Katalog

1 KASIM 1998. SAYI 65« 13 keseceksin." (Yanlış anlaşılmasın, burada maymundan kasıt, kadın değil, film izlcyicisidir.) Böylece, bazı istisnai filmler dışında, kadınlar yıllarca maymunun zevkine kurban edildi Hitchcock "Şantaj"dan (Blackmail, 1929) "Aile Mezarhğı"na (Family Plot, 1975) kadar hep kadınları güç durumlara soktu, felaketlere uğrattı. Steven Spielberg "Jaws" (1975) fi Iminde, dev köpekbalığına ilk önce genç ve güzel bir sanşını ikram etmemiş miydi? 1933 ve 1976'da çekilen "King Kong" filmlerinin her ikisinde de dev gorilin elinde genç ve güzel bir sarışın yok muydu? Bu, birkoyundan iki post çıkartan yararlı bir klişedir. Hem kadının cinsclliği ve güzelliğiy le filme çekicilik kazandınlır, hem de ahmaklığı, korkaklığı ve sakarlığıyla düştüğü kötü durumlardan erkek tarafindan kurtanlarak, maymun heyecanlandınhr ve memnunedilirdi.lşteJamesBondveyakın akrabası Indiana Jonesfılmleri... 1980'lere kadar devam ettirdi. Roger Vadim'in 1968yılındagerçekleştirdiği "Barbarella" filmi güya40. yüzyıldagcçiyordu, ama filmin genç, dilber ve gözü pek kadını Barbarella,yeni kapılan zorlayan bir 1968'liydı.Barbarella/JaneFonda'nın, filmin girişinde yaptığı striptiz orada kalmadı ve gittikçe büyüyen bir yangın gibi bütün beyazperdeyeyayıldı. Fransız Roger Vadim'in niyeti, o zaman evli olduğu Fonda'yı bu filmle bir seks tannçası yapmaktı. Daha önce, yine evli olduğu Brigı tte Bardot (1934) ile bunu denemış ve Bardot'yu 1960'lann seks simgelerinden biri haline dönüştürmüştü. Ancak Fonda, seks simgesi olmak yerine, kendi yolunda gitmeyi yeğledi. Kadınlann beyazperdedeki zenciliği henüz sona ermedi. King Kong filmlerinde gorilin eline düşen de köpekbalığına yem olan da güzel sanşınlar. Kadını, erkeğin zevk ve egemenlik nesnesi olmaktan çıkaran ilk filmler '68'li yıllann ürünü. Yatakta kadının üste çıkışmm sembolleri ise Jane Fonda ile Faye Dunaway... Yatakta üste çıkan kadınlar ADEM AYAKTA Dustln Hoffmann'ın Aşk Mevslml "Barbarella"danbiryılönce, 1967'de, Mike Nichols "Aşk Mevsimi" (The Graduatc) filminde, kolej mczunu bir gencın, olgun yaşlarda bir kadın tarafindan baştan çıkan 1masını anlatmıştı. Ancak, bir süre sonra genç Ben Braddock (Dustin Hoffmann), olgun bayan Robinson'ı (Anne Bancroft) bırakıp, kızı Elaine'e aşık oluverdi. Burada Ben'in orta sınıf ailesinin dcgerlcrinı reddetmesi kadar, bayan Robınson'ın tavrı da önemliydi: Bir kadının, cınselliğıyle bir erkek üzerinde egemenlik kurması ve onu yönetmesi, bir fılimde ilk kez bu kadar açıkbiçimde anlatılmaktaydı. Gerçi, filmin sonunda bayan Robinsonyeniliyordu.amayolaçılmıştıbirkerc. "Aşk Mevsimi", kadını üste taşıyan cn önemli filmlerden bin oldu... 1960'lann birikimlen, 1970'lerdeki patlamayı hazırladı. Bundan önceki filmlerde sevişme sadece ima ediliyor, yan çıplak kadın bedeni ve uzun, ateşli öpüşme görüntüleri yeterli görülüyordu. Almanya'nın önemli sınemauzmanlanndanUlrichKurowski,"LexikonFilm"adlıdeğerliçalışmasında, ünlü "underground" sanatçılarından Andy«" Dünya ayağa kalkıyor... Arthur Penn, 1967 'de değişik birgangster filmi çekti: "Bonnie ve Clyde". Film, odasında datacık iç çamaşırlanyla gezinen ve sokağa meraklı bakışlar atan bir genç kadının görüntüleriyle başlıyordu. Genç kadının büyük bir can sıkıntısı içindc olduğu belliydı. O an, neredeyse karşısına çıkan ilk erkekle, hem de annesinin arabasını çalmak isteyen haydut Clyde (Warren Beaty) ile kirişi kınyordu. Bukonu, 1930'lardageçiyordu. Amaasıl anlatılan 1960'lannikinciyansıydı.Gençler, ana babalannın toplumundan, kurallanndan, ilişkilerinden sıkılmıştı. Siyahlar eşitlik istemekte, sömürgelerkaynamaktaydı. 