Katalog

19EKİM 1997 SAYI 604 lerı goz onune al ınarak, mimdn dçıddn farklı bır anlayış ve tasarımla yenıden ınşa edılmelı Gunden gunebırkansergıbı buyuyorlar Bdzıldn ısekoygeleneğınıhâlâsurduru yor Istanbul'dd oyle scmtlere rastladım kı koye ozgu o dokuyu henu? yıtırmcmi!} Sokaklardaracık orneğın Insanlardaha sık beraberoluyoı,bırlıkteeğlenıyor,çalışıyor,yernck ylyor Komun Urzı bırya^antı, ruh var Bır dc, koca kucd bloklara akijdinddiı dkş,amd yalnızcauyumayagelcnınsdnlarıduijunun Hıçbırsosyalyaşantılarıyok Nasılboylcydşayabılıyorlar, ş.aşıyorum Oncelen şehırdc bır i!>, ya^antı vekıcı gelıyor Daha "ıyı"yasdmstdndartlan,genısvekonforluevler,ıçaçıcı banyolar fdldn Amd kaybettıklerını du şununccnckddarddi<,pdralayıcı Sıdncy'dc, şehrın bazı bolgelen tumdcn ortadan kaldırıldı, olnıadı çunku, hepsı de ışsız guçsu7 gençlerın barındıkları, kımsesız yaşlıların olulerınıngunlcrtckdldırımlardabekledığı sorun yardtan yerlerdı Sosyal anlamddbırIıktelığınhıçbıri7inerastlayamd7dınız tnsanların yalnızlıkları oyle derındı kı I layır, boyle bır gelecek duşuncesı bana ters gelıyor Hem ijehırlerın bır balon gıbı bu derece buyuyup pdldzlanmdsından kazancımız ne bılmıyorum7 Idarelen dc gun geçtıkçe zorldşır oldu Sorunlann en ba^ındd sdnınm artıkları donuşturebılecek sıstemlenn olmayışı gelıyor Şehırlerçokuyor Kesınlıklekoytıpı ycrlc!>ım bırımlerıne benzer bır anlay ışla yenıden tasarlanmdlı Istanbul'daki Habitat II Zirvesine katıldınız. Si/ceolumlumuydu? Bıraçıdandığerkonferanslarıntekrangıbıydı Farklı bırsoylenı de olsa aynı konular gundeme geldı Yıne de ızlenımlerım oldııkvaolumju Oturumldrın sonunda değıs.ık\e ılgınç f ıkırlen olan ınsdnlddd tdnısmdoldiidğı buldum BıIdırıyc ımzd dtdn tdrafların dıle getırmekıstedıklerı konular, prensıplerçok açıktı Şımdıbızlerhukumetlerımızekorkmaddn şunu soy lemelıy ız, madcm boyle bır bıldınye ımzadttını/, bı/ım de dindumızbu ılkeler doğrultusundd sızlerc ydrdııncı olmak Bazı ulkeleryenne getınlmcsı gercken yurumluluklerıunutmuşgorunebılır Bızım sorumluluğumuzonlarabunlarıbıkmadan usdnmadanhatırlatmak Orneğınkonutsorunu Habıtat'taepey tartış.ıldı Boyleonemlı bırkonununınsanlannyaşamınıddhddoğurusu yaşam bıçımını derınden ctkıledığı bır gcrçek Habıtat'ın bu yıl mayıs ayında, Avust uraly a' n ı n Nevvcastle şehrınde yapı lan konferdnsd dd onemlı katkıları oldu Yerel hukumetlerbırardyagclerekRıo'ddnbuydna ne kadar yol kdtcttığımızı tarti!>tı Is,ın doğrusuçok fazlayol alınmadı, dma bd^ardıklarımızı dd gozardı etmemek gerek Konferdnslarınfıkıralışverışınısağlamasıena7 ço/umlerurctmek kadar onemlı Permakultur tasarımındatarım,onemli bir yer tutuyor n/ellikle de "organik tarıın". Bu alaııda ilginç teknikler kullamlıyor; orneğın toprağı surmeden tarımın gerçekle^tirilmesi, ınutfak artıklarının "compost" adını verdiğini/ doğal gubreye donuşturulme işlemi sonra bir de "mulch" var, bitki koklerini değişen iklim knyıllarındaıı korumak için toprağı samanveyapraktabakasıylaortmek. Bunlar bir anlamda gelcneksel tarıma donııs. değilmi? Gevmı^te ydpılanldi dan, dedelenmızın tanm metodldrınddn samldnddiı <,ok daha fazla şey oğrencbı lırız, tdbıı eger tum bu değerlı bılgılerı gıınumuze uygun teknolojıler ıle harnidnldrsdk Inşaat sektoru ve mımarıde tasdnmdyonelıkyenıbıidnlayışınoluşması, enerjinın donuijturulmcsı ve yenıden kazanılması,bıııkıi]nsuruntdsdrımlddesteklcnmesı,bunlar7aten Permakulturuolu'>turdn altyapıldr ve sanırım oldukça da kendıne 07gu Aslolange^mı^edonmekdeğıl.akıllıcd 