Katalog

2K.ASIM 1997 SAYI 606 19 yakla^ık 600 basamaklı merdıvenı, sırtına bındırılcnturıstlerlehabıreınıpçıkanvebu yol(,uluksırdsındd,bdsamaklankdkalanyla doldurankatırldrddvar Yerleşme.dağıntepesınde.amaoradakalmıyor Kddeme kademe, teras teras ınıyor aşağılard Akşdm guneş. batarken, denıze kımbılırkdv metre yukseklerdenbakdn,pufür pufur escn o teraslardakı kafelerdc oturmayan, o teraslardakı restoranlarda yemek yemeyen ve o teraslardakı otellerde kalmay an, doğrusu y a, Santorını' y ı bıraz eksık y asamışolur Harıtada, Santonnı'yı oluşturan dort adanın en buyuğu, otekılen yutmak ıçın ağzını aı,mıs, bırcanavarabenzıyor Aynı zamanda, ıçı yenmış, yalnızca boluk porçuk kenarları kalmışbır pızayada Insanlarşaraplarını, adanın şımdı artık denızden oluşan bolumunun ortasındakı volkana bakarak ıçıyor Bır zamanlann o korkunç aslanı, o azgın boğası, s,ımdi.bıçımsız, kocaman, kapkara bır denız yaratığı gıbı, kendı halınde, kımscye hıçbır zaran olmaksızın, tam tersıne, bırçoklanna, özellıkle de tunzmcılere buyuk yararlarsağlayarak.bırbaşkd deyısle, turı/me meze olarak, yatıyor denızın ortasında ölu müydu? Hayır Uyuyordu yalnızca Ve ben, ona baktıkça, ba. kınnelerduşunuyordum Seyhan Nehn sık sık taşıp J Adana'yı sular altında bıraktığı, esen ru7gar, bu kenOİUŞtliran dÖrt tın Ceyhan ılçesındekı, kaadanın en büyüğü, miijtdn yapılan evlerı sık sık yıktığı ve yoredckı Mısıs'e egemen olan beyın, Yılan Kalcsı'ndeyaşayanyılanlannkralı Şahmcran'ıngozleiçin ağzını açmıs. rını oydurduğu ıçın, "Adana scllc, Ceyhan yelle, Mısıs de bir canavarı yıldnldgıdetek denır Şımdılık Santorını yerlı yennde duruyoı Amaonun.valkan tılı,sarsıntılı,pdtldmdlıtarıKimilerine göre, hıne bakınca, Albert Camus'nun unlu romanı "Vebatık ülke Atlantis, ba"nın ş.u son tumı.esını anımsamamakeldcdcğıl Oran Santorini'nin, kentınde veba sona ermıştır, ama "belkı ıns>anlann mutpatlamayla denize su7İuğu ve eğıtımı ıçın, vcbdnın farelerını yenıden gömülen kısmının uyandınp, mutlukentın sokaklarındaolmeyeyollaydcağıgungelecekttr"^ ta kendisi. manldrın vealcvlerınyukseldığını.kullerın Kuçuk Asya kıy ı larına kadar ulaştığını soyleyerek, uzun uzun anlatmışbuoldyı 57 yıl sonra, 1707'de meydana gelen bır sonrakı depretnetanıkolanbııbdşkdCızvıt,Tarıllon da,ogunlerıanlatmış Iştcldrıllon'undnldttıklanndan bırbolum "Bırçokkez, (adanın) bır noktası batarken, bırnoktasıkabaııpgenışlıyordu Bırgunkayalıkldrdan kocaman bırtaş, 15 metre kadar yukscldı Onudortgunboyuncadıkkatleızledım Bırdenbıre,deni7etekrarbattı vegorunmez oldu ( ) O arada, koyda denızın rengı sureklı değışıyordu, parlak yeşılden kızılavesonrad(,ıksdrıyddonuyordu( )" YıneTarıllon'unya7dıkldnndan,osıralarda, adada, vergı toplamak ıçın gelen Turkler' ın de bulunduğunu ve onların da cpeycc korktuklannı, halkı