Katalog

1KEKİM1998. SAYI 656 Israradayanamayıpbirmavipatiksahibi oluyoruz. Yolun yukarısında bir açık kapı. Aralıktandokumatezgâhıgörünüyor. tçeriye giriyoruz. Fotoğraf çekmek istiyoruz. "A...Hiçkimscyeçektirmem. Hadiokadarbirşeylersordun,kekikal.50binlira." AthenaTapınağı'naçıkanyokuşutırmanmayagörün. Satıcılardanbirşeyleralmadan kurtulmanız miimkün değil. I lepsi de 50 bin Iiralıkdaolsakekik,e1işi,nazarlık,zeytinyağı, patik satmak istiyor. Assoslular MÖ 6. yüzyıldakentlerinigeliştirirlerken.öncesurlan inşa etmiş, sonra da o surlara tepeden bakıp kenti koruy uc u kanatlan altına alan tanrıçalanna bir tapınak yapmışlar. tşte kenti koruyan tanrıçaya adanmış bu tapınak, AthenaTapınağı.Onlartapınağısadece,tannçalar kendilerini csirgemesin diye yapmışlardı.Oysa.tapınağınmimarlıktarihiaçısından önemi büyük. Athena Tapınağı, Anadolu'dakiilkvetekArkaikÇağDormimariörneği olmasının yanında, Dormimari üslubuna kabartmalı friz ve süslcme elemanlan ile lonmimariöğclcrininkatıldığıilkörnck. Antik kentin bu en yüksek tepesinden bakıldığında, onarılmış 19. yüzy ıl mendireğinin çevresindeki antik mendirek taban taşları dikkati çekiyor. Suya gömülmüş bu antik liman, denize ayrı bir renk vermiş. Assos limanı, Assos'un erken dönemlerinde, denizcilerin,uzunyollarda,aradurakolarakkullandıkları ve kent hinterlandından gelen tacirlerinçeşitlimalalışverişindebulunduklarıbirycr. Assos'tadenizciliğingelişmesinde, Bababurnu vc Edremit arasındaki güvenli koylardan biri olmasımn öneıni de büyük. Kayalık tepenin etcklerinin denizle birleştiği yerde kıyı genişliğinin çok az olması nemümkünolduğukadaryolumuzaçıldı.Şuan için liman turistik bir halde. Buradaki en büyük sorun, su yetersizliği. Zamanında 23 kanaldan su geliyormuş. Şimdi bir kanalla idare edebiliyoruz. Susuz hayat geçer mi?" Hasan Erol, sözü kazılara getiriyor: "Bu harabcleraçıktaydı. Korunması için bir kanunçıktı. Harabelcriniçindehayvanlaryatardı eskiden, ahır gjbi kullanılırdı. Prof. Dr. ÜmitSerdaroğlugeldikten sonra onunkoruması altında ihtiyacı olan vatandaş çalıştı. Ben de ekipte işçi olarak çalıştım." Hava karardıkça, limandaki lokantalar dolmaya, ışıklaryanmayabaşlıyor. Masalardaki balık ve salata, içkiyle tamamlanıyor. Assos Oteli 'nin lokantası. Günün balık mönüsü, çipura, levrek, barbun. Levreği tavsiye ediyor garson. Deniz kıyısında bir taraftan kıyıyı okşarcasına vuran dalganın sesi, bir yandan hiç susmayan çekirge sesleri. önerilcn levrek delezzetlimilezzetli... Ertcsi gün, denizin kıy ısındaki köy muhtarlığı kahvesinde Behramkale'nin muhtarı Ali Yılmaz ile buluşuyoruz. " 1994'ten beri köy muhtarlığı yapıyorum. Doğma büyüme Assosluyum. 1989 yılında karar verdim muhtar olmaya, yaşım tutmadı bir dönem sonr'aya kaldım. İki derslik bir okul haricinde, deyletin hiçbir resmi yatınmı olmadı. 1998 yılında aldığımız para da bu. Kendimiz kazanırsak bir şeyler yapıyoruz.Turistlerin park ve çöp sorunu olduğunu vurguluyor. "Iskelede park sorunu büyük. Kazı evinin oraya otopark yaptık. Kimse kullanmak istemiyor. Her sokakta bir araba. Trafiksıkışıklığı.insankalabalığı.bunalım yaratıyor. Ayrıcapahalılıksözkonusu. Yanyana iki otelin fiyatları birbirini tutmuyor. Denetlemeyok." Assos'a gelenler Ayvacık pazarına uğramadangeçilmezdiyorlar. Cumagünleri Ayvacık'takuruluyorbupazar. Hemenhemen hertezgâhın üzerinde2.5, 1.5 ve 1 litrclik zeytinyağı şişeleri. Satıcılaryöre halkından çok Bayramiç, Ezinc, Edremit 'ten. Bağıra çağıramallannı satmayaçalışıyorlar. Köşeye büzülmüş, güleryüzlü yaşlı bir ninc sessizce oturuyor. Adını soruyoruz. Kadriye Sezer'miş.. Üzerinde siyah bir ferace, önünde küçük bir sepet içinde çam sakızı satıyor. Herkespatlıcan 50, salatalık 100diyc bağınrken o konuşmakta zorlanıyor. O da Bayramiç'ten geliyor. Çınar yapraklannın üzerine ince bir kat halinde dizmiş sakızları. "Mide ağrısına iyidir. Çamlardan toplanz, kaynatır suyun içine atarız. Kopanp kopanp yapışmaması için çınar yaprağınakoyarız." Ucundanbirparçakopanyorveuzatıyor. Biraz