Katalog

14 ^ zovcarkadaşları Rumelihisarı'ndabiray kadar birlikte kaldıktan sonra Ballarino ve ailesinin Anadoluhisan'na naklcdildiğini söyleyebiliriz. CUMHURİYET DKRGİ Çengel ve kazık... I Ikgünlerin Soranzo vearkadaşları için oldukçasıkıntılıgcçtiği,bütüntutuklularıtopluhaldeayaklarından, mengeneyevurulmuş. haldegöstercnresimdenanlaşılıyor. Buolay Rumelihisarrnda, Ballarino nakledilmeden önce yaş,anmı.s. olrnalı. Baskılarbu kadarla kalmıyor, baştcrcüman Grillo öldiirülüyor. (Jrillo'nıın öldürülüş biçıtni dc tartışmalı. Ancak resimlerdcnGrıllo'nunelleriarkasmdan bağlı durumda yüzüstü ycrc yatırıldıgı ve sırtına basan bir celladın boğazına altığı kcmendi sıkarak onu boğduğu anlaşılıyor. Resimlcrarasındabiriçengelegeçirilmİ!}, ötckikazığavurulıııu^iki"habercinin"rcsmi var. Bunlar büyükelçinin dışarıyla bağlantısmı sağlayan bas.teıcüman Grillo'nun adamları olabilir. Kaynaklaıda bu vahşi idamlarınSoranzo'yupsikolojikbaknndan çökertmek amacı taş,ıdığı söylcnsc dc Venedik'in kendısini aldatmasına kars,ı Sadrazaının kızgınlığının henüz soğumadıgını gösteriyorolmasıdahaolası. Romanelli'ninverdiği bilgilere göre sadrazamın azlindcn sonra Soranzo'nun hapis koşulları giderek düzcldi vc yapılan "bağısjar" sonucu kulenin meskcn halinc gctirilmesine izin verildi. Soranzo 1652 'ye kadar üç yıl hapiste kaldı. Sonra lstanbul'dan"kovuldu".Arkadaşlarıylabirlikte iilkesinedöndü. Italyankaynaklarınagöre, Soranzo'nun ilkresmiraporlarında "ihancte uğradığı" yolunda imalar var. Soranzo'nun kaderı artık Istanbul'dan kopmuştu, ancak Ballarino'yi ycni birserüvenbekliyordu.Başınagelcnlerdenhiçders çıkarmadığından olacak iilkesine kavuştuktan hemen sonra yeni Büyükelçi Giovanni C^apello ile birlikte yenidenlstanbul'a döndü. Ancak Venedik'lesavaşsürüyordu. Kısa bir sürc sonra Capcl lo i le birl ikte tutuklandı. "Memoric Turche"deBallarini'nin"ikiçavuş nezaretinde" hdırnc'ye götürülüşü ve oradahapsedildiğibinaresimlcniyor. Başka bir resimde ise C'apello ve Ballarini 'nin "hapis tutuldukları kervansaraydan başka bir ycrc nakilleri"yazılı. Bunagöre Hdirne'dchapsedildikleri yerler biriki defa değiştirildi. Ballarini 1654'teserbest bırakılınca Istanbul'a döndü vc Venedik Büyükelçisi oldu. Bunca sıkıntıdan sonra belki de beklediğı sonucaulaş.mıştı. I666yılındakiölümünekadarbugörevini sürdürccekti. Aya îrini Kral Lear için tıklım tıklım doluydu. îlk gece akustiğe kurban gitti. Büyü daha sonra yeniden kuruldu. Shakespeare'nin ünlü oyunu için İstanbul'a gelen yönetmen ve oyuncular memnun döndüler. tedığı diğer kızlarına söylettiği gibi onun da kendisini ne kadarçok scvdiğini söylemesi. Cordeliabu oyunu oynamayıınatçılıklareddediyor. Cordeliaözürdilesekızlann ölümü, kralındelirmesiylesonuçlananbufaciayaşanmayacak. Ama son pişmanlık fayda vermiyor... Lear, seyirci ve oyuncular AYGÜL ÖZKARA(JÖZ stanbulTiyatroFcstivali'ndcnKingLei