Katalog

14 uzun yolculukta ölmüştü dedesı. Hasan Çavuş o büyük yolculukla gelınen ovadakı bır çıftlıkte açmıştı dünyaya gözlerını. Atla atcılıkla ılgılı her şeyı baba CUMHURİYETDERGİ Çetin Yiğenoğlu'ndan bir öykü... Kartal 'ın annesi Yıldız 'ı yaşlanmaya başladığı yıllarda .. ,. . „.. Kartal yavrusu Ç ömeldiğiyerdesigarasınındumanınıderinderınıçmeçekerkenbılıncı dünyadan soyutlanmiş, zanıanın dışına düşmüştü. Gızlı bır flütün c;>lığindepolenlerledansedenyelyüzünüyalayıncagençkızgıbıgerınendoğanınaynmına vardı. BırkezdahabaktıKartal'ınsağrısına yaslanıp uyumuş görünen babası Hasan Çavuş'un ccscdıne. Yüreğını suçluluk duygusu kapladı. Keşkeelımkırılsaydıdaobıraşışesını televızyona atmasaydım diye geçırdı ıçınden. "Şımdı ömür boyu vıcdah azabı çckeceğım"dıyc söylcndı Bılıncı kaydı yıne... Spıkcrın "Atlar starthakemının emrıne gırdi"dıyesö/.ebaşlamasınıflüzcrındenhenüz bırgünbılegeçmemıştı.OanMustafa'nınıçı ıçınesığmıyordu Çığlıkatmamakıçinkendısmıgüçlükletutuyordu. Mutlulukuzansa yakalayabıleceğı denlı yakındı. Acı, çıle, yoksullukbırkaçdakıka sonra bıteccktı. "Bu son ayak baba" demıştı coşkuy la "Üç atımvarbuayakta. Bunudabıldımmı.yoklukyokgayrı." Gözlüğünün üzerınden umutsuz bakmıştı anası: "Aşımızatlarakaldıysaışimızzoroğul." BabasıHasanÇavuşsayıklargıbigırmıştı söze: "Işımızatakaldıysakorkmamgayn." Hasan Çavuş sik sık uyur, uyanırdı. Uykusunda türlü düşler, kâbuslar görürdü. Uyurken uyanıkken hep ınlerdı. Düşündede, karabasanlarda da say ıklardı. Yatağından htççıkmazdı. Uyumadığı zamanlar sırtını bırkaç yastıkla dik tutarak otururdu. Başından hıç çıkarmadığıkasketınıhepburnununüzenne düşürdüğünden gözlcrı pek görünmezdı. Bu yüzdcn ııyuyor mu, uyanık mı olduğu pck anlaşılmazdı. Uyandığındadüşlerını.karabasanlarınısayıklargıbıanlatırdı.Gencldehep sayıkladığından,aradabılınçlekonuştuğundadasayıklıyorsanılırdı. Amabukczsayıklamamıştı. Bunu anlayan Elıf Karı, Hasan Çavuş'u bıraz konuşturmak ıstcmıştı: "Hııı, nc dıyon beğa?" "Dıyomkı"demıştı HasanÇavuş, "Işımız ata kaldıysa korkman dıyom. At yalan söy lemcz,hıle, hurdabılmcz... Yalanda,dolanda ınsanda..."Hasan Çavuş bırşeylerdaha söylcmiştı ama televızyondakı spikenn sesi bastırmıştısözlerını: "Start verıldı ve koşu başladı. Fırtınabır boy, Zırve üç boy geç başladı yarışa. Iç kulvardançokiyıbırçıkışyapanUçanbulutılk metrelerdenumarayıaldı." "HaydıoğlumUçanbulut"diyebağırmıştı Mustafa. Hasan Çavuş, Mustafa'yakarşılık venrgıbı söylcnmıştı: "Sen Kartal'ı görecektin..." Hasan Çavuş'a göre Kartal, abıhayatiçen soylu atların soyundandı. Kuşkusuz, Bamsi Beyrek'ın ya denızdcn doğan Bozaygırı ya da denız köpüğünden doğan Kıratı'nın soyundangelıyordu.Şahl.smaırınKamertayı ıle Battal Gazı'nın Aşkarı'yladakesınlıkle akrabaydı... Hasan Çavuş, duyduğuözlcmın etkısıyle bır Kartal cfsancsı uydurmuştu. Zamanla uydurdııklarına biitün benlığıyle de ınanmıştı.Gerçcğıyalnızeşı Elıf Karı ıle oğlu Mustafa bılırdı. Onlar da kımseye bırşey söylemezdı. Kartal cfsanesıylebırlıkteyınc kendı uydurmasıöykülerısoğukkişgecelenndc konu komjjunun çocuklarına masal tadında anlatırdı. Anlattığına göre Hasan Çavuş'unsoyusaraya, KöseMıhal'adayanırdı. Ataları önıürlerını Çıfllıkatı Humayun'da. tavlalarda.haralardageçırmıştı. Soylu seyıslıklerınınyanısıra, soylu sıpahılcrolarakda tanınırlardı. Aılesındenseyıs.sıpahıolamayansaraçyadanalbantolurdu. Enıyısaraçlar atala^ndançıkmıştı.