Katalog

1 MART SAYI623 Clinton: Küresel imparator ğ i H H ^ ünyanınözgürlüğüiçin AmeB H H ^ B rikan ordusuna girdım. So' nuçta dünyanın yönctimını elc gcginnİ!} olmamızda benim hıçbır sııçum yoktu." Yirminci yüzyıl bizlere vcda ctmeyc ha/ırlanıyor. Onümüzde yaklaşık daha 700 gün olduğuna güre, iyi şeyler dılemekten başka çarcmiz yok. Yüzyıl ve binyılların keyfiölçütlerolduğunuhepimizbıliyoruz. Ne var kı bu ölçütler, birer sımge olarak, bugiin ncden bu durumda olduğumuzu vc nedcnböyledavrandığımızıbılmekısteycnler ıçin büyiik bir öncm taijiyor, özelliklc de, atom bombaları, iislcr vc borçlarla yüklü olaıı, dünyanın ensarsılmazkürcsclgücünü yakından ilgilcndırıyor. Kısabırsüreonce Kürcscl lmparatorClinton,DcnvervcMadnd'dckiNATO'yugcnışletmekamacıyladoruktoplanülarınakatıldı. ls.inaslınabakılırsa, NATO Amerıka'nın Batı Avrupaü/erindeaskerı,siyasal veekonomık bir egcmenl ik kunna amacıyla kurulmuştu.Bunedenle, NATO 'daki hcrhangı bir geniijleme ycnı ulus vc toprakların Amerikan lmparatorluğukapsamınaalınmasıanlamınagcliyordu. Amcrikan lmparatorluğu mu? Ülkenin yerlileri ımparatorluk sozcügünü duyunca kıkırdamayabaşlıyorve "Neredekaldıözgürlükçüdemokratikliğimız?","Kusursuz duruma getirdiğimiz ekonomımizi Avrupa' ya bir örnck olarak sunup, haydi sizler de çoktan köhncmiş sendika, kamu sağlık ve eğitim kurumlan gibi gcrcksiz şeyleri biryana atıp köşeyi dönün demcyc hazır değil miydik?" gibi sorularortayaatılıyor. Amcrikan toplumu uluslararası her bankanın ve holdingin düşlediği türde, cn az onlar denlı küresel veyasatanımazbirtoplum. Ama önce zaman makinesine girelim. Yaklaşık yetmişbeşyıllık biryaşamı geride bıraktığımı söyle Eski bir denizci ve yazar gözüyle Gore Vidal, savaşı vc Amerika'yı yazdı. . mcmdeyararvar. 17yaşında Amerikan ordusuna ya7ildım,Pasifik'cgittimve elletutulurhıçbırş.eyyapmadım. Nixon'un deyimiylc, "bombalar düşerken"ordudagörcvliydim. Aslında, bombalar ikimizin dc üstüne düşmüyordu. Nixon o sıralar poker oynayarak cebini dolduran bir deniz subayı idi; ben ise, roman yazan bir asker. 1945 Ağustos'unun ortasında, savaştan sağ çıkmanın sevinciyle ülkelerine dönen 13 milyon Amerikalıdan bırıydım. Ülkem bir panayır alanına drinmÜ!jtü;havai fi^ekleratılıyor, bandolarçalıyor, herkes çılgınca cğlcnıyordu. Bir süre sonra gündelık yaşamın akışına katılmaya ha7irdık. Amancyazıkki, bupanayırortamındansıyrılmamıza gerçekte pek ızin verilmedi, cümbüş ve eğlence yaşamımızın bir Gore Vidal şöyle diyor: Amerika artık Almanya ve Japonya 'nın desteğini almuksızın bir savaşı sürdüremez. parçasıolmuştu. mak üzere, dört farklı bölgeye ayrılan AlResmi açıdan bakıldığında, ABD banş da"ortasınıfbirAmerikalının"ülkcsidi!jınmanya'dan kaynaklanıyor gibiydi. En çok da olan bitenleri öğrenmesi için 10 dakika içindeydi; Avrupa'nın büyiik bir bölümüve Japonya'da ise, kimi zaman gerçek anlamda, savaşan ve savaştan en çok zarar gören Rus yeterli bulunuyordu. Insanların canını sıkmaya ne gerek vardı çoğunlukla da ekonomik anlamda bir savaş ya olduğundan, bu ülkeye öncelik tanınması ki? Yumuşak başlı emekçiler, ateşli tuketiciyaşanıyordu. Bırtekbıztümkentlerimizesa