1968, dünya gençliğininbaşkaldırdığıyıl değil miydi? Artık, her şey altüst oluyordu. Baştan sona 1968 ruhunun ürünü sayılabilecek "Bonnie veClyde" filmindeki gözükara Bonnie' i oynayan Faye Dunaway, bu tavnnı • şte, ilk kez burada okuyacağınız bilgi• lerledolu,sonderece"gizli" birdosya! • Vedosyamızşusoruylaaçılıyor: Kadın •i ne zaman üste çıktı? Hani şu, 'kadın iistte' sevişme pozisyonu var ya, onu kastediyoruz. Hemen gülümsemeyin, önemli bir konudur... Bu pozisyonun sosyolojik, psikolojikvebaşka'lojik'leraçısındananlamıüzerinde duracak değiliz. Günün birinde konunun uzmanları belki böyle bir işe girişir. Biz sadece 1960'lardan 199O'lara,bazıfümleri Kadınlann kestane olduğu yıllar anımsayacağız. Kadınlann popüler sinemadaki durumu Günümüzde, sınemaöğrencilerinın kısa uzun yıllar bir Çin özdeyişinde belirtildiği filmlerinde bileyeralacakkadarsıradanlaşan bu pozisyon porno ya da soft porno film gibiydi: "Maymunu korkutmak için tavuğu ler bir yana bırakıhrsa, beyazperdede 1970'lerdegörülmeyebaşladı. Doğal olarakdadahaçok seks sömürüsüyapan filmlcrde... Sinema tarıhınde bunu dramatık yapının bir parçası, konuyu geliştiren önemli bir unsur olarak kullanan pek az film, hatta sadece iki film var. Hangı filmlermi? Azsonra... Önce, biraz geçmişe dönmemiz gerekiyor Geçenlerde TRT 3'te "KadınErkek Savaşı" adıylagösterilen bir lngilİ7 komedisi şu sözlcrle bıtiyordu: "Kadın ve erkek arasındaki savaşta ateşkes yoktur." Filmin "BattleoftheSexes/Cinsiyetlerin Savaşı" (Charlcs Crichton, 1960) olan ası 1 adı konuyu çok ıy ı özetlemekteydi: "Erkeklerin yönetimindeki köklübirkumaşfirmasında, patronun getirdiği kadın yönetici, başany la geri püskürtülür." Geçen aylarda Kanal D'nin göstcrdiği "Gigi" filminde de, yakışıklı sihirbaz Marc (JeanPierre Amount)şöylekonuşmuştu:"Kadınlarkestanegibıdir.GÜ7elliklerinin ortaya çıkması için ateşe atılmaları gerekir." Buı ada da erkekler dünyasındatutunmayaçalışanbir kadının öyküsü anlatılıyordu. Kadın ve erkekler beyazperdede yıllardır, ateşkcseycrolamayanbir savaij içındcler. Şimdi, bırara modaolan"polıtıcalcorrcctncss"(sıyasi dürüstlük) dcyımıni anmamak eldedeğil.Biı ırk,ulus,cinsiyetya daherhangi birkonuya bakı^ın düzeltilmesi anlamına gclen bu deyim,sincmadaÖ7Cİliklcbcya7İarladengcyisağlayansiyahoyuncu Roger Vadim'in 196Sy.!, • çektiği Barbarella 'da genç ve gözüpek kadını Jane Fonda oynuyordu. lar için 1980'lerde kullanılmaya başlanmıştı. Charles Burnett, Spike Lee, Bill Duke gibi yönetmenlerle Danny Glover, Morgan Freeman, Forest VVhitaker, Denzel Washington, Wesley Snipes, Eddie Murphy ve Laurence Fishburne gibi oyuncuların bu gelişmeye büyükkatkılan oldu. Bugün, siyahlar filmlerde 'zencı' gibi davranmıyor. Ya kadınlann durumu? Onlar hâlâ zenci. Kadınlara bakışın da düzeltilmesi, ateşe atılacak kestane olmadıklannın kabul edilmesi gerekmiyormu?