Katalog

2ŞUBAI 1997. SAY1567 öneriyorlar: Eğerstrrımı açıklarsam, cn kötü ihtimaldcnelerolabılir? Bu sırrı açıklamaktaki gerçek korkum nedir? llişkilerimi bozmaması için sonrasında nasıl davranabilirim? Ailedenkimeöncc.söyleyebilirım,kımden banadestek olmasını istcycbilirim? Bu soruların yanıtlarını verebilen insan, terapistlerce,düşünebildiklcrigerçeklcrleyaşamayıdabaşarabilirler. Ayrıcabutürolumsuzluklankendinesaklayarakyaşanansıkmtının buyutu, sorunlan çözmektc yaşanacak sıkıntıdanhiçdeazdegiluzmanlaragöre. IrmtraudTarr Krüger, 'Yalansızyaşamaııın imkansızlığı üzcrine' ismini verdığı vc bu ay piyasayaçıkankitabında'yalan' konusunafarklıbiıyonınıgetirıniş. Krüger'inyukarıdadcgindigimizbiiyükyalanlardışmda kalan gündelik, küçük yalanlara bakışı oldukçailgınç. Krüger'e göre günlük yaşamımız bizdcn sürekli.çabuk vedurıımukurtaracakrcaksiyonlarbekliyor. Günümüzdünyasıııdadurmaksızınkarşılaştığımızbuzorlamalarsırasında, insan enine boyuna dü.şüncrek karar verme liiksüne zaten /aıııanı açısından salıip değıl.Otomobılı hı/lısürmcnin,yanlışyere parkctmcnin, randevuyageç kalmanın, sev£İliyetelefonetmemenin,kapıyagelensatıjıdan birşcy satın almamanın nedenlcrini badcn insan kendisı bile tanımlayamıyor. Sorııarla karşı karşıyakaldığında vcbiryanıt verTiekdurumundaoldugundaischerhangibirjcy söyleycbiliyor. Uu yalanlara sıgınarak lem kendi benligmi koruyoıhem de kendin;egünlüksıkıntılaiaartıstreslereklenmemiş ıluyor. " Neden yalan söyledin?"sorusunabinler:c ki">inin verdıgiyanıtlarsınıflandırıldıgınlauzmanların üzerındebırlcştıklen noktaorak. Insanoğludoyumsu/. Bucloyuınsuzluk osyal sınıfla,gclirdÜ7eyiyle,ınutluolupolııaıııaklabağlantılıdegıl. llerkesyaşadıgınlanfarklı birşeyleıinpeşindekoşuyor. Kenlindcolmayanı arzıı ediyor. Yalan bu noklalageçiei bir latminaracı olarak kullanılıyor. fbku vargöstcrcn, olııınsuzluguortadaııkallıran, olanın ycrıne olması gerckeni koyan iraraçoluyor. Krüger yalansöyleınedecn/orlayıcı utıurlarışöylesıralıyor: Korku: I Iıçbırduygu uygarlıkla, kültiirlc, ıplumsallıkla insanın arasına korku kadar ırcmiyor. Kriigcr sadeee yalan söylerkcn cğil, insan karakterindcolumsuzlıık olarak itelenen tüııı davranışların ana ncdcninın orku ülduğunun altını çiziyor. Korkan insan alan söy lüyor, kandırıyor, arkadan vuruyor, jyüzlüveriyakâr. Aşağılıkduygusu:Bunedenleyalansöyle^n insanlarkcndılcrıni oldııklarından farklı östererek, içindc bulundukları çcvrelcrde ;lirli biryeıcdinmeduygulaı ını latminedi>rlar. Kendini olduğugıbi ortaya koyamaınçünkükendindenmemnunolamayaninın, kısa süreler için başka kimliklere büıü:rekbusikıntıdankurtulmayaçalı.