argeçti.TiyatroseverlerAyaIrini'yitıkW lımtıklım doldurdular. Shakcspeareln™ gilizcesi ve ritmiylc sunulmasına rağmen seyirci oyunu büyülenmışgıbı nefcs almadanizledi.Ilkgeceyaşananakustiksorunudiğerikigeccdekısmenaşılmıştı. Aktörler de seyircilcrdcn ctkilenmişlcr. Turdaki yönetmen James Kerr, sahne arkasındaçalışan işçilerin bile husu içinde oldugunu izlemiij. Oyuncuları büyüleyenler isc lan I lolm ve Shakespeare. Sponsorlardan Coopers & Lybrand şirketinin eski Sultanahmet Cezaevi 'nde verdiği davetten de çok hosjnut kaldılar. Mekân ve Osmanlı mutfağı olarak Dört Mevsim entrika dolu oyun sonrasında tamamlayıcı dinlenti oldu. Kral Lear'ın aktör Tur rejisörü: Kerr James Kerr, Londra'daki prodüksiyonda Sir Richard Eyre' in yardımcısı olarak çalı^mıs..Turdaasli yönetmen görevindc Yunanca ve Latincc eğitiminden sonra Londra İ Jnıversitesi'nden bir oyunu sahnelemek için burs kazanıyor. Daha sonra Chieago Üniversitesi'ne klasık diller üzerinc doktora yapmaya gidiyor Master aldıktan sonra Liverpool'a dönüp hukuk okUyor. Kaza eseri de aktörlüğe basjlıyor. Şimdı hem yönetmen hem de aktör. Sir Eyre aktörlerin duygusal hayatıyla uğraş,ıyor. Kerr ise seyirci görevini üstleniyor. " Bardagm içine örüıncegi koyarsanız, o sizin onu scyrcttiginizin ayırdında olmadan harcket etmcye devaın edeı. Aynı tıpöğrencilerinin ızlediği birameliyatı yapandoktorlargibi. Bazcnonlaraijurayı tekrar görelim demek gerekiyor. Aktörlcri seyircinin varlığından haberdar edıyorum. Amabuçokhassasbirdenge. Fazla farkında olurlarsabüyübozulur." Kerr, Kral Lear'ın Edmundkarakteri yüzünden bir gerilim öyküsü olduğu kamsında. "Gerilim için tüm malzeme var. Seyirciye öyküyü izleyebilmesi için yardım etmek gerekiyor. Ben çok çabuksıkılınm. Seyirci sıkılırsa da kalkar gider. Bazen bu aktörün kabahati değildir. Sorun mekândan kaynaklanıyor olabilir. Aya Irini'deilk gece çok zorluk çektikakustiknedcniyle. Sesleryankılanıyordu. I ier sözcüğün sonunu tam olarak telaftuz etmek gerekiyordu. Aksi halde bir mırıltıdırgidiyordu. Ideali kubbeyi nötralizc etmek için bir çadır kurmaktı. Ama olmadı. Londra'da salon 250 kişilik olduğu için gerilimikorumakkolaydı.Oradaçokbüyülüydü oyun. Aya Irini'de ikinci gecebubüyüye ulaşabildik. Aktörler kendilerinc güvenliydi. Sahnede salına salına geziyorlardı. Tek kelimeyle seksiydiler. Çok başarılıydık, çok memnunum." Seyirciyi ise şahane buluyor:"Seyirci şahancydi. Hayretc düstüm. Scyirciyle aktörler arasında oluşan bağı açıklayamam. Açıklamakdaistemiyorum. Benıaktörlüktcn daha çok mutlucdenhiçbir şey yok. Yönetmen olarak da işim bu bağı korumak. Büyübubağda." . . . leri ve tur rcjısörüyle Dört Mevsim'de ve MarmaıaOtcli'ndesöylcştik. Shakespeare, Kral Lear'da kral babayla üç kız kardcşin öy küsünü anlatıyor. Oyunu günümü7deki gibi birgerilim filmi öğeleriyle bezemiş. Olgunlaşmamış, zorba bir