Katalog

20 RESİM propagandadan yargılanırsın". Yine dc yakalandı Şevket. Birinci şubeye götürüldü. Sorgulamada verdiği isimlerın hepsi Erzurumîu ve üniversiteliydi. Avni'yi önceBeyazıt Karakolu'na sonra Sansaryan'agötürdüler. Akademi'densoruldu, nasıl bir öğrenci olduğu. Gelenyazı,"menfi"ydi,"Altıyıldirbiz bu mcnfi ruhlu öğrencimizı eğitemedik".Birtekkarşılığıvardımenfinin, "komünist". Sirkeci'deAdliye Saray ı'nda mahkemeye çıkanlan Avni ve arkadaşları tutuklandı. Telgraf tellcriyle elleri birbirine bağlanıp, Sultanahmet Cczaevi'nc kadar yürütüldüler. Bir süre sonra yargılanmak üzere Ankara'ya gönderilmek üzerc trene bindirildiler. Elleri yine tellerle bağlıydı vc üçüncü mevki vagondaydılar. Yolcular hallerine acıyor, yanlanndaki yiyeceklerden vermek istiyordu. Jandarma ise engelliyordu, "Bırakın onlan, onlar komünist...". tı. O da uyguladı ve Avni'yi yedeksubay olarak gönderdi askere... Kuradalzmir'içekti. Bukezyıldıztakmasını engellediler. lzmir'inhavası başkaydı. Kızlandabirbaşkagüzel. Yüreği akademiden sonra bir kez daha aşka düştü.Ama bu seferki başkaydı. Elliyi aşkın tabloyadüştü gölgesi. 1953 'te açtığı ilk sergide de bu aşkın imzası vardı. Sonra da silindi gitti... Yapamadı lzmir'de, dört yıl sonra lstanbul'a döndü. Öncc tabelacılık yaptı, sonraa fotoğrafçılann arganzörlük servisinde çalıştı. Biryıl sonra belediyenin imar müdürlüğüne teknik ressam aradığını duydu arkadaşlanndan. Üç dilekçe verdi, "Kadro yok" dediler. Eğer vali yardımcısı Erzurumluçıkmasa neon dakikada tayini çıkacaktı, ne de özür dilenecekti kendisinden. Şehırcilik bölümünde görevlendirildi. Paraönündenakıpgidiyordu...Hırsızlığakarşı çıktı, rüşvetede. Müteahhitlerle arası açıldı. Hangi parti iktidardaysa "Onu buradan alın" demelerbaşladı. Sularidaresi,ruhsatdairesidolaştıdurdu. 1982'dede Beşiktaş Belediyesi'nden emekli oldu. tutuklandılar. "Sosy al bir sınıfın diğer sosyal sınıflar üzerinde..." diye başlayan bir dizi suçlamanın altında "bilirkişi"lerin imzaları vardı. Kimler mi? Akademi Müdürü Zeki Faik Izer, ressam Cevat Dereli ve hukukçu Sulhi Dönmezer... Elli gün Balmumcu Askeri Garnizonu'nda tutuklu kaldılar. Mutfakta sebze ay ıklama, ortalık ve tuvalet temizliği, subaylann ve onbaşıların hakaretleri...On sekizinci günün sonunda Kadınlar Koğuşu'ndan haber geldi. Polonyalı olan, anne ve babasını Hitler'in çalışma kamplarında yitiren, Paris'te Fernand Leje'nin atelyesinde tanıştığı Nejat Töze'yle evlenip Türkiye'ye yerleşen Marta CUMHURİYET DERGt sun? Neden hep güvericin resmi yapayisun da karga resmi yapmayisun?" Ertesi gün hâkim önüne çıkarıldı Memedoğlu. Salıvcrildi. Savcılık resimlerinde suç olup olmadığını bildirmesi için Akademi'de iç mimar olarak görev yapan Kerim Si vrili'yi bilirkişiseçti.Sivrili.Memedoğlu'nun resimlerinin