Katalog

CUMHURİYET DERGİ Banş Treni'ni yoksullıık karşılayacak. HÜLYA ERGÜN ar Petro mu? Yoldajj Lcnin mi? Ya da Petersburg mu? Lenıngrad mı? Şimdilerde bu sorunun cevabı Çar Petro ve Petersburg. Çok değil daha on yıl öncesinde busorunun karşılığı; Lenin ve Lenıngrad'tı. Tanh ısjte... Kımilerınc görc adı Diyarbakır, kinıilerine göre ise Amed. Kimılerine göre kalkınmadaöncelikliyörelcrkapsamındaolan37 ıldenbın. Kımılenne göre "başkent". Kentin "başkent" olduğuna inananlarbirçok işletmeyc başkent adını vermişler: Başkent Lokantası, Başkent Fırını, Başkent Bakkaliyesı... Lafişte...Savaşın,göçün, yoksulluğun, açlığın başkenti mi olur? Iki gun sonra Brüksel 'den kalkacak olan Banş Treni geliyor insanınaklına... 1 Eylürdetrenıkim karşılayacak? Elbetteki banş isteyenler... Yoksulluğun kimbilir kaç yüzünü görecek trendcn inenbarış elçileri... Kentin, kalkınmadaönceliklıyörelerkapsamında olduğuna inananlar birçok proje hazırlamışlar,azgeli$mışlikya7,gısınıdcğiştirrnekiçin.Sorunlarçözülememişolmalıki "göç"önlenememış. Kent,Türkiye'ningöç veren illerinden olnıa durumunu koruyor çünkü. Diyarbakır'ın 1990yılındanetgöç oranı y üzde 35.1990 y ıl ında kentin nüfusu 911 bın olmasına karşı verdiği göç 79 bin. Aldığıgöçıse47bın. Gerek zengini gerekse yoksuluyla Diyarbakırlı göç ediyor Batı'ya. Dıyarbakır'da sermayenın göçüyle ilgili yaygınlaşan söz var; "lşadamı önce Melikahmet'e sonra Istanbul'agidcr." Melikahmet Diyarbakır'da toptancıların bulunduğu scmtın adı.Teorik anlatnıyla işadamı, gününün, yarınının, gelecek kuşaklann yannlarının güvcn verici olmasını amaçlar. Bunun için de bulunduğu ortamı değerlendirmck ve ona göre strateji belirlemek zorundadır. Diyarbakırlı işadamınındabirazparaedinincelstanbul'ayollanması,sermayesinigüvencealtınaalmak için doğal da, bu "Sermayenin vatanı yoktur" diyenlerboşuna söylememişler. ¥ Bazılan da "doğduğun ycre değil doyduğunyerebak"derler. Geneldeyoksullann literatüründe anlam kazanıyorbu sözcüklcr. Diyarbakır'ın göç vermesinin yanında göç alması da dikkat çekici. Bu da tamamen bölgenin durumuyla ilgili. !990yılındakente göç edcn 47 bin kişi, yaşam koşulları açısından Dıyarbakır'dan çok daha ol umsuz yerlerin bulunduğu anlamına geliyor. Kentin varoşlarındaancak34kişininkalabileceğiev denemeyecek kadar kötü barınaklarda 34 aile yani 2025 insan yaşıyor. Tarihe yolculuk... Kentin bugününü anlamak için geçmişe uzanmaktayararvar...Diyarbakır'ıntanhsel yaşamı çok eski dönemlere dayanıyor. Bu nedenlede, tarihe tanıklıketmişazsayıdaki kentten biri, Diyarbakır. Butanıklık tarihten önce 9000 yıllanndaba!}layıp,bugüne kadar devamediyor. Kentınsanlığ1nyerleşikdüzenegeçerekköytopluluklarınıoluşturupbesin üretimını gerçekleştirdiği ilk yerleşmelcrden birisi aynı zamanda... Tarihçiler, ilk gerçek tarımsal uygarlığın Dıcle ve Fırat'ın sağladığı mükcmmel doğal koşullarsayesinde, Mezopotamya'dageliştiğınisöylüyorlar. Uygarlığın cskidünyada tamamen eş zamanlı olmasa da aşağı yukan aynı çağa doğru, dört ayrı noktada ortaya çıktığt da tarihçilerin anlatımları arasında. Mezopotamya, Mısır, lndülüs Vadisı ve San Irmak. Butabii ki tesadüfdeğil. Bugelişmeleri başta ekolojik şartlarbelirlemiş olmalı. Amid'in Diyarbakır'ın o dönemkı adı"ekolojik avantajı"n sağladığı olanaklarla "jeocoğrafik konumu"nun bırleşmesi onu yukan Mezopotamya'nın ycganc kenti durumuna getirdi. lnsanlann yerleşmelennın odağı olmanın yanı sıra tarihsel ticaret yollarının da kavşağında olmak Diyarbakır'ın öncmını daha daarttırdı.örneğinbu ticaret yollarından biri olan Baharat Yolu'nun önemlibırkilometretaşıDiyarbakır'dı. Zenginin düşmanı çok olur derler. Diyarbakırdazcnginliklerisayesindedevamlıistilacılann iştahını kabarttı. Olağanüstü "ikti Diyarbakır'ın tarihe tanıklığı tarihten önce 9000 yıllarında başladu Diyarbakır'da hep cılız kalan sanayi 1987'den sonra iyicegerüedL