ve20mılyardolarlıkbirtazminatödenmesi ler, kurallaraboyun eğen askerlerden oluşan hiptik ve ekonomimiz bir bakıma giderek ge konusundagörüşbirliğincvarıldı.Gelgelelim, Yalta ile Potsdam doruklan arasındaki vehemenhemenherşeye, 10 dakika için bilişiyordu"birbakıma"gelişiyordu,çünkü leolsa,inananbirtoplumiçingizlidengizliekonomiyı ayakta tutan silah üretimiydı ve dönemdekötübirşeyoldu. Potsdam toplanherkesin bildiği kadarıyla, ufukta bir savaş tısı sürerken, New Mexico'da atom bombası ye iki yanlı oynayan bir hükümetten daha iyinınilkdenemesidebaşarıylasonuçlanmıştı. si olamazdı. NATO da, 40 yıl süren Soğuk görülmüyordu. Kısa süredc güzel sanatlar Artık Japonya'yı,yadaRusya'yı yok etmek Savaş da, halkın istenci dışında yaratıldı. Sedallanıp budaklandı; çağdaş yazarlann işten değildi; bu nedenle de, Japonya ilc başa çimler, hiç kuşkusuz, yapılıyordu amabaşoyunları sahnelendi, besteler yorumlandı. çıkabilmek için Ruslann desteğine gerek kanların tümü de komünizmi korku çembeGaripama.herkentteenazüçfarklıgünlük gazete yayımlanmaya başladı. Derken, bir kalmamıştı. Amerika, Stalin ile yapılan söz rinin yıldızı ilan etmeye hazırbirkafayapısıleşme kurallarından, yan çizmeye başladı; na sahipti. 40 yıl süren Soğuk Savaş, General !,enlik olarak gri camdan bizlere çarpıtılmış Yalta Konferansı'ndakabulcdilen Birleşik Electricgibişirketleriparayaboğarken, ülbir dünya yansıtan televizyon girdi yaşamıAlmanya kavramı da usulca rafa kaldırıldı. key i de 5 tri lyon dolarl ı k bir borca soktu. mıza. Mayıs 1946'dan sonra ABD, Almanya'ya Avrupalıbankerler.hiçbirgücüolmayan, Televizyonlabirlikteuydurulanoçirkin yeniden silah yığmaya başlayınca, sırtından göstermelik sendikalarımızı ve işten ati lansözcükle, "medya"yı izleyenlertelevizyohançerle vurulan Stalin gözü dönmüş bir ca lanncayircayıryandıkları,acımasızveaşanun karşısına geçtiklerinde bir korku çemnayar kesildi ve Soğuk Savaş patlak verdi. ğılık sanayilerimizi kıskanıyorlar. Bugün benninicinegirmektenyakınmayabaşladıküremiz üzerindeki her ülkeye emirler yağÜlkeiçindekitleiletişimaraçlarıinsanları lar. Son savaşta dostumuz, Başkan Trudınlıyor.onlarınkimlerlealışverişyapacakman'ın deyimıyle," Joe Stalin Amca" an düş kınklığına hazırlamaya girişmişlerdi. larınakararvcriyoruz. Ne varki, NATO siDaha çok si lah için insanlar ansızın korkunç sızınboynuzlarıvedişleriuzamayabaşnırlarının genişletilmcsi konusunda geçen layankanlıbircanavaradönüştü. Yer vergilerödemekzorundakaldılar. Gerekçe yaz Madrid'de yapılan konferans imparatorolarak, "Ruslargeliyor", deniyordu. Ama yüzünde nüklccr silahlara sahip tek hiç kimsc Rusların neden ve nasıl geleccklc luğunşimdilerdebirdeğişimdcngeçmekte büyük güç bizdik, ama y inc dc, birbiolduğunu ortaya koyuyordu çimde yaşamımız tehlikcdcydi. Ne nnıtam olarak kestircmiyordu. Üstelik onlar 20 milyon ölüyügömmeklemeşguldeğiller Cümbüşcdalmışolduğumuzzamanlarda, dcn?Nasıl? hiç kımse bize NATO'nun ncyin nesi olduSorun, 11 Şubat 1945'te Yalta doruğun mıydi? Tüm bunlarla ilgili resmi açıklamada, Amerikan, Rus, Ingiliz vc Fransız ol lara da pek bir anlam verilemiyordu. Bu ara ğunu anlatmadı. Tüm tartışmalar