Katalog

27NİSAN 1997. SAYI 579 türbanı ve u/un saçları, Kahire'nin daracık, pis sokakları, renkli, cümbüşlü pazarları ve bu pazarlarda beyaz adatnın kazıklanmasına bakışınötesinegeçemiyor. Buarada, Caravaggio'nun başparmaklarını yitirdiği sahnedchiç ilgisi yokkcn birzinaolaytyaratıp,adamınparmaklarının bir Müslüman hemşireye kestirilmesi de çok ilginçti. Kitapta Caravaggio, gururunun daha beter kırılması için bu işin bir kadınayaptınldığınıanlatıyor. Üstelik kadın, kendisine verilengörevi tamamlayamıyor. dığı yazım tarzını çağdaş bir bakış açısıyla yenıden yaratan Ondaatje de küçiik gerçek kırıntılarından yolaçıkıyor, büyük savaşları kişisel, insani boyutlarıyla ele alıyor. I lcrodot' un anlattığı öykülerdeki suylenti payını kitabına taşıyor. Aslında kitap da film de aynı mal/cmeyle oynuyor ama nedense Minghella, Hollyvvood'unhcpoynadiğı bir oyunu oynamayı yeğliyor. Sonuçta Almasy, "lngiliz Hasta"yı görse herhalde çok keyiflenirdi. önce Dndaatje tarafından şiirsel bir kişiliğe büründürüldü, sonra Minghella tarafından tamamen aklandı. Nazi sempatizanı olduğu unutuldu, casusluğu gözardı edildi, romantik bir kahraman oluverdi. Her şey i sevdiği kadın uğruna y apmıştı dediler. Gerçek yaşamında eşcinsel olduğu yolundaki iddialara zaten kimsenin kulak astığıyok! Ralph Fiennes, çokyakışıklı bir Almasy olmuş gerçekten de. Minghellaonunoynamasında neden ısrar etmiş acaba? Belki "Schindler'inListesi"ndeövgüye değer performansıyla canlandırdığı Nazi subayı bilinçaltınakazınmış, çağrışımlara yol açmıştır... Eğer öy leyse, y önetmenin kitabın daötesincuzanangerçeklikkınntılarını bu şekilde yorumladığı belki böylenebilir. DERGI'DEN Merhaba, Bu haftaki dergimiz sizleri yıllar yıllar öncesine, Isa 'dan önce beşinci hin yılına götürecek. Izmir Körfezi 'nin güneyinde bir dönem kurulmuş bir antik kente. Klazomenai üzerine birkaç ay önce biryazıya daha yer vermiştik sayfalarımızda. Ege kıydarındaki bir antik kentte eşit paylaşıma dayalı bir düzen kurulmuş olması etkilemişti bizleri. Izmir Bürosu 'ndan arkadaşımız Asuman Abacıoğlu 'ndan rica ettik, Klazomenai ile bağımızı kopartmayalım diye. Pers saldınsından kaçarken işlenmek üzere hazırlanmış bir sepet zeytinini geride bırakıp tarihe karışan Klazomenaili yurttaşın izini süren arkeologlara teşekkürler. Binlerceyıl önce uygarlık kurmayı başaranların topraklarmda uygarlık dışı bir hayat sürdürmeyi beceren bizlere ne demeli. Tarihe para uğruna çirkin yapılar, siyanürlü topraklar, nükleer çöpler, yakılmış köyler bırakmaya hazırlananlara bir fırsat yaratıp Klazomenai ye gitmelerini öneriyoruz. Çünkü buraları aynı zamanda eşitlikçi, laik ve bağımsız düşüncenin temellerinin atıldığı yerler. Tarihin peşinde insanhk durumunu arastıranlara kolay gelsin. Ancak bu heyecan verici antik kentteki kazı çahşmalan sınırlı imkânlarla sürdürülüyor. Kültiir alanına destek veren yerli şirketler acaba tarihi aydınlatmak için de sponsorluk yapıyorlar mı ? Örneğin büyük zeytinyağı firmalanna bir çağrı yapsak belki de dünyanın bulunmuş en eski zeytinyağı işligini ayağa kaldırmak için bütçelerinden gerekli parayı ayırabilirler. Öncelikle servetini zeytinyağından elde edenlerin Klazomenai 'ye destek olmalarını öneriyoruz. Hatırlatıp bilgilendirmesi bizden, parası da onlardan... Bu haftaki dergimizde fngiliz Hasta ile ilgili ilginç biryazı bulacaksınız. Romanı Türkçeye çevirvn arkadaşımız Ahu AntmenJilme "casus "un gözünden baktı. Osmanlı Feministleri araştırması ise Ayfer Karakaya Stump'un. Son kasetiyle yeniden kulaklanmızı okşayan Hümcyra ile Mehmet Atak konuştu. Ölümüne çok üzüldüğümüz Topor 'u ise Tan Oral 'ın daha önce sanatçıyla yaptığı bir söyleşiyle anıyoruz. İpek Çalışlar CUMHURİYETDERGİ İMTİYAZ SAHİBİ: BERİN NADİ • BASAN VE YAYAN: YENİGÜN HABER AJANSIBASIN VE YAYINCIÜK A.