Katalog

8 HAZİRAN 1997. SAYI 585 ğe soktu. Bunu Adalct Bakanlığı'nın devlete ihanet edenler listesi izledi. tki milyonu aşkın emekçi bağlılık konusundaki sorulan yanıtlamak ve parmak izlerini aldırtmak zorunda kaldı. FBI ve Amerikan Karşıtı Etkinlikleri SaptamaKomitesi'nin desteğiyle sürdürülen girişim devlete baglılığından kuşku duyulanlarla ilgili bir "bilgi toplama" girişimiydi. Babam, bağhlık programının Amerikan halkının siyasal görüşe aykırı olanlara suçlu gözüyle bakmalanna yol açtığını söylerdi. Soğuk Savaş başladığında, bu türdavalar babamınbüyükbirzamanını aldı. Buinsanları vekalet ücrcti almadan savunuyordu. Çalışma Bakanı Amerikan Komünist Partisi'nin kapatılmasını önerince babam Ulusal Avukatlar Birliği adına bu önerinin hem yasalara ay kın, hem de aptalca olduğu yönündc yazılı bir dilekçe sunarak komünistlerin eylemlerinde yasadışı bir şey olmadığını da yazısına ekledi. Tüm bu yorumlannın onun FBI'daki dosyasınakaydedildiğinı veyanınada"söz konusukişibüyükbirolasılıkla komünist ya da gizli bir komünist" notu düşüldüğünü daha sonra öğreneccktim. ArtıkbirgecelikHollywoodyolculukları denelleniyor, ajanlar onun Faşizm Karşıtı GöçmenlerKomitesitoplantılarındayaptığı konuşmalan dinlemek amacıyla gizlice ızleyicilerin arasına sızıyorlardı. Komünist avına karşı çıkan örgütlere üye olması nedeniyle babam karalisteyealınmıştı. Busavaşımısırasındahızınıdüşürmemek için ilaç ve ıçkiye sığınıyor olmasına karşın, onu hiç kendinden geçmiş ya da sarhoş görmedim. Görkemli bir görünüme sahipti. Hollyvvood'asıksıkgidipgeldiğındenorada yenı müşterilcredinmiş ve küçük bir yazıhane kiralamıştı. BuaradaTruman'ınbağlılık programına karşı ey lemlerini de sürdürüyordu. Amerikan Karşıtı Etkinlıkleri Saptama Komitesi'nin Hollyvvood'a komünistlerin sızdığı yolundaki haberlerin doğruluğunu araştırmak üzere mayıs ayında Los Angeles'te gerçekleştirdiği gizli soruşturma bu girişime karşı olanları şaşkına uğratmıştı. 1947 Ey liil 'ünde Komite kuşkulu gördüğü kişilerin siyasal görüşleriyle ilgili ifade vermeleri için 45 kişiyi tanık olarak Washington'a çağırdı. Aralarında Ronald Reagan ve Walt Disney'ınde bulundugu,"dost taniklardan" oluşan iki grup mayıs ayında verdikleri ifadeyi yinelemeyehazırdı. Daha sonra "düşman 19" adını alan ikinci grup tse, aralannda 1933 'te Almanya'dan kaçarak Amerika'yagelenoyun yazarı Bertolt Brecht'in de bulunduğu, liberaller ve sol görüşlü senaryo yazarları, oyuncu vc yapımcılardan oluşuyordu. Bunlann çoğu Komünist Partisi üyesi ya da eski üyesiydi. Partinin Hollywood sekreteri FBI'ın habercisi olduğundan Komite bu dur umdan haberdardı. Brecht dışında herkes sorgulama çağrısına karşı çıkarak Komite ile işbirliği yapmamayaTint içti. 19 kişiden ikisi Eddie Dmytryk ve Adrian Scott babamdan özel avukatlan olmasını isteyince, hiç düşünmeden kabul etti. Dmytryk ve Scott bir