şıyor. Erkhırsı: Buda insan ı çok sık yalan söy lceye yönclten birözellik. Yöııctmck adına ılan söy lctnck, kendini teyıd ctnıck için yan söylemek vc güçlii pozısyonunu koruak için yalan söy lcmckbugrubadalıil. Krüger bu gruplar dışında kalan nedenleri j , kıskançlık vc utanma duygıısu olarak niliyor. Ancak sonuçta tüm bu alt ayrımlann •nel anlamda korku ana başlığı altına sokubilcccğini dc bclirtiyor. Ancak yalan söylcyenin karsısındakini 'ta/amayacağıbirduıumlayüzyüzebırakmaak, ü/mcmck yadakırmamak' gerekçesi, Krüger dcdiğeraraştırmaları yapan uzınlargibikabuledilebilirbulnıuyor. Krür'c göre bu kişı ler gerçeklcrle yüzyüze geııcycrı,sorumluluklarınıtaşımaktazorlan vc yalan söylerkcn dc susarkcn dc gcncllc (çocuklar dışında) kendini korumayı ıaçlayan insanlar. ^ P.\ycholof>ıe Ilcute 'den çeviren: AŞK1NLLÇİ 15 Telgrafın en önemli iletişim aracı olduğu günlerin telgrafçısıydı. Atatürk'e de telgrafçılık yapmıştı. Ardından gazetecilik ve araştırmacılık yılları geldi. Sadi Borak "kaybolmuş" kitapları nedeniyle küskündü. sağlayamadık. Kapaktan ve önsözdcn vazgcçerek, kitabın devletin malı olarak yayınlanmasını salık verdıysekdcdinletemedik. Kitabın, basılmış nüshaları, sanıyorum iiç bin kadardıokuldakaldı.SonradanSiyasal BilgilcrFakültesi'netaşınmış. Şimdi iscnercdelcrbilinmiyor." Bir 12 Eylül klasiği olarak çoktan SEKA'ya gitmiş oldugu rivayct edilen kitap önümiizdeki günlcrde Kaynak Yayınları tarafındanyenidenbasılmayahazırlanıyor. fartışmalı "BursaSöylevi"nindcycı aldıgıkitapta bclki deen ilgi çekicı böliimlerden birindc Atatürk "Yoldaş"diychıtabettigi Rus Elçisi Aralof'a 3 Mart 1922 tarihindc şunları söylüyor: "Efendiler.bugünkü Rushcyctini tcşkil cden insanlar bundan beş senc cvvel büyük bir inkilap vücudcgetirdilcr. Buinkilabın hcdcfı cmperyalı/m vekapitalizm isim vesıfatıaltındatoplanmışzalim,muzırmevcudiyetlcrc karşı mücadele ctmckti... Bundan üç sene evvcl Tiirkiye halkı da kıyam vc isyanalüzum vcmccburiycthıssettı...!>imdı itirafetmekmecburiyclindeyimkibu kıyam vc bu isyan vuktı buldugıı dakikada biz, Rusya'daoldugugibi cmpcryalızm vekapitalızmin manasını düşünmcmiştik." Borak, tüm araştırmalarını, utana sıkıla söylcscde "cebinden" karşılamış. Aılcsinin geçiminisaglamayaçalışırkcn scyahatlcrc, araştıramalarayönelme.si "Dahaazyazmasına"ncdcnolmuş. llayıflanıyor: "Eğerbirazbanadcstekolunsaydı.sadccc Atatürk'ü sevmekyerine Atatürk 'üanlamayadaönem vcrilseydidahaçok araştırma yapabilirdim." BuncaAtatürkçü,çagdaşdcrnek,kuruluş varken "müebbet unutulma"cezasınaneden çarptınldığını birtürlü anlayamadığını söyleycn Borak'ın biraz. mahcup biraz muzıp bir