Tann'ya yalvarmaya, çocuklan da, "Allah bızı korusun" dıye bağırarak, sokaklarda koşmaya zorladıkları nı oğrenıyoru7 Bugun. Santorını 'de, o gunlerı duşunen yok Kımbılır, belkı yaşlı bır bılge vardır Amdbcsbellıkı,evıne kapanmış o, sokaklarda gorunmuyor Sokaklarda dolaşanlar, yaşamın tadını çıkanyorlar Adım başında, tur duzcnleyen, vapurbıletı satanseyahat acentalarına, tunstık eşyalar satan dukkânlara rastlıyorsunuz Adayıayakta tutan bunlar Yoksa yoksullukdızboyuolacdk . PAZARIN PENCERESİNDEı Köpekbalığı filetosu SELÇUK EREZ .1; htısasımı bıtırdıkten beş yıl sonra yenıden £ New York'a dönmuş, eskı şefımı zıyaret * etmıştım "öğleyın Columbıa lıların Kulubu'ndekı lokantada buluşalım1" dedı Buluştuk masaya oturduk lısteler geldı "özel yemeklerımız bölumundekı Haşlama köpekbalığı' dıkkatımı çektı bundan ısmarladım O gune dek yemış olduğum en lezzetlı balık yemeklerınden olduğuna karar verdım O kadar kı Prof Taylor, "Tkıncı yemek olarak ne yıyeceksın?" dıye sorup tavsıyelerde bulunmaya başladığında "Musaadenızle ben yıne köpekbalığı yıyeceğım1" dedım O gunden bu tarafa yıllar geçtı Yurtıçınde, yurtdışında her uğradığım lokantanın lıstesıne dıkkatle bakar, köpekbalığı ararım, hıç rastlamadım Alı Pasıner'ın nefıs bir "Balık ve Olta' kıtabı vardır (Duran Ofset Ist 1997) Ona baktım Köpekbalığının etının yenmeyip derısınden ayakkabı ve kemer yapıldığını, buna karşılık duzcamgoz, çekıç ve mahmuzlu camgöz tıplennın yenıldığını anlatmış Bır kez Bodrum'a yakın Gulluk'te ıskelede, bır kayığa çok sayıda lastık top yukleyen birl kız, bırı erkek ıkı çocuk görmuştum Her top birer ağ torbanın ıçındeydı "Ne yapıyorsunuz?" "Bu topları körfezın gınşıne atacağız Ağlarına tutturulmuş ıplerın ucundakı kancalarda et parçaları var Bunları körfeze gıren kuçuk boyda köpekbalıkları yutar Bız, kıyıdan bakınca topun yer değıştırdığını göruruz O zaman motoru çalıştırır yuruyen topa gıder, onu kayığa bağlarız "Sonra?' <• "Sonra motoru durdururuz Köpekbalığı bızı çeker çeker Kan / kaybından gucu tukenınce de bız onu kayığa çekerız " "Yakaladığınız kopekbalıklarını sız mı yersınız?" "Istanbul dakı lokantalar alırlar Oralarda yedığınız kılıç şışlerın çoğu bunlardırl" "Kılıç şışı sevmem belkı de aslında kopekbalığına bayılmamdandır' dıye duşunmuştum Acaba Istanbul dakı bahkçılarda köpekbalığı bulamamam da balıkhaneye gelen kopekbalıklarının lokantacılar tarafından hemen kapışılmasından mıdır? Yoksa Ege'de öyle sanıldığı kadar çok köpekbalığı yok mudur? Homeros un Odysseıa'sında Tanrılar ınsanları cezalandırmak ıçın daha çok fırtına çıkarırlar gemılerını dalgalarla alabora ederler ortalığı sıs buruduğunde acayıp yaratıkların yaşadıkları adalara sığınmak zorunda bırakırlar ama kullara uygun gorulen cezalar arasında kopekbalığına yem