siyahbeyaz fotoğraflanna bakarak hazırladı raporunu: Kelepçe ve Çollşik Sokak "Sanatkânn tetkikime tevdi kılınan eserlerinde açıkça bir menfi propagandayapıldığı vc 142. madde ıle men edılen yabancı ideolojilerinyayılmayaçalışıldığınadairbir emare görülememiştır. Fakat bu escrlcrdcn bilhassa Pencere, Babaoğul, Kelepçe ve Çelişik Sokak adlı tabloları ile sermaye düşmanlığı ile sınıf tefriki gibi fikirlerin teşvik edilmek istendiklerine dair kanaatim hasıl olmuştur." Memedoğlubilirkişiyeitirazetti. Bu kez Sulhi Dönmezer, Selçuk Özçelik ve Bedri Rahmi Eyüboğlu'ydu biltrkişi. Onlar resimlerde suç bulunmadığını bildirdiler. Memedoğlu beraat etti. Beyoğlu'nda, Parmakkapı Iş Bankası Sanat Galerisi'nde açtığı sergi kişisel sergilerinin onuncusuydu. Açılış kokteylinden yarım saat önce gelirinin kapısına yasak levhası asıldı. Beyoğlu Emniyet Amirliği'ne götürüldü Memedoğlu. Başkomiser, Selimeye'ye bir ihbar yapıldığını, oradan gelen emrr üzerine serginin yasaklandığını söyledi. Emirde Memedoğlu'nun da Selımiye'ye götürülmesi vardı. Ama o sırada yerinde olmayan Emniyet Amiri sorumluluğu üzerine alıp bu götürülmeyi engellemiştı. "Oraya giderseniz" dedi başkomiser, "Üç aydan önce çıkamazsınız. Üstelik çok hırpalanmanız da söz konusu. Onun için lütfen bcni dinleyin ve şu yazıyı imzalayın." lmzaladı Memedoğlu. Yeni biremre kadar sergiyi açmayacağını, içeriye izleyici almayacağınıonayladı. Türkiye İşçi Partisi kuruculan arasında da yer alan Memedoğlu, Deniz Gezmiş ve Mahir Çayan'la arkadaşlan için ihraç karan alındığında karşı çıktı. Kültür Eğitim şubesi'nde çalıştı AhmetOktay, Asım Bezirci ve Fethi Naci'yle birlikte. Gençlerden yana olduğu için haysiyet divanına vcrildi. 12 Mart'ta da ıstıfaetti. Bugün Kadıköy'deki çatı katında yine resim yapıyor Memedoğlu. Geçen yıl aldığı Uluslararası Plastik Sanatlar Demeği'nin şeref ödülü atölyesinin bir köşesinde duruyor. Her şeye rağmen bir tek şeye, fırçasına ve beynine güveniyor. ^ Memedoğlu ve karısı (1970). çakça bir komplo görmedim". Karar belliydi artık, meni mahkernc.Boy boy fotoğraflannı basıp "Vatan hainleri yakalandı" diye yazan gazeteleri dolaşıp karan duyurdular. Ama hiçbir gazetede yayımlatamadılar. Akademi'ye döndü Avni. Mezuniyet sınavlanna girmesini engellemeye çalıştılar. Leopold Levy ve Seyfi Toray ise bu engellemelere karşı çıktı. Zayıf not verenlerin aksine onlar notlarını alabildiğince yuksektutuportalamayı sağladılar. En yüksek puanla girdiği Akademi 'den ortalama puanla me/.un oldu Avni. Sıra askerlikteydi. Şubeye gittiğinde yerinin kıta olduğunu söylediler. Yüksek okul mezunuydu ve yedek subay olmalıydi. Bu yüzden karşı çıktı. Şube başkanı subaya, "Bu olmaz" dedi "Yasalara aykın". Subayın kansı daodadaydi. Ressam olduğunu öğrenince kocasını kanunu uygulaması gerektiğini