zamanlar komünist olduklannı, ancak artık bunun geçerli olmadığını belirttiler. Ama babam için bu fark etmiyordu. Çünkü Amerika'da komünist olmak yasadışı bir şey değildi, ama vatandaşların siyasal görüşlerinın öğrenilmeye çalışılması anayasaya aykınydı. Dmytryk vc Scott, Yahudi karşıtı ılk Amerikan filmi sayılan "Crossfire = Çapraz Ateş"i henüz çevirmişlerdi. Ruhsal dengesi bozuk bir askerin hiçbır neden olmaksızın bir Yahudi'yi öldürmesıni konu alan filme, askcri aşağıladığı gerekçesiyle komünist yanlısı damgası vurulmuştu. farklıydı. Nükteci biri olduğundan, görüşünü şaka yollu belirtirdi ki.böyle birtutumakomünistler arasında pek tanık olunmazdı. öteki avukatlann tersinc o açık ve esnek bir kişiliğe sahipti. Yasal bir stratejinin belirlenmesi son derece öneml iydi. Tümü de yasal yollardan Amerika Karşıtı Etkinlikleri Saptama Komitesi 'nin yasadışı olduğunu kanıtlamaktan yanaydı. Bunu kendilerine yöneltilen sorulara yanıt vermeyerek de yapabilirlerdi, ama böylesi bir yaklaşım davanın kamunun gözleri önüne serilmesine engel olurdu. Babam herkesin gerçeği söylemesini öneriyordu. Onagöre, inançlannı ve siyasal geçmişini açıkça dile getirmcsi durumunda, bireyın gizli işler çevirdiği y a da vatana ihanet ettiği yol unda suçlanması daha düşük bir olasılıktı. Ötekiler bu öneriye pek sıcak bakmadılar ve en uygun davranışın, Komite'yi birey in inanç ve görüşlerini özgürce belirtme hakkını çiğnemekle suçlamak olacağına karar verdiler. 1947'nınEylülveEkimayları boyunca babam ve öteki avukatlarbu davanın yasal yönlcrinı araştırdılar. Sonunda tek yasal savunmanın anayasal savunma olduğu görüşünde birleştiler. Çünkü bu tür bir yaklaşım, komünist olsun ya da olmasın, suçlamaya uğrayan herkesi aynı düzeyde ilgilendiriyordu. Duruşmadan bir hafta önce, 19 grubunun tüm üyeleri Washington'a gitmek Ü7ere trene bindi. Beş günlük tren yolculuğu boyunca avukatlar dava dosyasını inceden inceye gözden geçirerek, verilecek ifadelerin denemesini yaptılar. Dmytryk'in deyişiyle, "Amaçları o orospu çocuklarmı yok etmekti!" 20 Ekim 1947 günüduruşmabaşladı. Sinemanın ünlü y ıldızlannı yakından görebilmek amacıyla, binlerce kadın birbirlerini ite kaka mahkeme salonuna girmeye çalıştı. Yüzlercesi mahkeme koridorlanna akınetti. "Dost "tartıklar: Robert Taylor, Adolphe Menjou, Gary Cooper, Bertolt Brecht, Dalton Trumbo... Salondayaklaşık lOObasıngörevlisi ile tüm radyo kanalları duruşma anını bekliyordu. ö n hazırlıklardan sonra duruşma başladı. Dost tanıklann çoğu ellerinde hiçbir kanıt olmamakla birlikte çok sayıda yazan komünistliklesuçlamayahazırdı. Duruşmalar dışında herkes Hollyvvood'a telefonlar açarak 19 grubuna destek vermeleri çağrısında bulunuyordu. Babam Meclis'indeişe elatmasının yararlı olacağı düşüncesiy le zamanınmbüyükbirbölümünüsenatörvemeclis üyeleriy lc geçiriyordu. Ne var ki, siyasetçilerin çoğu