olmak' yoktur Ege de bol köpekbalığı bulunsaydı Tanrı cezaları lıstesınde yer almaması ımkansızdı Buna karşılık Hemıngvvay'ın Havana açıklarında avlanan Ihtıyar Balıkçısı nda bır de Edgar Allan Poe nun ' The Narratıve of A Gordon Pym ınde bol köpekbalığı vardır Ihtıyar Balıkçı, kuçuk teknesıyle açıklarda avlanırken altı metre uzunluğunda bır marlın balığı tutar Balığın tekneye çekılmesı sığıdırılması olanaksızdır Onu teknenın bordasına bağlar ve bu balığın kokusunu uzaklardan alan kopekbalıklarının saldırısına uğrar Kımını oldurur kımı balığından parçalar kapar gıder Ihtıyar Balıkçı, ılk saldıran köpekbalığını zıpkınlayıp öldurduğunde kopekbalıklarının uzerıne belkı de bır Tanrı cezası ıçın gonderılmış olabileceğını duşunur " Belkı de bu balığı yakalamak gunahtı Belkı, yaşamak ve birçok ınsanı beslemek ıçın tuıtmuş olsam bıle gunah ışlemış oluyorum öyleyse her şey gunah olmalı En lyısı gunahı duşunmemektır Bunu yapmanın sırası değıl Bır de zaten bunu ış edınmelerı ıçın maaş alanlar var onlar duşunsunler Sen balıkçı olmak ıçın yaratılmışsın tıpkı balıkların da balık olmak ıçın yaratıldıkları gıbı Azız Pedro da, unlu DıMaggıo'nun babası da balıkçı değıller mıydı? " Vıcdanını rahatlatmak ıçın boyle gerekçeler bulur ama aslında "Acaba yanlış bır şey mı yaptım? Bır gunah mı ışledım? soruları ıçını kemırır durur Sattığında kazandığı uzunca bır sure geçındırecek kadar etı olan değerlı avından başka bır de köpekbalığı öldürmuştur Pekı, bunu da oldururken de bır günah mı ışlemıştır? Kendı kendıne konuşur vıcdan azabını gıdermeye çalışır Ama şu dışlıyl gebertırken bayagı zevklendınl O da, sen de canlı balık yakalayarak surdurursunuz yaşamınızı Bu balık leşle beslenmez ve bazı dığer köpekbalıkları gıbı de doymak bılmez bır obur değıldır Guzeldır, asıldır ve korkusuzdur" "Onu aslında kendıml savunmak ıçın öldürdüm, tyı geberttım onul Sonra, herkes, başkasını bir şekılde olduremez mı yaşamda?" Köpekbalığı gerçekten "guzeldır, asıldır ve korkusuzdur1" ve bu nitelıklerıyle sık gorulduğu açık denlzlerın kıyılarında oturan ınsanların gözunde karalardakı aslan'ın büyük denızlerdekı karşıtıdır Onu bu nltellklerl nedenıyle tann sayan kavımler bıle var Bu yıl Atlantık'te, Carıbbean'da ve Mekslko Körfezı'nde balıkçıların yakalayabıleceklerı köpekbalığı mıktarına kota konduğunu 2 Nısan 1997'de 1285 ton olan kotanın bır öncekı yılınkınden yuzde 50 daha az olduğunu, bunun nedeninln aşırı avlanma ve habıtatlarına yonelik tehdıtler nedenıyle Atlantık'tekı sayılarının azaldığı behrtırmış Bunca yıl bekledıkten sonra geçenlerde bır bahkçıda köpekbalığı bulmayayım mı? Nasıl pışırecek, yahnısını mı, kızartmasını mı yapacağız? Cevabını ne Ekrem Yeğının, ne de Gulrız Surun'nın yemek kıtaplarında bulabıldım Köpekbalığı etıyle yapılmış yemek