürürler...^ Töre, kadını tanınınor . . . YAZI VE FOTOĞRAFLAR: ÖZLEM YÜZAK O nlar yüreklerinin sesini dinleyeme7İer... Sevdalarını yaşayamazlaronlar... Suskundurlar. çaresizdirler... Gençliklerının ilkbaharındaki ilk yürek kıpırtılan çoktan hıssetmiijtir, ölümün o buz gibi soğuğunu. Kıpırdaya mazlarbile.... Önlcrinde acı çok acı gerçckler vardır. Şanlıurfa'da pazar meydanının tam ortasında kurban kesilir gibi boğazlanan Scvda, Kısas'ta köy halkının gözleri önünde iizerinden traktörgeçırilereköldürülenRabia'dangeriyekalan birçift "kanlT'ayakkabı, Gaziantep'tckendisindenbiryaşbüyükağabeyisi tarafından av tüfcğiyle vurulan Orııç ve daha Son "fotoğrafı"... Kıırt HeıIbronn biryandan kendi soı unlanylaboğuşuıken.hayatınınçokerkenbirdöncmındebaşkainsaıılatayardımetmckistediğinı kesın olarak 1'arketmiş.li. Bubelki de kendi kcndincyardınıetmcnindc bir yoluydu. Sonuçla baba meslegine vc babasının beklentılcrıne"ihanet"edereksosyalpeda goji vepedagojiokudıı. Ancakbueğitimonıı hâlâ yeterince duygu ve düşiincclerını merak ettığı ınsana yaklaştıraınanuştı. Bunun üzcrinepsikolojı vepsıkoterapiycyöneldi.Bundan sonra bülün çabası hem bir profesyonel hem de bir insan olarak çarcsizgörünenlerin yardımına koşmak oldu. 'Ikinci Kuşak'tan sürgün Kurt Lütfü Leopold Hcilbronn'unöyküsününsonunageliyoruz. Kimdi bu Kurt Lütfü Leopold Heilbronn? Onca araştırmadan, kendini didiklcmeden sonra bir yere ulaşabilmiş miydi? O, Kurt Lütfü Leopold Heilbronn'un son fotoğrafındabelirginleş,enportresinis,öyleçiziyor: "Almanya'daki hayatımın, babamın aşağılayan ve sürgün eden bu ülkeye karşı bir barışma jesti olduğunu düşünüyorum, ama bunu fazla tartışamam ve bu düşüncemi kanıtlayamam. Babam Türkiye tarafından da fazla anlaşılmadığını düşünüyordu. Düşünün, yirmi iki sene boyunca ünivcrsite sistemine katkısını sürdürmüştü. Yüzlerce öğrenci eğitmiş,ti. Saygı duyduğu için Türk vatandasıolmuştu. Ancaksonundaonuemckli ctmişler ve onu kendisi için önemli olan her şeydcn kopartmı^lardı. Bu nederile Türkiye'den uzaklaşmıjj.yeniden Almanya'ya dönmüijtü. Uzun zanıan bunlar benim için biryüktü. Artık sandalyelcrin arasında oturmuyorum.Bcnbiıçoksandalyeninü7erindeoturuyorumaslında. Buhayatımızenginleştırmek için bana bırçok olanaklar veriyor. Artık milli düşüncclerdcnbüsbütün koptum. AlmarıyaVlaya^ıyoıum , çif'te vatandaşım. Benim Alman, 'l'ürk vc Musevi parçalarım var. Ve hiçbir parça aslında ötckini engcllemiyor. Bcn buyum. Arlık bunu biliyorum. (,'ünkü ben her /aman Istanbullu'ydum ve hcr zaman Istanbullu kalacağım."^ Eğer afka boyun eğmişse, susmufsa, strada "suskuıt "anne olmak var doğulu kadın için.. llalının anluttığı da kadının karysuulu t'zildiği töre...