Katalog

HAZİRAN . SAYI584 korucuolmayıkabuleder. Böyleccçift yönlü baskıdan kurlulanıazlar. Cemaatlerinin büyük bir bölümü Istanbul, tsveç ve Amerika Birlesik Devletleri'nc göçmü:>. Geride kalanlar isc üzerinde yaşadıkları topraklara inançlarını kaybetmeyipdircniyorlar. KırklarKilisesi Ilkdurağimız Mardinmcrkezindeki Kırklar Kilisesi (Kırk Şehit Kilisesi) Pedcr Gabriyel Akyüz ile sohbet cdiyoruz. Gabricl Akyüz 12 yıldırpapaz ve tam 11 çocuğu var. En büyük oğlu 18 yaşında ve Kıbrıs'ta Uluslararası lliijkilerokuyor. Kiliscniniçindekilojmanda sürdürüyorlar yaşamlarını. Giinlük hayatları çok yalın. Dini törenlerin dışında vaktinin çoğunıı çalış,maklageçiriyor. Yayınahazırciddiçalışınaları var. Türkçe, Arapça ve Süryanice dışındalngilizcedeöğrenmiş. "Tariharas,tırmasıyapıyorsanız, farklı kaynakları karşılaştırma şansınız olmalT'diyor. Mardiıı mcrkezinde 1012 kiliseleri olduğunu söylüyor Pedcr Gabriyel. Ikınlar, Süryani Katolik, Keldani, Ermeni Katolik... Kırklar Kilisesi ise Süryani Ortodoks, cemaati 250300 kişi kadar. Kiliscye dışarıdan gelen çok oluyormuşaınabölgeningüvenilirolmadığı düş,ünüldüğündcn bu ziyareller de giderek azalmı^. Süryanice dilinin sürekliliğini nasıl saglayabildiklerini ya da gerçekten bunun inümkün olup olmadığını soruyoruz. Bu sadece günlükkonuijmadilidüzcyinde. Yazılıdil isc ancak dini eğitiın alanlarında öğrenilebiliniyor, çünkü yazıli kaynaklar Süryanicc. Kvlerinde hep Süryanice konuijuyorlar. Civarköylerdedcgünlükdil Süryanice. Amabudilinkaçkıiijakdahayaşabileceğibelirsiz. Pederlegeçirdiğimiz ikinci giin bir vaftiz törenine katılıyoruz. Törcndc söylcncıı ilahilerin bir kısmı Türkçe bir kısmı Süryanice. Koro,genç Süryani lerdenolus,mu!j. Hepsi ıjjini ciddiyetle yapıyor. Aralarında PederGabriyel'inoğullarından Isada var. Törcn sahibi olan aile son derccc s,ık. Kilisenincamlarındansızangünes, ışıklarınındayardımıylabüyülübirortamoluştnu^. Kenardaçürümeyebıra Kırklar Kilisesinden çocuklar... kılmüjorgbozuk.Pedertamirettirecek ıısta bulamami!} bir türlü. Bu biraz da tcrkeMilat'tansonra4.yüzyıldakurulmuş.Tarihi dilmisjikduygusııyüklüyormekâna. Ayinin boyunca, Mar tijlemon, Mar Avegin, Mar sonuna doğrıı Süryani kadınların lililiHananya, Oniki bin Azizler Manastırı adlali'leri karışiyor ilahilerc. Şa^kın ve çaylak rıyladaanılmıs. 9.ve lO.yüzyıllarmanastıbakışlarımızla izliyoruz olanları. Ayinden rınaltınyıllarıolarakanlatılıyor. Birçok Sürsonrayemekt'aslı var. Kalamayacağımıziçin yani Patriği'ninınezarıdaburada. üzgün,kilisedenayrılıyoruz. 5. yüzyıldaBizanskiliseleri ile Doğukiliseleri arasında çıkan anlaşmazlık sonucunda Yetimlerden Atatürk'e saygı Süryani Patrikliği Antakyadinmerkezinden Günlerden 10 Kasım. Pazar sabahı. Ata ayrılarak doğuya yerleşmiş. Patriklik mcrketürk'üanmatörcnleriiçınyeümlerbirminizi %6'da Malatya'da, 1058'de Diyarbakır'da bulunmu^. Deyriilzaferan isc 12*^31 S>32yilbüsle Mardin'e yola çıkıyor. Süryanilerin cn ları arasında, tam 637 yıl patriklik merkczi çok dile getirmeye çalıştıkları konulardan olmuş. !932yılındaSuriyelibirmetropolitin birisi "Atatürk 'ü saygıyla annıak" neredeysc patrikseçilmcsincdeniyledemerkezŞam'a hcr iki sözün arasına yerlc>jtiriyorlar bunıı, öne çıkarıyorlar. Cumhuriyet vc laiklik denildiği zaman nelcranlaşıldığını sorguluyorManastırı kuran, Arami ırkına bağlı Türklar farketmeden. Burası gerçekten Sünni bir Süryaniler, Yunan külliyatını Arapçaya ve cumhuriyet mi? Süryaniceyeçcvirmiijler. Zcnginbirkütüphancsi var. 8. yüzyılda,ceylanderisi üzerine Zaferan ya da safran SüryaniccyazılnıiijHıristiyanDünyası'nın Deyrülzaferan, Zaferan Manastırı anlaını önemliincillerindenbirideburada. Biz anna geliyor. Zaferan; bildiğimiz safran. llk ge cak ikisini görebiliyoruz. Şuan35kişiyaijiyormanastırda.Bukimi zimizde rehberligimizi yapan Istayfo'nun zamanlarelliyekadarçıkıyortnu!