tarıflerl, sayılarını azaltacak kadar avlayan mılletlerın yemek kıtaplarında bulunmalıi' dıye duşundum ve gerçekten bazı Amerıkan ve Avrupa yayınlarında "Shark Marseıllaıse', "Poached Shark Remoulade' gıbı adı bıle ınsanın ağzını sulandıran tarıfler buldum Sonra şeytan durttu "Bodrumlu balıkçılara sormalı muhakkak bırı yemıştır tarıfını de bılır'" dıye duşundum Telefonu açtım dostum Hasan Dıkan kaptana sordum Hıç de şaşırmadı, Sıyah etlısını mı yoksa beyazını mı buldun?" dıye sordu Tabıı kı yemıştı, hem de tarıfını bıle bılıyordu "Fıletosunun her ikı tarafını sıcak zeytın yağla bulayacak sonra lyıce yağlanmış bır tavaya aktaracaksın Ince sovan dılımlerı ve domates salçası ıle kapla Kırmızı bıber, lımon suyu da serp Fırında yuksek ısıda otuz daklka plşlr ve afıyetle ye1" Bız yemıyoruz Kutsal kıtaplarımız "yeme" dedığınden değıl de lyı bılmedığımızden ve adındakı "kopek sözcuğunun ıtıcılığınden rağbet etmıyoruz Kahın olmaya gerek yok Tuna Nsftn'nın getırdığı pıslıkler Karadenız'de, gelen geçen vapurların ve bızım lağım ve fabrıka atıklarımız da Marmara'da Ege'de balık bırakmadığında bugune kadar hor gorduklerımızı ığrendıklerımızı yemeye başlayacağız Norveç'ten dondurulup getırılmış ya da karada, havuzda beslenerek buyutulmuş balıkların samanı andıran tadları yetmediğınde, "Taze balıklardan hangısını yıyeyım?" dlye düşünduğunuzde, aklınızda olsun kopekbalığından şaşmayın' Sadece tadı nefıs değıl kıkırdaklarının kansere, artrıte, prostata da lyı geldığı konusunda yeterlı bılımsel yayın da var' ^ „ , . . Santorınıyı Yapılar hep beyaz Yerleşme,deni7denhdylı yukseklerde, tepenın usrunde Hemen butun yapılaı beyaza boydnmi!} Oyle kı, vapurla yaklaşirken, uzaktan ve akşamın alacakaranlığındd, dddnın tepelerıne kdrydğmışsdndık Yalnızcd kılıselerın, şapellerın kubbelerı masmavı, gok mavısı Şımdıkılerı bılmem, ama eskıden Santorını halkı bır ada halkı olmasına karşın, denızc gırmezmış, yuzme bılmezmış Bundada,anlaşılmayatak bır şey yok O tepelerden ınıp denıze gır mek.sonrdtckrdryukanlara çıkmak koldy bır ış değıl Şımdılerde, Buyuk Lıman'a ya da otekı adıyla, Ycnı Lımun'a otobus, Eskı Lımdn disetelefeııkçdlışıyor Ayrıca, Fskı I ıman'la tepedekı kentı bağlayan, SUREKLİEĞİTİM İSTİYORSAK KİTAP OKURUNU ÇOĞALTMALIYIZ EĞİTİM SUREKLİLİĞI, ÖĞRENCİNİN KUÇUKYAŞTAKİTAPÇIYI TANIMASIYLA BAŞLAR, HAYAT BOYU DEVAM EDER SUREKLİ EĞİTİMLESOSYALVE EKONOMİK SORUNLAR ÇABUK ÇÖZULUR Vatanseverler, insanlar, doğaseverler, toprak erozyonu \ize sevebileceğiniz hı^bir şey bırakmıyor. T.E.M.A. Turkıye Fro/yonla Mucddele, Ağdçlandırma ve Doğal Varlıkları Korııma Vakfı Tel (0 212)281 10 27/268 09 85 Bağışlarınız bır kıUp, bır burs, bır okul bır yurt olsun ÇAftDA!}tf,llİM VAKH lel 276 28 99 Bagi) Hcs No VıkıfBank HılerŞb 2012776 KİTAPÇILAR DERNEĞI