Katalog

16 Birmilyonu aşkın genç insan. Bir yol aynmındalar. "Hangi mesleği seçmeliyim?" Önümüzdeki hafta yapılacak ÖSS verecek bu sorunun yanıtını. Kimi düşlediğini kazanacak, kimi savrulacak, kimi dc okuyarak meslek sahibi olmaktan vazgeçecek. Geriye "kaygı" izi kalacak. CUMHURİYETDERCİ bir seviyede' kaygıya strese ihtiyaç var. Olumlu ve olumsuz stres arasındaki kritik farklıl ık, ki^inîn strcs oluşturucuolayyada ortamı nasıl algıladığına vc onunla nasıl başaçıktığınabaglıdır. Öylcanla^ılıyorkı.ünıversıtc sınavlanna hazırlanan ögrcnci ler, bu olumlu strcs diizcyinın çok üstündc kaygı yas.ıyorlar vc bu da onlannbaşansınıokımsıi7Ctkıliyor. Cıcrçcktcn dc, yapılan bir aras.tırmada, kaygı cnvanteri hcm amcliyal olnıay ı bcklcycn hastalara, hemdeöğrcncilereuygulanmış. veöğrcneilcrin kaygı dü/.eyi bcklcnmcdik bir bıçiındc hastalardan gok daha yüksek çıkmı^. Bu son derecc kötii bırsonuç. (,'ünkü strcsle birlikte yasjamay ı vc kronik stresten olıımsu/ bıçımdectkılenmcmcyi öğrcnmcliyiz. Yapılan deneme sınavlarında lyı puaıı alamayan.ünivcısitcsınavlarını ka/anamayacağındancndi!)Cedcnöğrcncinın,cksikliklclini gidermck ıçin daha fa/la çalısması, olumlu kaygıdır. Yani kaygının başarı için itici güç olarak kullanılmasıdır. Duyduğu kaygı nedeniyleycmcdeniçnıedcnkcsilcn, bu yüzden dcrsçalı^amayan vc suçluluk hıslerı ilcıstcksızlc!jcn,tcınbclle^cnöğrcnci ıse olumsuz kaygı yaijamaktadır. Öğrencilerde kaygıya bağlı davranış bozuklukları nelerdir? Ortayaçıkanproblcmlercnharifdüzeyde. tedirginlik,rahatsızlıkduygusu,ağlamaisteği,kolaykızma,çökkünlükhissi veyasaldırganlık, yorgunlıık hissi, iş.tahsızlık, uyku bozuklukları, havaaçlığı.dcrinıççckmeistegi, ha/ımsızlık,cil(bozuklııklarıdır. Dahacıddi düzcydc ısc; astım, ülscr, yoğun saı; dökülmeleri.bayılmanöbctlerı.lbbikıcaksiyonlar,depresyon,obscssivekompulsıt"bozukluklarveçcşitlipsikosomatikrahatsızlıklar olarak kcndinı göstcriyor. En kötüsü ısc, 'Öğıcnilmi^ Çaresizlik' olarak adlandırılan durumdur. Yani bcn nc yaparsam yapayım bu^arılı olamayacağım düşüncesi,bıranlamdakadcıcilik.Olaylaıın nedcnselliğinikendıdi'jindakıolaylarabağladığı ivinsonuetabcnliksaygısı,özgiivenı kayboluyor vc kendisini icjndebulunduğu olumsuz durumdan kurtarmak ıçin hiçbir ijey yapamaz halc geliyor. Oysa girişimdc bulunsabu durumdan kurlulacak... (icnçlcrdc görülen bu bozukluklar farkcdilınezvckoruyucuönlcmleralınmazsadiğer akıl hastalıklanna ve nadircn intihara kadargıdcbilıyor. Anne babalara önerilerini/. neler? Anne babalar, çocuklarının gelecek açısındaneniyıkoşullarasahıpolabiltnelerini istiyor,bununiçinbüyük t'edakârhklardabulunuyorlar. Ama anne babalar bu dönemde çocuklarınadahabıhnçliyaklasjmalı vesağlıklı'bir ilctişim ortamı sağlamalı Ünıversıtc sınavını kazanmamak dünyanın sonu değil. Heryıl aynı trajedi ya;janıyor. l Jykusuz bir gece gcçircn, sabah midc bıılantısı ve ba.'jağrısı ilc uyanan, litrcmc nöbellerı geçircn, anne babaMnın kolunda sınava 'kurbanlık koyun' gibi giden, korkudan rengi sararmışgcnçlcr... Hcrsenesınav