}. Yazaylaaktardığınagöretemeltaşlarındanbirininalrında ci var köylerdençocuklar geliyor. Netınakonulan safran bitkisiyleiliijkiliymiijbu redeysebirtüryazkanıpı. Manastırın işleriisim. Nekadargerçck olduğunubilmiyoruz. neyardımcdiyorlar. Kendikültürleri konuManastır, Mardın'in 5 krn. kadar dışında, sundabilgi sahibi oluyorlar. Bahçeişlerindc Süryani cenıaatininöncmli mcrkezlerinden. olduğunu söylüyor. Ataların Mczarı dcnilenbölümegiriyoruz. Burada 7 mczar var. Bunlardan üçü Patriklere ait, dördü dc Mctropolitlere. Ardından bir iç odada Hikmet mecmuasının basıldığı matbaa makinesi harap, duruyor. Kurşun harflcr Süryanice vc Türkçe. Makinc 130 yıllık. 1500yı!lik kiliscye girdiğîmizdc isctütsükokuyor. Pazar ayinleri sabah5.30'dabaşlayıp7.308.00'ekadar siirüyormuş. Kilisenin içindeki patrik bölmesini göstcriyor Ibrahim Türkeli; "250 seneliktir". Patrik koltuğu ise 3 asırlık, kakma sedetlc işlenmii}. Sonra, bu yıl yapılan mutfağa giriyoruz. Her yerseramikkaplanmış.Manastırınbin yıllığınainatbugünlekarşılasıyorıi7. Üst katta ise, patriğin yatak ve misafir odası. Duvarlarda resimler var. 1902'de Atatürk'lc, bir Islam Şcyhi, Hanna Dolagönü, Patrikler... Misafir odasinınaçıldığısahanlıktaiscduvarlaranıyazılarıyladolu. Anlaşılanyerli turistlerka7i çaliijmaları yapmi!}. Utancımızdan yerlere bakmak /urunda kalıyoruz. Doğuya giderseniz... Lğcr doğuya giderscniz (Kürtleri ayrı bir tartıs.ma konusu olarak kcnara ayırmalıyi7.) Süryanilerin, Rumların, Lazların, Yahudilcrin vc Firmcnilerin giderek silinen varlıklarının nedcıı hıç konuşulmadığısorıısugclirakılınıza. Amaçbirgrubundüştüğüyoksunluktan öte, insan hakları ihlallcrinin açık ömeklerini görmenin verdiği sorumluluk duygusudur. (iöç kurbanlarının yaşadığı sosyal travmalar, iktidarsavaşlarınıngüncelçekişmclerindcnçokötedevarcderyasjanıı. Biitünbunlar, sıralama nedcniyle ikinci a^anıada dilc gelecck sorunlardır. Sınırlarını korumaya çalıştığımız, bir bay rak altında bütünlüğünüiddiaettiğimizdeğerler,bireylerin tcmel yasamsa! haklarından söz ettiğimizdc ikinci sıraya dü'jerlcr. MüslümanLaik (laik sözcüğünün kapsamaalanıncyazıkkiolabildiğinccdaraltılmıştır)tartıs.malarıülkegencligözönünealındığındalüksbilekalabilir. Bu lüksü yaijamakta ısrar eden "söz hakkı sahiplcri"nin Tur Abdin bölgcsini ziyaretetmelerindc faydaolduğuna inanıyorum. Süryanilerde bütün demokrasi savunucuları kadar inançlı ve bölünmcyc karşılar. Tek istekleri, daha eşitlikçi vc huzurlu bir yaşam. Üstclik direnmeye gerek kalmadan! 4 Mart 1997Uırihli birhaberde, Diyarbakır Belediyesi'nin cadde gcnişletme çalii>maları sırasında bir Süryani mezarlığının tahrip edildiği aktanlıyor. Mczarlığın bulunduğu mahallcnin adı "Ben u Scn". Artık, söy leyccek söz kalmıyor. ^ çalışanlar da var. Bahçelerde yetiştirilen nıcyve ve scbzelcr manastırın ihtiyaçlarını kar^ılıyor. Manastırın baglarındakaliteli bir üzümçc^idiyetiştiriliyor. Sonranıahlepve zeytin. Çcvrede dolaşırken kimsenin yasjamadığı izleniminekapılıyoruz. Ba^rahiplbrahim Türkeli, "Hcrkcs başkabir işle meşguldüı" diyor. Doğrusu biz de manastırın bahçesinegirerkenlbrahimTürkeli'yibahçe duvarıyla uğraşır görmüştük. 1953'ten beri manastırda ve 1969'dan beri de baş.rahip "YeniBirHizmet" Sağlık ekibimiz, evinize, işyerinize geliyor. Bir telefon kâfidir. GÖKOVA KÖRFEZİ DOĞADAKİ EVİNİZ OTEL .. Tel: 0.252 243 56 25 Tel/Faks:0.252 243 53 58 AKYAKA MUĞtLA KÖYLERİN EN GÜZELİ: ZEUS'UN YAZLIĞI 19 Mayıs Cd. No: 8 Şişli/İSTANBUL Tel: (0 212) 212 07 07 (pbx) 10 Hat Faks:(0 212)212 68 35 TÜRK KALP VAKFI