Katalog

ı I)I:R<;I Kasathancsı Ciünc^ Fiziği Bölümü'nde ancak yakında kurulacakmı^. Kandilli Rasathancsi Ciünc!} Fiziği Bölümü sorumlusu Doç. l)r. AtillaÖzgüv, 1965 yılından bu yana, tam otuz iki yıldırbu kurunıdaçalışıyor. Masasınınüstügüneş fiziği iloilgiliara^tırmadergilcriyledolu.Masasının üzcıindcki 35 milimetrelikkocaman film makaralaı ını gösteriyor. "Ycni video sistemi uzuıı/.amandırBatı'dakullanılıyor. Gelecek yıla kadar biz dc bu sistemi kurmuş olaca(iüneşinkimikatmanlarındakiolaylaryavaşgeliijtiğindcnsürckliizlenmelerigerekmiyor. Zaten video bir bakımabusürckli gözlcm içinkuruluyor.l'otoğrafmakinesi ilesaptanangörüntüler iscsınıflandınlıyor. Saatı, boyutları bclirlcnip listeleniyor. Veriler ABD, Fransa.Tokyogibimerkezlerdebulunan Dünya Vcri Mcrkczleri'ncgönderiliyor. Bu tnerkczler uzaydan vcya dünyanın çcşitli gÖ7İemevlcrındcnkcndilcrincula^mıi} vcrilerı bırarayagctırcrckyayımlıyorlar. Böylece yirmı dört saat ıçındc güncjin yaptığı harckclleri inceleme olanağına kavuşuluyar. "Cjüneştedeğişenolaylarıincclemekdünyadaki bütün astronomi an n en büyiik isteği. Bi/buradagüneşi akşam saat on altıya kadar i/liyoruz. Güneş Batı'ya gidiyor. Yunanistan'a Italya'ya, sotıra Amerika'ya. Japonya'ya. Oralarda da gözleniyor. Dünya tarat'ından yakın takibe alınıyor. Dünyadaki gözlemevlerıolayları listeleyerek, veri mcrkezlerincgönderiyorlar. Orada veriler derlcniyor, toplanıyor vc güneşjn 24 saatte yaptığı aktivitelerortayaçıkıyor." Kandilli Rasathanesi'ndcgözlemcvlcriniıı islevlerindenbiriolanyıldızgözlemleri yapılanııyor. Astıuloglarıngöniil verdiğibu gözlemlcrinyapılamamanedenlerini Atilla Ö/güç jjöyle sıralıyor:"Yıldızgözlemi için yenmizdealetlcrimizdeycterli değil. Rasathanclcnciniijikkirliligisorunusozkoiiu.su. îjchrın ışıkları gökyü/ünü aydınlattığı için yıldi7İarı/lcnemıyor." Dünyanın ötckigözlcmcvlerindcdcböyle durumlarla karşılaşılmi!}. f>chırlcrin büyiimesiengellenemedığindcngözlemevleride ycrlcijim yerlcrinden daha u/ak olan alanlara ta^ınıyormu^. Kandilli Rasathancsi'nınçcvresi dc apartmanlar ve son yıllarda yapılan vıllalarlatıkabasadolu. 1911 yılmdaFatinHoca(Gökmen)taraf'ından kurulan Kandilli Rasathanesi'ndcönce metcoroloji vc astronomi gözlcnılcri ve araş.tırmaları yapılıyor. 1947'densonraisc güneş gözlemlcrinegeçilmiij. I924yılındailkkez depıemleri sürckli izlcmekamacıylabirsismogıafkonmuş,. Rasathuncııiıı Meteoroloji Höliimü. Banyo güzelse sorunyok! YAZI VK FOTOĞRAFLAR: HANİFK BAŞ * stanbul'un Anudolu yakasmda, Bo™ gaz'a nazır tepelerden biri. Çengelköy'dehemcnKuleli Askeri l.iscsi'nin yukarısındaki, lcadiycTepesi...(,'evrc, ağaçlar ve yeşjlliklerle bezeli. Gözlcrdcn uzak, dinlcndirici bu urtamın içerisinde Boğazıçi İJnıvcrsıtcsı Kandilli Rasathancsi ycr alıyor. Üçyiizdönümlükaraziycyayılıjrili ufaklı binalarla metcoroloji, deprcm vc giinc^arasjlırmalarıyapılıyor. (/itlerleçevrilibüyükalanda.oklutabelalaryol gösteriyor. "Günes, Fiziği", "Sismoloji", "Meteoroloji"... Binalardanbirisi.yuvarlakkubbcsiylehemendikkatiçekiyor. Burada günes. gözlemleri yapılıyor. Yolumu/u ilgi çekici mimariyc sahipGüne;} l'iziği Bölümü'nedüs.