Katalog

CUMHURİYI.I I)KR<;I P+ özyaşamöyküsünde dc dilc getirdiği yöntcmler, neresindcn bakılırsa bakılsın, ümitsizdi.Tekegibikokınası,üstbaşınındökülüyor olması, yara berc icindeki koltuk altları, inci gerdanlığı, kulağımn arkasma ilis,tirdiğı kırmı/ı sarduııya, ortalığı inletcnkahkahalar... ()tcyandan,Ö7Cİ yaşamıyla ilgili ser verip sır verıneyen Gala bıı öykünün kendi payınadüsenbülümükonusıındaasla bır şcy anlalmayacaklı. Olaymnasıl gerçcklcştığinc,o. sıradayeni filınininsenaryosunu Dali ilegörüşmeküzerc (adaques'e gclcn Luis Bunuel tanıktı. Anılanm kalcmcalırkcnbuolayada,"Dali bırgeeededeğiîjerektanınmazdurumagelclı. Tek yaptığı dumıadan (îala'dun sözetmek ve oııun söylediklerini yinclcmckti. Sanki tepcdcn tırnaga değismisli," diye dcğinccckti. Bunuel ciaha snnraları Dali'nin dıırumunu bctiııılcmek amacıyla "zıvanadan çıkmış" vc "büyülenmiş" sözcüklerini tercih etmişti. Gcorgette Magrille daha sonraları Eluard'da lıcrhangi bır kı.skane.lık beliıtisine rastlamadığım,ancakçıktıkları uzunyürüyüsler sırasında, başlarına bir kaza gclmcsindcnkaygıduydugunusöyleyecekti. nedeğiniyor. Dali'yegörc,aralarındakitutku giderek tıımanıyordu. O anı yaşamak iç, in Gala'yasürekliyalvarıyordu:"Neyapmamı ıstersın'.'"sorusunaGalasonunda,"Beniöldürmcni ıstiyorum,"yanıtını verecekti. Dali kitabmda bu istcği harfi harfinc aktannış ve Gahı'nınçocukluğıındanbcribirtürlüüstesindcngclcmcdigibirölümkorkusuyaşadığını vc oııun hcklcnıncdik biranda ölınek istediğıni anlatmiştı. Ancak, kendisinden istcncnbuöldiirmeninatcijli birbirleşmeanlammagclipgclıııediği konusıında bir yorunndankaçınnııslı. Dali, intiharcdcn paranoyakbüyükbabası Galoile"delıliğinsınırlanndagidipgelen" Gala'nınadlanarasındakibenzerliğetakılmıstı.Buıastlantıyaözyaşamöykiisündcyer vcrmemcsine karşın, Dali yıllar sonra bir sohbct sırasında bunun Gala'nın "yazgısal esi" oldugunıın bir göstcrgcsi sayıldığıııa dikkatçckcekti. BuharikayaratığıHomerikbiryürekliliklc kocasından valdıgını anlayan Dali, Gala'nınasıl adının Hclcnolmasındandactkilenmisolabilir. Ekoııomik durunıundan ötürii gidcrck kaygıları artaıı Eluard,sanatdiinyasındadöncn dolapları yakından izlcıııck üzcrc C'adaqucs'ionlardanöncctcrkctti.Gala isc 11 yasındakikızıylaoradakaldı. Paris'cdöncrkcn Dali'ııin"lvKarartıcıüyun"vckımibaska yapıtlarınıdayanınaaldı. Dali'ninkarasevdayatutulmasıailebireyleriniayagakaldırmıstı.Ogünlcrdcbiı lspanyolcrkeğininbir yabancı kadınlabirliktc olınası, bir fahişcylcbirliktcolmasıylaözdc^ti.Üstüneüstlük, ciıısclliğedüşkünbu"utanma7" kadıncvliydi dc. Dali'nin ilişkisikısasürcdeköydckilcrin dillcrinc dolandı. Hele hclc onun Rus oldıığıınu öğrcndiklcriıulc, islcr iyiden iyiye : kı/ıştı.