babakral, iktidar mücadelesı içinde entrikacı kızlar, buram buram ihanet, kanlı göz oyma sahnesi,cinayct,zindandaboğdurmavedeliren kral. Kral Lear,yaşlılığındaüçkızıarasında krallığını paylaştırıyor. Ancak iktidarından lıiç vazgeçmek niyetinde dcği 1. En büyük kızınacnbüyük hakaretleri yağdınyor. Goncril'i sevgisinden tümden mahrum cdiyor, onu kısırlıkla lanetliyor. Oyuna ortanca kızı Regan'laaralanndabirensestilişkisininvarlığına ilişkin ipuçlan serpiştirilmiş. Kral Lear en büyük parçayı en çok scvdiği küçük kızı C'ordelia'ya vermeye hazırlanıyor. Tek is Büyük kız Goneril: Flynn BarbaraHynn2t)yılhktiyatrooyuncusu. Ne istediğini bilen, yumu.şak ama sıkı bir havası var. lan Holm'un eşi ünlü Penelope Wilton'ladasahncalmış. Shakespeare'labuılk deneyinıi onaçokcos,ku veriyor. (ioncrıl'i kendi güçlü kadın kibjliğineyakın buluyor: "Goneril, babasından hiç scvgi, ilgi görmüyor. Sarayda kalan 100 konuğun uş.aklarını daağırlamak istemediğıni söylcıliği /aman kocası da onu terkedıyor. Goneril, Gloucester Dükü'nün entrikacı piç oğlu Ldmund'a olan a.'jkı buyüzdendclicesine.." Kadın haklarısızmii^mıoyunun içine sorusuna "Yok" diyor Barbara, "Bunlarsoylukadınlar. Heptenboyuneğentakımdandegil. Haklarınıalmaktakendilerinihaklıgörüyorlar. Kötüolmalarının nedeni var. Iktidarmiicadelesinin altındayatanasılunsuraileiçiçckişmelcr." Flynn için lan Holm'le sahncye çıkmak bulunmazbirnimct. Aylardııaynı oyuna çıkmaktanbıkmamasını lan Holnı'ünher gece oyunu bira7farklı yorumlamasına borçluolduğunusöylüyor. Acaba.?. Soranzo'nun buöyküsü önceliklegeçmisjmize "anlışanh" edebiyatı ilc salıip çıknıak isteyenlerc bugünün dcğerleri açısmdan fazla ileıigeri konuşmamalanni hatırlatıyor. Ikinciolarak insandcvletilişkilerınde dahagencl birsoruyuaklagetiriyor. Soranzo'ıuın öyküsünde anlatılanlara bakılırsa Venedik göndeıdiği mesajı yanlıs, aktararak kendielçisiniresmenaldaUı.Diplomatıkdille söylcmek gerckirse, herlıalde mesajın yerineulaşmasini sağlamaalmakiçinelçisini "yanlışenforme"etti.Mektubugötürmcdcn önce Soranzo'nun ve "beccrikli" diplomat Ballarino'nunaklına,"bizimkilernedenbu kararı aldılar" sorıısu gelmiş ıniydi? Böyle bir soru sordularsa Venedik "yanlıs. enformasyon"usürdürmüs. olmalı kı Soranzo huzura geliııceye ve mektup açılıncaya kadar içeriğinden habersizdi. Soranzo mesajın gerçek içcriğinı bilse yinc de götürür müydü? Kimbilir. Sonuçta kcllesindcn bile olnıak var. Bugün onun yaşadıkları bize olağanüstü gclsc de sonuçta o da bir insandı ve dcvlctleri.şlerinişansabırakamazlardı.Peki insanlardadcvletlerincsonsuzakadarbu kadar safçainanmalı mıydılar?^ Büyük kız Ciuneril: Harbara l'lynn Dükün piçi Hdmund: Finhar l.ynch Ortanca kızı Regan: Redman Tur rejisörü: James Kerr Ortanca Kız: Amunda Redman Amanda Redman 37 yaşında, mavi gözleri ıs,ıl ışıl, çok güzcl bir kadın. 16 yıldır tiyatrodaçalış.ıyor. Dokuzya^mdakikmylagel