19 YAŞAMI TASARLAMAK YA DA PERMAKULTUR Kırıkkale ılıne bağlı Hasandede llçesı'nde GEN'ın (Kuresel EkoKöy Ağı) desteğıyle bır "Permakultur Semınerı" duzenlendı Turkıye'nın bırçok yerınden her yaştan ve meslekten, bu konuya ılgı duyan otuz kışilık bır grubun ağırlandığı, Kızılırmak'ın kıyısında kurulmuş bu yemyeşıl Alevı koyunde, Hasandedelıler yalnızca evlerını değıl sımsıcak yureklerını de açtılar Avusturalyalı permakultur tasarımcısı Max O Lındegger ın de katıldığı semınerde ekoköylerden tutun da atık sular, 'uygun ener|i modellerı, baraj doğal gubre yapımı bahçe tasarımı, sulama, erozyonla mucadele planlama, ekosıstemler, ağaçlandırma, seracılık, arıcılık, hayan ıslahına değın bırçok konu ele alındı Permakultur'un tarıhçesı yetrnışlı yıllara kadar uzanıyor llk olarak Tasmanya Unıversitesı'nde dersler veren Avusturalyalı bır bılım adamı Bıll Mollıson tarafından ortaya atıldığı one suruluyor 1978 yılında Davıd Holmgren ıle bırlıkte Permaculture One adlı bır kıtap yayınlayan Mollıson bu çalışmasını uzerınde uzun yıllar araştırmalar yaptığı ormanlardan esınlenerek yazmış Daha sonra 'şımdıye değın anlattıklarımı bahçemde uygulamıyorsam neye yarar' dıyerek unıversıtedekı gorevınden ayrılan Mollıson kuçuk bır toprak parçasıyla teorıde çok ıyı bıldığı ama pratıkte hıç uygulamadığı Permakultur tasarımını gerçekleştırmek ıçın kolları sıvıyor 1991 yılında Amerıkalı gazetecı Alan Atkısson ıle yaptığı soyleşıde boyle bır ışe nasıl koyulduğu sorulduğunda once ışe koklayarak başlarsınız yanı burnunuzla dıyecek sonra da ekleyecektı 'arkasından sıra ellere gelır sonra kapıya ve en sonunda da bır bakmışsınız kendınızı kapı eşığınde buluvermışsınız Bu kısa yanıt onun Permakultur e bakışının da ozetı Unıversıtenın boğucu akademık ortamından bunalan Mollıson nın ılgısı bır anda ınsanlara yoneldı Onları dınledı 'tehlıke sınyallerı' gıbı gelen 'çığlıklarına kulak kesıldı Onu asıl ılgılendıren sorunlar karşısında nasıl davrandıkları, ne yapmaya çalıştıklarıydı Insanlardan umudu kesınce yıne bahçesıne donup, ekıp bıçtı, kıtaplar yayınladı ve sonunda artık bılgı ve tecrubesını paylaşmak ıçın yenıden dersler vermeye koyuldu Permakultur Ingılızce "permanent" ve "culture" sozcuklerınden turetılmış bır sozcuk 'Permaculture", sureklı 'daımı anlamına gelıyor Surdurulebılır bır gelecek duşuncesınden yola çıkan Permakultur felsefesının ozunde doğaya karşı olmadan, doğa ıle bırlıkte uyum ıçınde çalışmak ve uretmek yatıyor Permakultur'un tamamıyla yenı bır sıstem, yaklaşım olduğu söylenemez Hındıstan'ın guneyınde ve Tanzanya'nın bazı bölgelerınde benzer bır model uzun yıllardan berı yapılıyordu Permakultur'un en buyuk katkısı tasarımı ön plana çıkarması, monokulturlu bır tarım yerıne, toplam urunu arttıran bıtkı çeşıtlılığıne onem vermesı ve dıkkatlı bır gözlemle doğadakı unsurların tek tek sahıp oldukları ışlevlere gore değerlendırmesı oldu Oncelıkle bır tasarımın bıleşenlerının hayvanlar olabılır ağaçlar ya da bıtkılerişlevlerını en etkin blçımde yerıne getırmelerı ıçın doğaı bır yerleşım planına gore yerleştırılmelerı gerektığını savunur Her elemanın doğada bırden çok ışlevı var orneğın bır havuz sulama, suda yetışen bıtkılerı ve kuşları beslemek ıçın kullanılabıldığı gıbı ondan balık çıftlığı olarak da yararlanabılinıyor Permakultur yerleşım planına gore önce evın yerı belırlenıyor daha sonra da eve en yakın bolge ya da zon seçılıyor Buraya bahçe ışlıkler, sera, kuçuk baş hayvanlar ve