\ .n büyük tcpki baba Don Salvador Dııli C'usi'dcn gcldi. Gala'ya "la madame" adını vcıcnbaba Dali'nin ilktcpkısi vasiyclını dcğistirınckti. Bunagörc, kızkardcş AnnaMariakcndisindcnönccölmc/sc, Dali'ye F'sLlane'dckievintekbirtasıbilckalnıayacaktı.DaliCıısi'ninamacı,yasalarınclverdigı ölı;üdc, ogluııu süriiın siirüm süründürmckti. Gala'nın yokluğunda lüm gücünü Geomans scrgisinin hazırlıklarına odaklayan Dali.kısasürede"Büyük Mastürbasyoncu" adlı yapılmı lamamlar. Bu yapıtta birkayadancsinlcncrckyaplığıbaşı ilkkez'Mç Karartıcı Oyun" da tuvale aktarmıstı. Bıırada (,ok daha büyük olarak çizilcn baijin yanına biı aslan.birc.ekirgcilcodöncmçalısmalannda yogun olarak kullandığı başka öğeleri dccklcycrck,yaşamınınbirbaşkagizlidüşünc, ağız yoluy la doyuma ulaşma, ya da oral eıot izme bir göndcrmcyapar. Sanalcıya görc, dizlcı i kana bulanmış erkck fıgürün alabildiginccarpıcıboyuttaki cinsel organıönüne ycrlcştiri lmis olan y üz, zambak koklayan birkadının rcsminden vcCadaqueskayalıklarındanesinlcnilerekyapılmıştı. Rcsimdcki yoğun cinsellik, zambağın yaprağı vc aslanın diliyledaha da güçlendirilmısti. Oral crotizm izleğini dahasonraki yapıtlarında da sık sık kullanan Dali Gala'dan istediklerini almıştı. Gala'nın, Dali'nin yaşamına girmesiyle kcndisini belli cdcn ve ikisini kayalıklarda birbirlerine sanlmış olarak gösteren "Büyük Mastürbasyoncu"da gondermc yaptıgı yolculuğun sonu ne sanatçımn kendine dönük erotizmindcn vazgeçebildiği, ne de bu konuda bir uğras vcrdiği anlamını taşıyordıı. Tcrsine, 1979'da dilc gctirdijii gibi, Gala onun mastürbasyontekniğinigclistirnıesincyardımcı olmuş ve onun boşalmasını daha da kolaylaştırınıştı.Pcki, Dali ilktanıştıklannda Gala ile seviijmismiydi? Dali bir konuşmasında bu soruyu, "1 lay ır," diye yanıtlmış, ve bunun yaklaşık iic aylık bir süreden sonra gerçekleştiğinibelirtmişti. 30Ekiml908'de Selanik'de doğan Afet İnan kadın hakları ve Cumhuriyct'in kültür seferberliği için aralıksız çalıştı. Kırksckiz kitap yazdı. Sayısız bilimsel, sosyal ve siyasal makale kaleme aldı. Kadının Sosyal Hayatını Araştırma ve tnceleme Derneği Başkanı Dr. Ece Orhon Afet İnan'ı yazdı. Bir yolculuğun sonu "Gizli YaîjaırTm bir yerinde Dali, Cadaques'in "kıış ııçmaz kcrvan geçmez bir ycriııde"Gala ile yaşadığı çarpıcı biraşk sahnesi İnançlı P rof. Dr. Afet İnan, 1%2 yılı haziran ayında l .ondra'da ikcn BBC'de Türkçeyayınlanan konuşmasında ^öylediyordu: "Demokratik idarelerin dayandığı "Non Governmental" denilenhükünıetdışıteşekküllerbugünmillctlerin bünyesindc sosyal hi/.mct görıncbakımından en büyük rolü oynarlar. (,'ünkü asrımızdafertlerincoğalanheı çesitihtiyaçlarını sadece hükümet idaresindcn beklcmck artıkyeteılisayılanıaz. Medcnibırhayatscviycsine ulaşmak