Öylemahmuz,üzengı, eyer, yular, gcm, koşıım takımı yaparlardı kı görcnler döner döner bakardı. Işlerı öyle ıyıydıkısaraylılarınsıparışlerınıbıleyetıştıremezlerdı. Nalbantlıktakı becerılerı de saraçhklarından aşağı kalmazdı Atalarının yaptığı nalınkalıtesını kımsecıklertutturamazdı. Bütün bunların yanı sıra her birı bırer at bılgınıydı. Hangı soydan iyı bınek atı, çekı atı, talım atı ,yarış atı çıkar; hangı at iyı katır doğurur;hangısı iyı bardodamızlığı,aygır, kısrak olur, bunu at daha kulun ya da tayken bırbakıştaanlarlardı. Atnezamanaygırlığa, damızlığaayrılır.düveneçekılır, enenır, gölüklcştırilır, beygırleştırılır, ondandan iyı bilençıkmazdı. Nedenseherşeybırgüntcrsgıtmıştı.Kendısının bılmedığı, hıçbır zanıan da öğrenemcdığı bır nedenlc küçük ı?ehzade kızdığı dedesıyleaılesınısürgünegöndermi!)tı.Kendısınındahaanasınınkarnınabıledü^medığıo müş, babasının ışını devratmış, yıllar sonra beyın bırlikte büyüdüğü oğlunun buyruğunda bıldıklcrını uygulamış, atlar yetıştırmıştı Bütün yaşamı atlararasında geçmıştı. Insanlardan ıkıyÜ7İülük, ihanet, kötülük gördükçc atlara sokulup sığmmıştı. Gıtgıde atlar en yakın dostları olmuştu. Ona göre her şeyden önce atlar çok dürüsttü. Pck çok ınsandankışılıklıydı Güvenverıcı.gönülbılıcıydı.Dostunu tehlıke anında tcrkedıp gıtmc/dı. Kendısını sevenı bilırdı () kocaman yaratık dostuna bırkedı gıbı sokulurdu. Algılama gücü yüksek ve duyarlıydı. Çok ıçlemrseağlardı. Konuşmayan ınsan gıbıydı. Dostluğuna dostluk, sevgısine sevgı yetme7dı. Bıravuçarpa verene bırkucak dostluk, ıkı kucak sevgı verırdı. Bu yalan dünyada bır koşumluk at sevgısı çok şeye değerdı. Bunun en özgün örneğını Kartal vermıştı. Hasan Çavuş'la Kartal'ınkı karşılıklı bır duygu.bırgönül ışıydı. Sıradanlığınaşıldığıbırdostluktubu. Hasan Çavuş Kartal'a, Kartal da Hasan Çavuş'a aşıktı. Hasan Çavuş başlangıçta bıraz da at dostluğunun yücelığını, soyluluğunu göstermek ıçın Kartal'laÖ7el ılgılenmıştı. sından öğrenm.şt. Büyü yeÜŞtirip eğltmiŞtl. . .. Kartal'ın annesi Yıldi7'ı yaşlanmaya başladığı yıllarda yetıştırıp eğıtmıştı. Büyük yarışlar kazanan Yıldız soylu beyini göncndırmıştı. Yarış yaşamı sona erdiğinde yıne kendısı gıbı soylu bır kısrak olan Karakuş'laçıftleştırılmışti.Bu izdivacın meyvesının beklendiği günlerde bır rüya görmüştü Hasan Çavuş Derinden etkilemişti bu rüya. Rüyasında Yıldız'la Karakuş nehirdeoynaşıyordu. Bır bakıyordu ıkı at köpükler saça saça şahlanıyor, bır bakıyordu düzlükte koşar gıbı su yü/eyınde scğırtıyordu. Tıpkı konkurhıpıkteymışccsıneengelatlargibıestetık ve artistik hareketler yapıyorlardı. önce eş Bu'yü'k yarışlar kazanan Yıldız soylu beyini gönendirmişti. Yarış yaşamı sona erdiğinde yine kendisi gibi soylu bir kısrak olan Karakuş 'la çiftleştirilmişti. Bu izdivacın meyvesinin beklendiği günlerde bir rüya görmüştü Hasan Çavuş. Derinden etkilemişti bu rüya. Rüyasında Yıldız 'la Karakuş nehirde oynaşıyordu. Bir bakıyordu iki at köpükler saça saça şahlanıyor, bir bakıyordu düzlükte koşar gibi su kın, rah van yürürken bırden tırısa kalkıp dörtnala daldıklarınehırdcyıtmışlerdi. Az sonra ıse kır bır tay köpüklersaçarakçıkmıştınehırden. Bu