Katalog

18 CUMHURİYETDERGİ YAZI VE FOTOĞRAFLAR: LÜTFİ ÖZGÜNAYD1N Y Su kâh akıyor kâh durgunlaşıyor. Anlaşılan, Fırat'agem vurulan noktudayız... Ferhat ile Şirin'in hikâyesindeki kayalar yanlıyor sanki... Taş yolu biterse, Orta Anadolu'ya bir çıkış yolu bulacak yöre halkı... 50 yıl önce kazma küreklerle, balyozlarla başlayan yol hâlâ sürüyor...Dünya'nın ikinci yüksek kanyonu yanlıyor. ıl 1949, karakış dört bir yaııı sarrnış Kemalıyc "hğin"den dışan kuş uçmuyor.. llçcnın postasıkatırsırtındabiletaşınamıyorartık... Yöre halkı bcmbcyazkarların içinıle, odun sobalannın başında kara karadüşünüyorlar...Heryılkişaylarında bu çile yaşanıyor... Çare aranıyor... Hayvan derilerınden şişirilen kelebekler, (,"altı istasyonundanK.cmaliye'yezamanzaman scferler yapıyorlar... Bu alternatif çağrışımyapıyor...Fırat'ıngcçtiğıkaranlıkboğazdanÇaltı çayına ulaşmadüşüncesiağırbasıyor sonunda... Kışboyıı hazırlıklaryapılıyor.. Demirbalyozlademir murçlardinamitlokumları vctahtasepetler... Yazgelince, büyük bırtörendüzenleniyorveilk kazma vuruluyor taş yoluna... Tahtasepetleriçindekayalardanaşağıasılaninsanlar,ellerindeki balyozlarla dınamitpatlatmakiçindelikleraçmayabaşlıyorlar... Bugün teknolojınin getirdiğı muzzam araçlarla bu yolda çalışanlar, 50 yıl önce böylcsıne yalçın kayalan insanlarınyarıpyolyapabılmclerinidüşündürüyor. 1949'da başlanan yol ancak bir arpa boyu ılerlcyebiliyor. Ancak ınsanlar bu yolu açmak için, yemin ediyorlar, oğullarınatorunlarınadaycminettırıyorlar. Binbeşyüz metre yüksckliğinde yalçın kayaların yer aldığı karanlık kanyonundakı ı Ik çahijmalar bir yıl sonra bıtıyor. Insanlar umutsu7İukiçindeilçelerınedönüyorlar... 195O'liyıllardaEğinliŞemsettın(iünaltay başbakan olunca yöre halkı büyük bir umuda kapılarak Ankara'ya koşuyor ve zamanın baijbakanı Şemscttın Giınaltay'a taş yolunu anlatarak hemşehrileri olarak yardım ıstiyorlar.... Şemsettin (iünaltay, hcmşehrilerıne/'BcnF.ğin'indeğilTürkıyc'nin başbakanıyım. Bu aşamada size ayncalıkyapamam...."diyor. Hayalkırıklığı içindc, Kemaliye "Eğin"e dönen yöre halkı bir ke? daha heyecanlanıyor ve ılkel araçlarla çalışmalarabaşlıyorlar... Bu kez, yola ikı taraftan başlanıyor, büyük körükleryapılıyordemirlere şekil vermek için, büyük murçlarlakayalar yanlıyor... Bir yıllık çalışmadan sonra, bu muazzamkayalarınböylesiımkânlarlayarılamayacağı anlaşılıyor. Taş yolu artık oğullarıntorunlarınbilinçlerindekalıyor... Kemaliye Eğın'lı yörescl olanakların yctersizolmasınedenıylcgurbctlereçıkıyor yöredenüfusazalıyorve taş yolu unutuluyor. Onbc!} kilometre uzunluğundaki bu kanyon, 1980 yılından sonra bir ke/ daha hatırlanıyor. Bukezgurbeteçıkanlarckonomikalandabaşanlıolmuşlar,olanaklarını arttırmışlar. . U/aklardan taş yolunu düşünerek,geceleritoplantılardabuluşuyorlar, bu işin dedcn kalma yontemlerle yapılamayacagını kararlaştırarak, araç almayakararverıyorlar. Toplanan paralarla, Tracdiril denılcn bir dclme aracı ve bir kompresöralınıyor... Taş yolunu busefer, yararak değil tünel açarak geçme kararı veriliyor. Bir süre daha buşekildeçal ışılıyormaddiimkânlartükenınceyolunyapımındanyeniden vazgeçilıyor... 199üyıllarındaÖzelidareninımkânları ve halkın katılımları ıle yol yeniden hızlanıyor. Şimdi K.cmalıye"Eğin"lilerheryıl bir ıki gece düzenleyerek kendı aralarında para topluyorlar, Erzincan Valıliği'nin katkılarıylabuişsürüyor...Dünyanınıkinci büyük kanyonu yavaş yavaş gcçılıyor. Torunlar dedelerinin ellı yıl önce verdiğı SÖ7Ü yerine gctirmek ıçın, balyo/lanyla kazmalarıyladegil,cüzdanlarındakıparalarıy la katkıda bulunuyorlar... Bir yol öykusü 1949,1980 ve aimdi, urtık bir yol var... Bir tünel bitiyor, diğeri başlıyor. Elli yıllık çabalur sonunda gerçekleşiyor...