Katalog

1 MART 1998. SAYI 623 13 da, şehirdeki birinci dcreccdc önemc sahip bütün eserlerin yerlerinin belırlenmiş ve tümüne patika yol açılmış olması. Yoğun çalı ormanıyla kaplı Termessos'da eğerpatikalardanaynlırsanızişinizkolaydeğil. Yolunuzuşaşırabilirsiniz. Örenyerindeki ana patika, surlardanşehregirdiğinizdegüneyekıvrıla kıvrıla ilerleyerek sizı kaya mezarlarıyla kaplı geniş bir bölgeye götürüyor. Sürekli yan patikalarla sağa ve sola ayrılan ana patikadan ayrılıp, eserleri gördükten sonra yeniden orayadönmek herhalde en akılcı, üstelik en az yorucu gezi biçimi. den geldiği ölçüde ağırladılar. Fakat en büyük rakibininTermessos'asığındığınıhaber alan Antigonos ordusuylaTermessos'agelerek şehri kuşattı ve Alcetas'ın kcndisinc vcrilmesini talep etti. Tcrmcssos'un gcnçlcri Alcetasa hayrandı vc onu savundular. Antigonos'a meydan okuyarak, Alcetas'ı kesinliklevermeyeceklerinihaykırdılar. Gelgelelimyaşlılarböyledüşünmüyordu. Makedonyalılar'ın başlarına dert açacağını düşünüpsenatodayaptiklantoplantısonucu Alcetas'ı teslimetmeyekararverdiler.Gizli birplanyapıldı.PlangereğincegençlerAntigonos'lasavaşmaküzereşehirdençıkartıldı. Bunu bilen Antigonos Termessoslu gençlerlc göstcrmelik savaşa tutuştuğu sırada yaşlılar Alcetas'ı onavermeküzere hareketegeçtilcr. DurumuöncedenöğrenenAlcetasbunuonurunayediremedıveintiharetti. ölübedeni Antigonos'averildi. Antigonos Alcetas'ın eesedine üç gün boyuncakötümuameleyaptı,yerlcrdesürükledi, tanınmayacak hale getirdi. Sonra da bir çalının dibine atarak adamlarını topladı ve Termessos'dan ayrıldı. Termessoslu gençler buna çok üzüldüler. Alcetas' ı n öl üsünü bularak şchre getirdiler, anısına görkemli bır cenaze töreni düzenlediler. Alcetas için yapılan anıtmezarbugün Termessos'un önemli ziyaret merkezlerinden biri. Antalya'yı kuran Bergama Kralı II. Attalos t.ö. II. yüzyılda Termessos'a geldi ve stoa inşa ettirdi. Ronıa döneminde özerk statü tanınarak otonom idareye kavuşan Termessos'un I.S.beşinci yüzyılda terkedildiği sanılıyor. Yılan saçlı kadın... Bu kez ana patikayı izleyerek sonunda Termessos'un "Necropolis" adlı mezarlığına ulaştığımızda müthiş tarih şokuy la sarsılıyoruz. Çünkü Antalya'nın tarihi kentleri arasındaböylesinegcnişalanayayılmışonlarca, hatta yüzlercelahit sadece birkaçında bulunuyor. Iştc biri de Termessos. I.Ö. III. ve II. yüzyıldanbaşlayarak tarihlenen lahitlerin çoğunun üzerinde yılan saçlı kadın "Medusa"nın kabartması var. Baktığı kişileri taşhaline döndüren Medusa'yı mitolojiye göre Perseus, kılıcıyla kafasını kescrek öldürür. Ardındankesikbaşınıdüşmanlannatutarak baktıran Perseus, hepsini taşa çevirir. Herhalde hırsızları mezarlardan uzak tutmak için lahit üzerine büyük emekle kabartılan Medusa figürleri sonunda işe yaramamış olmalı ki, soyulmayan tek bir mezar bile kalmamış. Bazı lan çok fazlaemekvesanatlaişlenerek yapılmış kimi lahitlerde de arslan, çeşitli y ırtıcı kuş ve insan figürleriyle, yazıtlargözeçarpıyor. Hepsinin.ölününşahsıyla veyadinselbirtakımöğelerlekabartıldığını düsjünüyoruz. Termessos'lailgili hemen tümyayınlarda görülenvekentinsimgesisayılan"AgathemerosMozolesi"parçalanmıştı.Birtürpatlayıcı kullanılarak öncc yıkıldığı, ardmdan dakırıcı vcdelici aletlcrleparçalandığı sanılıyor. Son zamanlara kadar iki katlı olup, cn üstünde taştan oyulma bir lahit taşıyan Agathemeros Mozolesi'nin başına gelenler kesinliklesoygunamaçlıdeğil.Zatensoyulup gittniş lahiti parçalayıp yok ctmeye kalkışmak bir tarih ve topl um düş.manl ığı ndan başkahangitanımlamaylaaçıklanabilir'.'Bunu yapan kişi veya kişiler sadece tarihe zarar vermediler, gelecek kuşakları, hatta çocuklannıdaböylesine görkemli bir tarihi anıttan mahrum ettiler. Nckropol alanı gerçckten de üstünkörü gczilecek biryerdeğil. Birazdahagüneyde yükselen tepede inşa edilmiş yangın gözetlemekıllübesi Nekropol'ehâkim. Engüneydeki "Kocadağ(1663)"ın görkemli panoramasıyla batıdaki Yenice Boğazı'nı üsttcn seyretmeye olanak tanıyan kulübeye mutlakaçıkmalı. Termessos'lailgili söylenecek son sözler Alcetas'ın