ifadeyle anlattığı ilginç de bir "Ödül alma anısı"var: "(,'ok /orşartlardaçalışıyorduk. Ülkefakir.kadrolarazdı. Uçgünboyuncahiç uyumadan telgrafın başındaydım. Atatürk'ün Anadolu'ya gönderıyor oldugu bir telgraftayanlışlıkla "dcmirpençc " ya7acağıma 'pencere' yazmıştım. Atatürk bunu farkcdınceçoksınırlenmış. Butelgrafçıylaçalışaıııambcn.diyectrafındakılcrcsöylcnmış. Bu bana ilctilince bcn dc kendisiııe bir habcr göndcrdim. (,'alışma şartlarımın /orluğundanbahsettim. Buçıkışımdan hoşlanmışolsagcrekgclipbana50kuruş vermişti." Gcçmişinı anımsamakta /orluk çekiyoı. Gcçmişi ncdcnli unutursa ıınutsıın 'I'iirkçcdcn ödün vermiyoı. Bir olayı anlatırkcn ılk anda ag7ina gelen yabaııcı sözcükleri y utnıayaçalışıyor. "Türkçe konuşmak gerek. Türkçesinibulmalıyım"diyor. Atatürk'iindevrımlerıne böylesincsıkı sıkıyabaglı Borak'a"Nedcnbu kadarçoksevgi" diye sorduğunuzda ise yanıt çok keskin geliyor: "Kgersizdeoacıdoluyıllaıdayaşasaydınız vc ülkenın ıçinc düştüğü çukııru görscydiniz, Atatürk'ünnasılimkansız bir ışi başardığmı daha iy ı anlar ve O'na benını kadar hayranlık duyardınız.O bırdelıaydı. Zckası veçalışmagücüdünyadabindcbirgörülecekbirdurumdu.BirdcO'nunla konuşmak da çok öncmlı. Manyctık gücü altına alırdı konuştuğu kişiyi. Öldügü gün hcrkcs aglamaktanyerlerdeydi. Tiirkiye aynı andadonupkalmıştı." Borak bunları söylerkcn birdcn susuyor. Susmazsagözyaşlarıyanaklarındandökülccck. Bu duraksamanın ardından dura kalka dcvamcdcnsohbcteşı BclkısHanım'ın kıskançlık anılarına kadar varıyor: "Sadi Bcy bana Belkıs demez 'Belkiz' dcrdi. Biz aramızda dogrusu büyük bir aşk yaşadık. Kocama lıâlâ da aşıgımdır. Bu nedenleçoğukeredekıskannıışımdır. Anıakıskanılmayacak gibı dcgildı kı. (,'cvrcsınde bir sürü insan vardı, üstelik Sadi Beyçokdayakışıklıydı." Belkıs Hanım'ınyeredogruegdigi gözlcn, birden Sadi Bcy'den gelen ınınik biröpüeüklckarşılaşıncasevinçlcdoluyor. Sadi Bey, Belkıs llaııım ve çocuklarıyla bırlıkte kimsclcrdcn habersız Istanbul clan kilomelrelerce ıı/akta, küçük bırcvdc kıtaplarınıngünışıgınaçıkacagızamanıbekliyordu. Ancakgünleritükenmişti.^ Son röportaj, son fotoğraf . . . DEVRİM SEVİMAV adi Borak, Atatürksohbellerinden ve gazete sayfalarından akıllarda kalmısbırad. Yaşamını Atatürk'le ilgili arastıınıalara adaını^ olmasından günüınüzdc lıabcri olanların sayısı da parmakla sayılacak kadar az.Pekikimdir Borak? Telgrafın en öneınli iletişim aracı oldugu yıllardı. Önce Büyük Postane'desonrada Yalova'da tclgraf mcmurluğu yapmıştı. Öylc peksıradanbirtclgrarıncmıırudcğil...