ileride üzerlerinde zeytinler, zeytinyağından yapılmış sabunlar ve zeytinyağı şişeleri olan birkaç tezgâh sıralanıyor. Birinin başındaAliveHanifeÖner: "Zeytini ağaçtan topluyoruz. Pabrikalara veriyoruz. Sıcaksu ilezeytininyağını alıyorlar. Karşılığındada lOOkilodan lOkilosunu alıyorlar." Ali Öncr, bir şişenin kapağını açıp, zeytinyağı döküyor ve uzatıyor: "Iç, iç. Boğazını yakar ama iyidir. Zeytinyağının sayılamayacakkadarfaydası var. Vücuttadonmaz. Kalbe iyidir, damarları açar." Pazan gezen turistler o kadar zeytinyağı karşısında şaşkın. Ama taşımak o kadar kolay değil. Yinc de birkaç litre satın almadan edemiyorlar. Pazannhemen yanında, küçük birgaraj. Alışverişiniyapanlarminibüslere binipevlerinebarklannadönüyorlar...^ /*••!#""'"' Assos'un yerlilerinden Ibrahim Yavaş... deniy le kıy ıda yerlcşme gelişmemiş. Yinc dc denize tek bağlantı olması açısından tepenin kayalık eteğinde bir liman yapılmış. Köyden, Iimana4 kilometrelik yoldan yürüyoruz. Kazı bölgeleri tellerle çevrilmiş. Güneşin altında uzun bir yürüyüşten sonra 1 imana ulaşıyoruz. Otel ler, pansiyonlar, lokantalar ve barlar. Akropolün yamacına kurulmuş bir tatil bcldesi burası. Kayı şeridi çok dar. Lokantalann koyduğu masalarla, yiirüyüş yolu iy ice daralmış. Kıyıdaki Assos Oteli'nin sahibi Mustafa Yüce'ylegörüşüyoruz. "Yugoslavya olaylanndan önce yabancı turist daha fazlaydı. Troya'ya gclen Çanakkale'de konaklar, Assos'a gelir, sonra Bergama'ya geçer, Efes'te geziyi bitirirdi. Sonra Assos, yerlilerinişgalineuğradı.Üniversite, basın, tiyatro, sinema ve barodan oluşan çok elit bir grup, Assos'un müşterisi. Kışın da hizmet veriliyor. Dinlenmek, balığa çıkıp avlanmak isteyenler bir de yazarlar gelir." Yüce'yc göre, Assos, doğası, denizi ve birinci dereccde arkeolojik SİT alanıyla, en gözde tatil merkezlerinden biri. En büyük özclliği ise, temiz olması ve yapılaşmanın yasak olması. "Ama en büyük sorun, yol" diyor. "1972'de AssosAyvacık arasındaki yol asfalttı. O tarihten beri o yolda hiçbir değişiklikolmadı. Belkisadecetrafiklevhalannı değiştirdilcr." Limanda balıkçı teknelcri, sıra sıradizilmiş. Birininiçine giriyoruz. 9 metreboyundaki Karadeniz yapısı, ayna kıç teknenin sahibi doğma büyüme Assoslu Ahmet Dinçer. "Aşağıyukarı 11 senedirbalıkçılıkyapıyorum. Yerli turist daha çok geliyor. Eskidcn gelen yabancı turist bir iki ay kalırdı. Bu sene ttalyanlardaha fazla." Artık eski balığın olmadığını belirten Ahmet Dinçer, "Lüfer, kefal, çipura, levrek, kalamar, palamut, torik az çok bütün balıklar bulunur. Amaeskisikadar yok"diyor. Bir çırpıda kendine göre sorunları sıralıyor: "Kışın elektrik sorunumuz var. Rüzgâr çıksın, yağmur yağsın bizim elektriklerimiz gidiyor. Bunun yanında limana da bakılmıyor. Arkasının dolgu olması gerekir. Dalga limanın içine giriyor. Bati tarafının ağzı komple açık. Kışın balıkçıların hepsi mağdur durumda kalıyor. Küçük tekneleri çckiyorlar. Bir dc büyüklcri biraz daha açıp, sabaha kadar teknebaşıbckliyoruz." 75 yaşındaki doğma biiyüme Assoslu Hasan Erol'a eski 1 imanı anlatmasını rica ediyoruz: "Liman bi/im çocukluk zamanımızda ihracat ycriydi. Buraya kcrvanlarla, dcvelcrle mal gctirirler, gemilere doldururlardı. O zamanlar turizm dcnilen bir şeyimiz yoktu. Sonra alımsatımdurdu. Buvaziyettc çok sene kald ı, harabc hal i ne döndü buralar. Ondan sonra ufak tefek turizm pallaması oldu. Turizm patlaması olunca da gelişme oldu. Patika yoldan dcvclerlc, katırlarla, eşcklcr vc beygirlerle çıkılıyordu. Sonra kendi gücümüzle,çapalarlabiryolaçtık.Sudayetersiz kalınca müracaat etti. Devlet yardımıyla Behramkale muhtarı Ali Yılmaz. Kısu lıazırlık, tarhana yapımu.. Faydalartnı saymaya kalksanız... Behramkale M.Ö. 2000'li yıllardan bu yana yaşamını kesintisiz sürdürmüş. Antik Assos kenti, tepenin denize yamacında kurulmuş. Behramkale ise, antik kentin tersine, kuzeye bakan yamaçta. Yani kuzeye bakıyor, sırtı ise denize dönük... Kaptan Ahmet Dinçer, doğma büyüme Assoslu...