mezanyladuvarlaraoyulmuş kaya mezarlarına ilişkin olacak. Ana yoldan batıyaayrılan "Alcetas Anıt Mezan" işaret lcvhasının gösterdiği dar patikayla ulaşılan anıtmezardatahripolmuş. Şehrinbatısındakikayalıklaraoyularak yapılmış lahitin üzerindeki duvarda bulunan atabinmişsavaşçı figürü Alcetas'ı simgeliyor. Başı kınlmış figürün altmdaki lahit definecilerce soyulmuş. Duvarlaraoyularak yapılmış öteki kaya mezarlarına şehirsurlanndan batıya ayrılan patikayla gidiliyor. Neyazıkki hepsi yağmalandığı gıbi üzerleri ad, soyadı, siyasi parti sloganları, futbol takımlarına ait tezahüratlarveaşknağmeleriyledoldurulmuş. Termessos gcrçek bir doğa ve tarih şahcseri. Gerekli bakımonanm ve arkeolojik araştırmalarlakentyenidendüzenlenirveköklü tanıtımlarla insanlığa sunulursa, bunun hepimizinyarannaolacağınıgörebilmekiçin kahinolmakgerekmiyor...4( Termessos'da gezi... Dağcı Ahmet Selçuk'la 27 Aralık 1997 CumartcsiTermcssos'unotoparkınaaracımızıparkettiğimizdegünlükgüneşlikbirkış gününün insanı fcrahlatan yüzüylc karşılaş.tık. Doğuda yükselen Toptepe (1265)'nin gölgesi otoparka vurmuştu. Hemen sağımızdaki "Hadrianus Propylon (Tapınağagiris, kapısı)"nugeçipbiziörenyerineulaştıracak patikada 1520 dakika yürüdükten sonra, şchrıbırzamanlarkuzcydençevırensurlann içinden ilerleyerek Termessos'a ilk adımımızı attık. Netuhaf? Iskenderyıllarönceburayagcldiğindebizim kolayca girdiğimiznoktadan içeri girmek için nasıl da uğraşmıştı? Ne çok kan dökülmüştüduvarların önünde? Duvarlar, surlar ve diğer kalıntılar her olayın canstz şahidi aslında.Tarihledopdolugirdiğimiz Termessos'da ilk uğrak yerimiz tiyatro. Toptepe'nin güneyinde olup yalçın kayalıklarına karşı harika manzara sunan tiyatro l.ö. IV veya III. yüzyılda yapılmış olmasına rağmen Roma döneminde bazı ekleme ve onarımlara tabi tutulmasından dolay ı şu andaki son görünümüyle I.S. II. yüzyıla tanhleniyor. Sahne binasıbeşkapılıolantiyatro4200kişilikseyircikapasitesinesahip. Enüsttribünlereçıkıpaşağıyabaktığınızda,kuzeybatıdadüzgünyapılargözeçarpıyor. Taşları muntazamankesilipözenleycrleştirilenbinalarşehnngymnasiumu. Yanibüyüksporokulu. Tiy atronun güney i nde harap b i ç i mde agora ve çok büyük sarnıçlar var. Sarnıçların hepsi alışılagelmişin dışında çok derin ve geniş. Kimisinin üzerinc, içine düi>ülmemesi amacıyla ızgaralarkapatılmıij. Ycrinde karar bu. Çünküdikkatsizce hareket eden herkes rahatlıkla içine düşüp yaralanabilir, hatta ölebilirde. Agora ve sarnıçlardan doğuya yürüyüp öncc Bouleuterion (Senato Binası)' un kalıntılarınageldik.Bouleuterion Termessos'un cn iyi korunmus, yapılarından, dört sağlam duvarıgünümüzekadarulaşabilmiş. 1.0. IV Toptepe'nin önlerhule Termessos Tiyatrosu... Termessos 'taki Alcetas mezan... veya III. yüzyıla tarihlenen Bouleuterion'da yapılan arkcolojik araştırmalarlakoltuklann konulduğubasamaklarbulunmuş. Bouleuterion'un doğusunda gözümüze ilişen tapınak yıkıntı lan. Bunlardan ilki şehrin baştannsı "Zeus Solymeus''a atfedilmiş. Herşeyyerliyerindegibi,dikkatliveplanlı çalışmaylatapınağaaittaşlarsınıflandırılır ve eskiden bulunduklan yerlerine yerleştirilirse antik çağın bu görkemli tapınağı orijinal şekline kavuşturulabilir. Yanında yeralan Küçük Artemis Tapınağı. Kapısıyladuvarlarının bir bölümü ayakta duran tapınaktaki yazıta göre "Aurelia Armasta" adlı birkadın tarafından ins>aettirilmiş. Armasta'nın tnaddiolanaklarınıtapınağınyapımındakullandığı da yazıyor. Artemis' in heykelini yaptıranisekocası.Neyazıkkisözkonusuheykel bugünyerindcyok. Aynca tapınak kapısının iki tarafında bulunan ve Armasta'nın amcalarına ait heykeller de yok. Sadece kaideleri dufuyor. Butapınağınbiraz doğusunda daha büyük bir başka Artemis Tapınağı'nınkalıntıları görülüyor. Termessos'un baştapınağı olduğu söy lcncn bu tapınağın kalıntıları arasında, Troya seferine çıkan Akha Kralı Agamemnon'un kızı Iphigenia'yı Artemis'e kurban edişini açıklayan kabartmalarbulunmuş. Son tapınaktan sonra geriye yürüyüp tekrarilkbaşladığımıznoktayadönüyoruz. Aslında Termessos'da güzelolan bir jjcyvarsao