anımsat llktutuklanış Ankara'da yeniden mahkemeye çıkanlacaklan günübeklediler. Zaman bir türlü geçmiyordu. Koğuş arkadaşlan Mehmet Seyda, Adnan Veli ve Yevgeni... Bu tutuklamanın altında CHP'nin seçimlcri durdurma isteğinin yattığını söyleyip uyardılar, "Ne yapıp edin memlckete haber salın, sizi kurtarsınlar". Avni eniştesine haber yolladı. Kemalistlcrin sevdiği bir adamdı eniştesi. Kolordu komutanına çıkıp olanlan anlattı. Yevgeni'nin önerisiylc Celal Bayar'a telgraf çektiler. Iki gun sonra müfettişler geldi. Yeniden mahkemeye çıkmalan gerekiyordu ama lstanbul 'da. Yine kara tren, telle bağlanmalar, üçüncü mevki vagon... Bir gece siyasi şubede tutulduktan sonra mahkemeye çıkanldılar. Hakimin ismi Hilmi'ydi. Dosyası karıştırdıktan sonra polislcre dönüp, "Eşekoğlu eşeklerler" diye bağırdı, "Ben bu yavrulan neye göre yargılayacağım. Bundan daha al Sosyalist garçekçiler Ressam MartaTözge, Kemal lncesu, HikmetAksüt, Thsan Incesu, seramik sanatçısı Nejat Töz, heykeltıraş Vahi Incesu'yla Ycnidal Sanat Grubu'nu kurduklannda yıl 1959'du. Bildirgeyi kaleme alan Memedoğlu'ydu: "... Batı kültür emperyalizmine ve tüm kozmopolit akımlara, bireyci, biçimci ve ncmegerekçi sanat anlayışına, burjuvazinin en pis tutkusu olan kariyerizme kesinkes karşı bir tavırla; halkın heybesinde, kilimindc ve giysilerindeki folklorik motifleri tuvaline aktararak, köylü urbasını herhangi niteliksiz bir insan figürünc giydirerek halk sanatı yaptığını savlayan Bedri Rahmi popülizmine karşıt bir bilinçle, slogancıhğa ve didaktizme kaçmadan, yaratıcılığı öğe alarak ulusal vc yöresel tema,biçemveyöntemleriçerisinde iyimser bir dinamizmle evrensel boyutlara varmaktadır. Biz Yenidal Grubu Sanatçıları, ezilenin ve namuslu aydının sanatçılanyiz." Grup ilk sergisini Şehir Galerisi'ndeaçtı.Büyükilgigördü. lkinci sergi MilliBirlikHükümeti'ninihtilalin ilk yıldönümü nedeniy le düzenlediği Barış ve KardeşlikHaftası etkinlikleri arasındaydı. Yıl 1961'di,yeryineŞehirGalerisi. lstanbul sıkıyönetim halindeydi ve beşinci gün, bir ihbar üzerine sergi kapatıldı. Mcmedoğlu'nun on beş, MartaTözge'ninaltı, Kemal Incesu ile Ihsan Incesu'nunikişertablosu, Vahi tncesi'nun birdesenkompozisyonu toplatıldı. Bu da yetmedi Gençliğin çerçevesinden... Töze, bu koşullara dayanamayıp Bakırköy Akıl Hastanesi'ne kaldınlmıştı. Memedoğlu üçüncü kişiscl sergisini bundan iki yıl sonra yine Şehir Galerisi'ndeaçtı. Aradanbirhafta geçmedi kapatıldı sergi. Eserleri toplatıldı ve sorguya, birinci şubeye götürüldü. Ifadesini alan Boksör Hayri'ydi. önce yumrukladı Hayri sonra da laz şivesiyle sorulanna başladı: "Ulan bu kaçinci buuraya gelişin? Neden doğri dürist insan resmi yapmay isun da hep işçi, ırgat resmi yapayisun? Hamal resmi yapayi Avni Memedoğlu arkadaşı Nesimi Çimen 'te birlikte...