zamanıgördüğiimüzbirman/ara Her şeyden önce onlarısevdiğınizıhisscttirin. Sevgi, insan ıçin en öncmli duygusal besin kaynağıdır. Bu sınavı kazansa da, kazanamasa da hcr zamuıı onun yanmda olduğunu/Ai hissettırın. (,'ünkü sınav kaygısınm enönemlinedcnlerindenbırisı, sınavı başaramadığında anne babalarının, yakınlarının sevgısını kaybedcccğıni düşünmektir. Ütıiversitcyi kazanmak insan yaşamındaönemli bir dönüın noktasıdır ama yaşamın cn önemli olayı dcğildir. Sınavı kazanmak öliim kalımmeselesihalınegetırılmcnıclidir. Unutmasınlarki,hcı insanın ilgı veyctcnegi kendine özgüdür, her insan ayrı bir kişi Imdat! Sınav var AYSEL BOZAN • • • R chbcrÖğrctmcni Psikolog Sema Büyükçoban, yedi y ıldaıı bcri üniversite gıriş, sınavlanna ha/ıı lanan gençlerlc çalışıyor. Büyükçoban'asınavlarahazırlananöğrencilerde sınav kaygısınedeniy lcgörülen davranış, bozukluklarını vc bu kaygınm nedenlerını sorduk. Anne babalara vc sıııavlara hazırlanan gençlcreonerilerinialdık. Sınavlara ha/,ırlanan öğrcncilcrdcki yüksek kaygının nedeni ncdir? insanın gelıs,im döncmlerinde çözmesı ve uyum sağlaması gerekcn, hcr dönemin kendine özgü stre.solus.turucudeğis,inıleri,problcmlcrı vardır. I6I8yas.grubunun kcndinc ö/gü problcmlerinin arasında önemlı bir karar vcrmc aşaması olan İuıngi mcslck?' soru.sununcevabının veıilmesiyeralır. K.ars,ımızda, zckâya is.leılik kazandırmayan,etkisi/.veezberd,kısaca yanli!} eğıtımdcn geçmis,, kendisini vc ycteneklerını heniiz çok ly ı tanıyamamış, gençler vc gençlcrin bcklcntilcri, hayal kırıklıkları var. (îcnellıklc kcndilcri ilc uyum içindcdcğillcr vcçatışmalaryaijiyorlar. Ya kcndi yetenekleri hakkın l'sikolof; Sema Büyükçoban dagcrçekçidüşünemiyorlaryayetencklerinin altında perforınans gösteriyorlar ya da aş.ırı çalışmunm getirdiği sorunlarla savaşıyorlar. Kaygıya karşı dayanrna gücü, direnç ve bunakars,ıseçılenkorunmamekanizmaları da kişıden kis.iye değişiyor. Her şeyden önce, bireyin 'kis.ilik yapısi', yani dahaönceöğrenmis, oldukları vc genetik olarak gctirdiklerinintoplamıda kcndi başına stres yaratabiliyor. En zayıf stres uyarıcıları karşısında bile prob)cm yaşamaya yatkın kişilik tipleri vardır. Ailcnın beklcntileri, scvgi ve takdirinin başarıya dayandığı, sınavı kazanamazsa anne babalarının, yakınlarınm.arkadaşlannınsevgısini, takdırıni kaybcdcceği inancı da kaygıyıartıranctkcnlerarasındadır. Sınav kaygısına yol açan ctkcnlcr, ajjirıbcklcntilervcbaijaramamaendışcsıdir. Birşcyi mutlakayapmak zorunda olmak, ınsanı paniğc sürükler. A^ırı bcklcntilcr, ajjirı yük getirir, sorumluluklan artırır. Yüksek strese nedcn olan sınava hazırlık mı, yoğun eğitim progranıımı? Antık Yunan'da,"Kişilerietkileycnolaylardcgil,oolaylaraverdiklenanlamlardır"sözüylciradcedildiğigibi,kaygıyı,strcsiyaratansınavlardeğil; sınavlara yiiklcncnanlanılardır. Kaygı biranlamda,gclışmi'j bir bcyni yctcrincc kullanmaman ı n karşı I ığı ntia ödenen bir bedcl olarak dagörülcbılır. Aslında stres, kaygı hayatın bir gerçeği. Başarılı olmak için 'bellı