{,'ünkii Borak Atatürk'ün telgrafçısıydı... Memurlııktanmüdürliiğc vcmüfettişlikgörevlerine yüksclscdeaklı hcp Atatiirk'tc kalmıştı. Atatürk'ün lıayatınalanıklıkcdenleri tek tck aramış, anılarmı dınlemiş, savaştığı yerlcrdcdolaşmış, kütüphanelerde.gazetearşivlerindegünlcrccsürcnaraştırmalar yapmıştı. Aynı/amandaTüıkbasıntarihinin"llkröportajcı"larındandı Borak... Medis'ingizli arşivinin açıldıgı ilk ga/ctcci dc yıncoydıı. Borak'ın"Milli Mücadele'deGizliTcl"adh TRT'de yayınlanan bir progıamın da seııaryosunuyazmıştı. Postamcmurlugundanga/ctccılığe'İ^üzcltmen"likgörcviylealılan Borak BasmŞerefKartısahibıydi.tahsiliniyaııdabııaksada ıyidcreccdclransi7caögrcnmıştı. llkbasın tanıtınıkartınınüzcrinde"Bogayiçimuhabıri" ibaresiyeralmıştı.Cumlıuriyet. Milliyct, Akşam, l'asvir ve cn son olarak da I liirriyct gazctclcrindc çalışan Borak 'ın gazctc vc dergilerde sayısız röportaj lyayınlanmıştı. Cieçen hafta y itiıdiğimiz Sadi Borak'la son kc/olduğunu bılmcden konuşmuş, fotoğraflaıınıçekıniştik.Hâlâküllenmcmişyaraları vardı: 1470'lerin Zonguldak maden işçilerini anlattıgıdi7iyazıilc, l923TBMM'sıni80'li yıllarınMcclisiylekarşılaştıranaraştırması dönemin hükümetleri tarafından engellenmi.şveyayımlanamamıştı. Menderes'lerin idam cdıIdığı y11lardayazdığı " Iktıdar koltıığundan idam selıpasına" adlı kitabının da ben/.er bir kaderi vaıdı. Önce toplatılınışsonrada ıçerıktc salttarihi olaylann anlatıldığı farkcdilincesatışıserbestbırakılmıştı. Borak'ın "Atatürk'ün Rcsmi Yayınlara (iırmemış Söylev, Demeç Yazışma ve Söylcşilcri" adlı 3 bin basımlı kitabı ise 12 liyliil dönenıinde "Ncdcni henüzbclirlcncmcyen bırşckılde"ortadankaybolnıuştu. Halkcvlen Atatürk l'.nstitüsü Araştırma Yayınları tarafından basılankitabınyayımlandığıgünleri Borak'ın hayattaolanen yakın arkadaşı Samı Özerdim şöyleanlatıyor: "Halkcvlcri Atatürk hnstitüsü 196^'dakurulmuştu. 1971 'de degışcnüyclcrleyenıdenoluşturıılan hnstıtii'de Doç.Dr.Tancr Tiınur, Prof.Dr. Bahri Savcı, Uğur M ıımcu, li nver B. Şapolyo, Ceyhun Atuf Kansu, Mehmet Salıhoğlu, Hmekli Kuıınay Albay Emin Arat, Prof.Dr. Bckir Sıtkı Baykal. AnılÇeçen, BeşirGögüşbirde bcn vardık. Sadi Borak'ınsundugubukitap r.nstılü'dc kabııl cdıldı. I lalkevlerf nın basıınına verildi. Hepımiz benimsemiştık. Bu arada Halkcvlcri,unıınbasımcvi ve Atatürk l.nsütıtüsü bırliktc kapatıldı. Birarkadaşın çabuk davranması saycsindc kıtabın tamamlannıış lorınaları Basın Yayın Yüksck Okulu'nagetırildi. Buradahepimizaranıızdaloplanan para ılc kitabı tamamlamışolduk. Ne varki Halkcvlcri velinstitükapatılmışoldugundan bu kitap yayınlanamazdı. Nereyc, hangı askeri mahkemeye gittiysek başarı 1911 yılında Istanbul Sunyer \lc ıloğdu. Cumhuriyet tarihine tanıklık etti.