bu işebulaşmaktan kaçınıyordu. Savaşın yenilgiyle sonuçlanacağı olasıhğı babamı şaşkına çevirmiştı. Hayır hayır, asla... Dunışmalann ikinci haftası başladığında, babamın karşı trafıntanıklarını soruşturma isteği sürckli olarak geriçevriliyordu. "Düşman tanıklar" ise hazırladıkları savunmayı okumaya çahşıyorlar, sorulara yanıt vcrmediklcrinde ya da sert bir yolla yanıtladıklanndapolis zoruyla sürüklenerek dışanya çıkarılıyorlardı. İfadelerin alınmasına dört gün daha devamedildi. Düşman tanıklarsövmeyi ve kaçamak yanıtlar vermeyi sürdürüyor, izleyicilertarafindanyuhalanıyorlardı.Çok daha sonraları babam bana içini dökerck, "Bu tavır kamu üzerinde olumsuz bir ızlenim yarattı, biraz daha düzey li davransalardı insanları çok daha f azla etkileyebılirlerdi," diyecekti. Komite tarafından en son ifadcsi alınan kişı Bertolt Brecht oldu. Verdiği ifade bir zamanlar "ikiyüzlülüğün kibar yollu belirtilmesi"olaraknitelendirilmiştı. Kendisine komünist olup olmadığı üç kez sorulan Brecht, "Hayır, hayır, hayır, asla. Mcslektaşlarımbu sorunun uygunsuz olduğunu sürekli söyleseler de, bcn bu ülkede konuk olduğum için yasal tartışmalara girmek istcmiyorum. Bu nedenle sorunuzu elimden geldiğince açık veeksiksizyanıtlamayaçalışacağım. Bugüne dek Komünist Partisi ile hiçbir i lişkim olmadı,".yanıtını verdi. Mahkeme başkanı yanıt karşısındabüyülenmişti. Yüzüteriçindc ve bembeyaz olan Brecht hemen ardından birtaksiye atlayarak oradan kaçtı. Oyunlarındaki kişilcr gibi ödlekçe ve onursuzca davrandığını bıliyordu. Ama başka türlü davranmak el inden gelmemişti. Brecht ertesi akşam Paris'e uçtu. Amerikan Karşıtı Etkinlikleri Saptama Komitesi'nin soruşturmasıBrecht'inifadesininalınmasından sonra sonaerdi. 19 kişiden yalnızca 10'ununifadeleri alınmıştı: Alvah Bessıe, Herbcrt Biberman, Lester Colc, Edvvard Dmytryk, Ring Lardner, John Howard Lawson, Albert Maltz, Samuel Ornitz, Adrian Scott vc Dalton Trumbo. (Brecht I l'incikişiydiamabu grubaalınmamıştı.) Sorgulamalardan sonra babam (bunu yapan tek avukattı) radyoda bundan böyle Holly vvood 10'lusu olarak anı lacak bu kişiler adına bir konuşma yaptı. CBS muhabirinin, "Soruşturmanın sonucu ne oldu'.'" sorusunababam,"Bıryığınkarışıklık.Daha«" Gerçeğl söyleyin... Dmytryk ile Scott'un davalan babamın ilgilendiği yığınla davadan yalnızca biriydi. Babam öteki konularla öy lcsine yoğunduki 19'lanntoplanhlannabile katılamadığı oluyordu. Ama yönetmcn LewisMilestone'uncvindeyapılantoplantıya katılarak tümü militan olan öteki avukatlarla birlikte izlenecek stratcjiyi belirledi. öteki avukatlarla birlikte daha önce dc çalışmış, mahkeme uygulama biçimleri konusunda aralannda anlaşmazlıklarçıkmıştı.Babama göre bu avukatlar komünist olmakla birlikte, öteki emekçiler gibi, parti üycliklerini gizli tutuyorlardı. Partinin bugizliliği onu huzursuz ediyordu. Onun olaylara yaklaşımı çok