Ş.1GENELYAYINYÖNETMENİ:ORHANERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRÜ: HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MUDURLERİ: DİNÇ TAYANÇ,İBRAHİMYILDIZ(SORUMLU)1 YAYIN YöNETMENİ: İPEK ÇALIŞLAR • GÖRSEL YÖNETMEN: AYNUR ÇOLAK • REKLAM: MEDYA C Villa Kitapta, Almasy'nin, Hana'nın, Katharine'in vc ötekilerin arasında.enazonlar kadar önemlibirkişi daha var: Villa. Kitabı çevirirken, zaman zaman Beşiktaş'taki Resim ve I leykcl Müzesi 'nin bahçesine gider, orada çal ışırdım. Ondaatje'nin romanda yarattığı atmosferi olabildiğince hissetmek için. Kitaptaki villa, savaşın şiddetinden nasibini almış, kemikleri kırılmış, çökmüş, zatürree olmuş, solmuş, kararmış ama bir zamanlarki güzclliğini belli belirsizce se/diren bir yapı; Toskana'nın muhteşem dogaörtüsü içinde bir huyalet. Ondaatje'nin kitabı, zaten birhayaletler romanı. Filmde,seçilen mekanın gayet uygun oluşu bir 9 Oscar'h filmden Minghella 'ya da bir Oscar düştü. yana, o mekan daha ıyi kullanılamazmıydı? Villanın, içinde barınan o insanlarla adcta özdeş durumu, kendi içinde bir varlığa kavuşturulamaz mıydı? Kitabın ayrıntılarındaki giz, yazık ki filmde yok. Michael Ondatje'nin romanı, ltalyan asıllı lngiliz yönetmen Anthony Minghella'nın dokuz Oscarkazanan"lngilizHasta"filmiylc kafese kapatılan bir kuşa bcnzemiş. Amerika'da daha önce çektiği film "Mr. Wonderful"ın kötü deneyiminden sonra aşk, savaş, esrarengiz karakterler,muhteşem görüntüler, güzcl insanlar vs. Hollywood' un iştahını kabartacak tüm rcnklcri resmine taşıyan ve bu Christine Scott Thomas ve Ralph Fiennes... kez kendisi "Mr. Wonderful" olarak Amerika'yı fetheden Anthony MinghelBu konuda çok haklı. Sonuçta Ondaatje'nin la, bu açıdan bağımsız sinemacılar içinde en romanı da kimi gerçeklerın yepyeni, farklı bağımlısıoluvermiş.Gerçi Ondaatje'nin bir biryorumu. Fılmdeesrarlı bir kitap gibi bir şikâyeti yok: Yazar, Minghella'nın f ilminin yaşamdanötekinesürüklenenHerodotTariyepyeni,farklıbiryapıtolduğunusöylemiş. hi'nde,ilktarihçisayılanHerodot'unkullan Şablonlara kurban Uzun lafın kısası, "lngiliz Hasta" olabileceği denli iyı bir film olma olanağını yitirmiş bizce. Ondaatje'nın, öykü içindeki öykücüklerle, sayısız gerçek ve hayali aynntılarla dolu karmaşık olay lar örgüsü içinde çözümünü okura bıraktığı romanı, Amerikan sinemasının belli şablonları düşünülerek kurban edilmiij. Minghella, kitabın en çarpıcı bölümlerini seçip harmanlarken, özünü gözardı etmiij. Gerçi zor bir işe kalkıştığı da yadsınamaz Minghella'nın: Gerçekten müthiş derece zengin bir görsel imgelem yaratmayı başaran Ondaatje'nin kitabını, hcrokur zaten zihnindegörüntüycaktanyordur. Edebiyat uyarlamalarına yeltcnen yönetmenlerin birikiistisnadıijindabaştanyitirmelerinin ncdcni de bu olsa gerek: Onlar, okurun kendi yarattığı imgelemi çalıyorlar.^ KITAPTAN SAHNELER Nöbetçilerden birı merdıvenlerın başında, öteki yırmı adım ötede duruyordu. Uzun bir gösteri yürüyüşü olacak bu, diye düşünmüştü Caravaggio. Elleriyle bir önünü, bir arkasını saklamaya çalışıyor, duvardaki resimlerin önünde durup çevresıne bakınıyordu... Duvardaki resımlerde tıpkı kendisi gibi kıçı açık meleklere durup durup Mlchacî selam verıyordu. Anahtarı arıyormuş gibi yapıp ellerini çıplak göğsünde gezdirmiş, sonunda bulmuş gibi yapıp penısinı tutarak bir odanın anahtar deliğıne uzatmıştı. Yaşlı dadı, Kip'in kendisini ne kadar çok sevdiğini biliyordu ama, Kip yalnızca bir olayda dadısına sevgısini gösterebıldığini hissetti. Dadının annesi Yazar Michael Ondaatje OtKİaaljt öldüğünde, onun birden yaşlanıveren bedenine sıkı sıkı sarılmıştı Kip. Evde hizmetçılere ayrılan o küçük odada, titreye titreye gözyaşlarını bir bardağa akıtıyordu. O gözyaşı bardağını, annesınin cenazesine götürecekmiş. Kip, kadının sarisinden elini sokup sırtını kaşımaya başlamıştı; tıpkı şimdi, Hana'nın sırtını kaşıdığı gibi, 1945 yılında, iki kıtanın buluştuğu bir dağ kasabasında kurulmuş çadırında. Madox Somerset'teki Marston Magna kasabasına, doğduğu yere döndü, bir ay kadar sonra kılisede sıralarda otururken savaşı destekleyen vaizi duyunca çöl tabancasını çıkarıp kendinı öldürdü.^ lngiliz Casus I Michael Ondaatje/ Can Yayınlan I 2. Basım İNGİLİZ CASUS