icin fcrtlerin kadın erkek larkı gözetmeden çalışma gücündcn faydalanmasıesastır. Hermcmkclekcttcdevlctin vatandaş için kurduğıı müessesclerden başka vatandaşların kendi ihtiyaçlarıoranındacemiycttaaliyetlerındcbulunınalanbirzarurettir." EndülüsKöpeği DaliatcslibirbiçimdeCamilleGcomans sergisine hazırlanırken, "Endülüs Köpeği" de Paris'te ilk kez göstcıime giriyordu. Bu film ve ardından gelen "Altın Çağ"dan sonra Bunuel ve Dali adlan ycnilikçi sinemadabirliktaanılmayabaşlandı. "F.ndülüs Köpeği'nin yarattığı tepki ne Dalı'yi ncdc Bunuel'isevindirmişti. Kentsoy lu bır toplumu hcdcf alan yıkıcı bir filmin lıalkınbeğcnisını kazanması nasıldüşjünülebilirki? Kilmtamanlamıylabirrezalctli! Dali filıni bcğendiklerini ilcri sürenlcri ukalalıkla vesaltyeniolduğuiçinbirşeylerikörü köriine yüccltmeklc suçlar ve"Halk f'ilnıin uncaacımasızlık vcjiddctlekendilerineyöneltilcn töresel yönünü kavrayamadı," dcr. Birkac gün sonra rcssam Paris'e giden bir trendcydı. (iocmans sergisi için hazırladığı yapıtlarda kendi isteğineuygun olarak derlcnip toparlanmı^ ve Figuerasli birmarangoz tarafmdansandıklarayerleştirilmişti.^ Bukonusınabundan35yılönceyapılmıştı.llerici.çağdaşdemokratikbirdüşüneeyapısına sahipti Afet inan. Kadın hakları ile ilgili çalısmalaryürüttü. Ulusal kuıtulussavasıertesindebaşlatılankültürseferberlijîine kalıcıkatkılarıoldu. Devıiınlerveaydınlanmasürcsincehizmetvcrdi. llkcli.valışkan, özveriliydi. Bilinıkadını Inan'ınyasamöyküsüC'umhuriyettarihiıniyleözdcsleşti. Selanik Vilayeti Doyran kazasında 30 Ekim 1908 tarihindedoğdu Afet İnan. Ulusal Kurtııluş Savaşı vc C'umhuriyclin ilan edildiği yıllarda babasının görevi nedcniyle Anadolu'nunçcsitliycrlcrinidolastı,değisik okullardaokudu. Kuvayi Mıllıye'yekatılan babası coeuklarınmeğitiıuine vok önem verenaydınbirkişiydı. KurtulusSavaşf nınkazanılması veCumhuriyetin ilanından sonra Afet İnan 1925 yıhnda Bursa Ilköğrctıncıı Okulu'nubitinnişti. KurtulUijSavası sırasında veCumhuriyeTürkçesi.RİTA URGAN tin ilanıyıllarındaTürkiye'yitanıdıkeayurl sevgisininbüyüdüğünü vegeliştiğiniyaza(lan (Hbson 'un kaleme aldığı "Salva caktı. Bu duygularının hayatına nasıl yön Cadaques 'ı ziyarei eden gerçeküstüciHer "Iç Karartıcı Oyun " tablo.su kurştsmda huzursuz dor Dali'nin Utanç Verici Yuşumı"adlıbi vcrdiğini anılarında anlatmıştı. Yine anılaolup neyapacaklannı kestiremezler. Bu tahlo Dali'nin tüm cinselyuşummtyansıtan yografiden birbölüm. The Independent nndaözellikleokumaya,öğrenmeyeverdiği kapsamlı bir seçkidir. Onun iç dünyasınt bu denliyansttun bir başka çahşması yoktur OnSunday'den aktanldı.) önemi, kendi çahsmalarınadayanarakayakdenilebilir. Sulvador Dali bu tablosunda kendi kendine doyuma ulaşmayı resmetmiş...