ürüyoruz. Bize bu konuda bilgiyi böliim sorumhısu Doç. Dr. Atilla Özgüç veriyor: "Astronomi pahalıbirbilimdalı,çünküaraçlar, filtreler, dürbünlerözel olarak imal cdiliyor. Bizimkileriseçokeski.yenilerinialamıyoruz.Gelişmiş ülkelerle bu konuda yarışabilmemiz mümkündeğil." Güncs l'iziği Bölümü yüksek lisans vc doktoraöğrencilcrı, aras,tırnıa vc gözlemlerini, dört katli binanın en iist katındaycralan bir teleskopla gerçeklestıriyorlar. Teleskobun bulunduğu üdaııın kııbbc tavanı açılıp kapanabılenbirdüzeneğesahip. Kubbe,güneşgözlemleriyapıldığızamanaçıliyor. Teleskobatahtabırmerdıvcnlcçikılıyor, uzayın dcrinliklerineyönelikdevasadürbünsağasoladöndürülcrck, gözlenıe uygıın duruma gctiriliyor. Doç.Or. Özgiiç,tclcskobaycrlcştirilenbir f'otoğralmakincsıylc giincij gözlcmlurinin saptandığınıanlatarak,songclisjtirilenyöntcmlerlcgüncşlekiaktivitclcnngörüntülcrınin vidcuyadakaydcdildiğıni söylüyor. 19S0 yilından bcri kullanılan bu sistem, Kandilli Sismoloji Bölümii sorumlusu Prof. Dr. I Niyazi Türkelli deprem kayıl odasında... htlolmak iizcrctünı Türkiye gcnelindcki kırk yedi istasyonunda yırmı dört jeofızık mühendisi islihdam ediliyor. Istasyonlarda Riehtcr ölçeğine göre Anadolu'da cn dübük 3.5, Marmara Bölgesi'ndcisc 1.5ölçeğindokidepremlcrkaydedılerek ızlenebiliyor. 1.5 ölçcğindcki dcpremlcri ise hissetmiyoruz. Deprcm istasyonlarınınkurulduğuycrleyor. Bu ıstasyonlaren halıfsarsıntıyı kaydedebildikleri içinijehırlerdcn vehertürlügürültükayııaklurındanuzaktakuruluyor. Deprem merkezi Yolumuz şimdi, Deprem Bilgi vc Vcri Merkezi'nc vcya diğer adıyla Türkiye Deprcm Şcbekesi Merkczi'nedoğru. Merkezde, deprem kayıtçıları, sinyallerin analizedildıği ve sonuçlann yorumlandığı birimlerbulunuyor. Deprem kayıt odasında, merkezin Marmara Bölgesi'ndcki ve ülkcninherköşesindcki istasyonlarından gclen deprcm sinyalleri izlcniyor. Odasismograflarladolu. Sismografların üzerindc deprcm sinyallerinin alındığı istasyonlann adları: Yalova, Dursunbey, Malatya, tzmir... Türkiye Deprem Şebekesi Merkezi sorumlusu Prof. Dr. Niyazi Türkelli, sismografların gün boyu durmaksızın kayıt yaptıklarınıanlatıyor. "Istasyonlardansinyallerbizesürekligelir, sinyallerin şckli değiştiğindedeprem olduğunuanlıyoruz. Vehemenonudeğerlendirmcyealıyoruz." Birdepreminycrininbelirlenebilmcsiiçin cn az üç istasyon tarafından kaydedilmesi gerekiyor. Deprem gözlemindesüreklilikesas olduğundan, istasyon görcvlileri de yirmi dört saat kesintisizçalışıyor.Türkiye Deprem Şebekesi Merkezi'nin, Marmara Bölgesi da Türkiye Deprem Şebekesi Merkezi'nin sorumlusu Prof. Dr. Niyazi Türkelli: "İnsanlar satın aldıkları evin süslemesine, banyosuna, lavabosuna bakıyorlar. Yapıların dayanıklılığı konusunda ise gerekli duyarlılığı göstermiyorlar."