Yıldız'la Karakuş'un yavrularıydı. Tay rüzgâr gıbı koşarak Hasan Çavuş'un yanından geçerken kartala dönüşüp kanat çırpmayabaşlamıştıgökyüzünündennlıklerıne. Rüyadan bırkaç gün sonra Yıldız" ı n doğurduğu tay a Kartal adını taktı I lasan Çavuş. Kartal'ı çocuğu gıbı yetıştırdı. Ellerıyle besleyıp büyüttü. Ahırtıkabasayeygı doluydu. Istese şınık şınık, gülek gıilek yeygıyı kurnasına, torbasınakoyardı Kartal'ın. Ama denelcmesınden, hastalanmasından korkardı. Ellerıyle kararmda yedırırdı samanı, saçkıyı. Şeker, cevız ıçı, lokum, kuru üzümlebesleıdı Yaylıma, suvarmaya kendı götürürdü. Bır çocuğu sever gıbı severdı; yelcsinı, kuyruğunu bclık bclık örerdi. Doğduğu andan ıtıbaren eğıtmeyebaşlamıştı. Henüz ıkı yaşına gelmeden öyle eğıtımlı bır tay olmuştu kı, becerılerını görenlerın şaşkınlıktan dılı tutuluyordu. Öğretılen bütün komutları çokdısıplınlıbıçınıdeyerıne getırıyordu Hıç kımsenın sözünc aldırmazken Hasan Çavuş "Yürü" deyınce yürüyor, "dur" deyıncc duruyordu. Bırkomutlatören yürüyüşü yapıyor, "solsağ, solsağ" denılınce rıtmık devınimlerle ön ayaklarını indırıp kaldırıyordu. Genıı çekmeye gerek duyurmadan "sağa" y a da "sola" buyruğuyla dönüş yapıyordu. "Gerı bas" uyarısıyla gerı gcrı gıdıyordu. Öyle cambazlıklar yapıyoıdu kı ÇETİN YİĞENOĞLU 1948 yılında Adana'nın Kozan ılçesınde doğdu. Istanbul Gazetecılik Yuksek Okulu'nu bıtırdı. 18 yıldır gazetecılik yapıyor. Haber ve roportaj dallarında ödüllerı var. Halen Cumhurıyet Gazetesı'nin Güney lllerı Temsılcısı. Çetın Yığenoğlu'nun sayfalarımıza aldığımız oykusu 1995 yılı Haldun Taner öyku Ödulu'nde ıkıncılığe değer göruldu. Kitapları: Irazca YıldızKöy Gazınosu (öyku), Çukurdaki Kent ve Ova (roportajlar) ölü Ozan Kentı Sıvas (Inceleme Roportaj), Sakıncalı Kadın Polis (Anı) ve Metelıkten Medyaya (AnılncelemeDeneme/)^ görülmeye değerdı. Birdıle gelipkonuşamıyordu. Öyle güzel bır kırattı kı tanımı güçtü. Cıdağısının çok yüksek olması nedcnıy lc soyu hakkında kımse yorum yapamıyordu. Koşarken uçuşan yelelerı rüzgârla cılveleşırdı. Kartal'ın genç kız edasıyla yelelerını bıroyana, bırbu yana atmasına bayılırdı Hasan Çavuş. Kartal da büyük yarışlar kazandı; ağayı da, Hasan Çavuş' u da gönendırdı. Gel zaman, gıt zanıan ağa hastalanıp yatağadüştii. (Jğlu da ış bılme7, zevksefa peşınde koşan bırı olııp çıktı. Çıftlıkte ışlerkötüyegıtmeyebaşladı. AğabırgünHasanÇavuş'uçağırarakkendısının ölümündcn sonra rezıl olmasını ıstemediğını söyledı. Oglunagüvenmedığinı anlattı. Üçbeşkuruşparaylaartıkkoşamadığı ıçin yarıştançekilen Kartal'ı kcndısinearmağan ederekhelallcşıpuğurladı. Hasan Çavuş ve aılesi böylece bır gecekonduya sığındı. Geçımlik kazanmak güç işti. Elınden başka ış gelmeycn Hasan Çavuş, Kartal'ı ıçı sızlayarak faytonaçekti. KızlarınıbaşgÖ7edıpoğlunuışgüçsahıbiyapıncaya dek buna zorunluydu. Çünkü faytonculuktan başka elınden gelenışyoktu. Bır süre faytonculuk yaptı Hasan Çavuş. Faytonculuktaçok ünlendı. Kartal'ın becerilerınıbilenlerözellıklc Hasan Çavuş'un faytonunu yeğliyorlardı. "Tören geçışı gıdelım amca" dıyorlardıgençler. Hasan Çavuş'un faytonuna bınmek ayncalıklı modaolmuştu kısa sürede. Ama değışen dünya koşulları Hasar Çavuş'un ışını zorasoktu. Minı Murattaksi lerçıkıpdayaygınlaşıncabelcdıye kent ıçı ta