kompost (doğal gubre) yerleştırılıyor Herşey kâğıt uzerınde özenle, o mekanda yaşayacak tum bıreylerın harta bır çocuğun bıle bu konudakı göruşlerı alınarak, çızılıp tasarlanıyor Ikıncı bölge fundalığın ve meyve ağaçlarının bulunduğu ağaç bolgesı Dıkkatlı bır bakım gerektıren bıtkı ve hayvan turlerı burada Etı ıçin beslenen hayvanlar, otlak, mera uçuncu bolgede yer alıyor Dorduncu bolge ıse yarı doğal bölge Burada kereste uretımı ıçın dıkılmış ağaçlar bulunuyor En son bolge ıse, bızım denetleyenden çok zıyaretçı konumunda olduğumuz denetımsız bölge Permakulturu tam anlamıyla bır tarım modelı olarak tanımlamak yanlış Daha çok eko koylerı de ıçıne alan bır yaşam bıçımı dıyebılırız Levı Strauss, ınsanoğlunun en buyuk yanlışının kendını "yaratılışın ustaları" gıbı görmesınden kaynaklandığını söyluyor Blze alternatıf bır yaşamın olanaklarını sunan Permakultur ne kadar utopık görunse de, doğayı tahrıp eden, tuketen ınsan önunde sonunda doğanın da dayatmasıyla, boylesı bır yaşamın mısyonunu yuklenmeye yazgılı gibı görunuyor Doğayı bılınçsızce saf dışı etmeyı surdurursek, tırmığı ıle kapımıza dayanması hıç de şaşırtıcı bır sonuç değıl ^ davranarak gelışımın onunu açnıak ve ulaşılmak ıstenılen noktaya bır an once varmak Turkıyc'dcdcdığerulkelerdegozlemledığımebenzeryanlışlararastladım (. ıftçıleryavaş yavaş geleneksel tarım uygulamalarını terkederek ılaçlara, gubreye, traktorlere yonelıyorlar Boylece daha çok verım elde edebıleceklennısanıyorlar Oysagelecek nesıllerebırakacaklanbutopraklardahangıyolla ışlenırse ışlensın, ıster gunumuzun metodlanyla ıster organik, artık tdrım "surdurulebılır" olmaktdnçıkacak Gcçmışıntecrubelerınıkulldndlım ama korukorunc değıl, bıze "uygun" teknolojıdenkorkmdddn,geçmi!>le geleceğı bırpotadaerıterek Doğal yapı malzemelerini kullanarak sağlıklı yaşam birimleri oluşturmak mıımkun. Değilmi? Koca bırbmayı, gokdclenı ıni>detmek ıçın kullanılan enerjı mıktarı ınanılmaz Yalnız yapılırken değıl, yıkılırken de bu bınaların malıyetlerı çok yuksek ustelık sağlığa el venşlıyapılarolmadıklankesın Kurşunzehırlenmesı, astım, alerjı gıbı hastalıklann nedenı.buyapılardabol mıktarda kullanılan kımyasalmdlzcmcler orneğınPVC Buolayın sadecebıryuzutdbıı Bı/ıyakından ılgılendıren dığer bır konu ıse gunumuzde yapı malzemelennın donuşebı l ır olup olmadığı Yoreye uygun yapı malzemelerini kullanarak ılerıde gelecek nesıller ıçın sorun yaratmdydcdk konutlar ın«,a etmek elbette olası Orneğın bız hammaddesı toprak olan bır evde yaşıyorıi7 Bu toprak ev, az once belırtmeye çdhştığım, geleneksellık ıle modern anlayışın bır bıleşımı Eskıler toprağı ellerıyle ıyıce sıküjtırardk evlerını oyle yaparlarmış ama artık ellenmı/ı kullanmak yerıne bu ı^e uygun, enerjıyı mınımum duzeydc kullandn bır makınetasarladık, çunku Avusruralya'da ı^(,ılık (,ok pahalı Evımız, doğa şartlarına çok uygun, yd7in scrın, kı^ın ıse sıcak Evın bırbolumundekereste kullanıldı Yapılırken ağaçkesmedık,hayıramaC rystdl Wdtcrs'td ozel olarak kereste tuketımını karşıldmak ıçın dıktığımız ağaçlık bır alan var Evın kapı vepenterelerı de kullanılmış malzeme ve nerdeysedoksanyıllıkdıyebılırım Insanın kendı evını yapmasıyla satın almdsı ya da kırdlaması arasında, evet, bır fark olduğunu duijunuyorum I^sız ınsanlar zamanlarının bır bolumunu bu tur bır uğrd!>a ayırarak bu konuda bılgı vebecenlennı gelıştırebılırhdttabunubırmesleğebıledonuşturebılır^ Permakulturfelsejesı suıdurulehilir bırgeUtck duşunıesınden \>ola <,tkıyor.