Katalog

4 TARİH büyük ölçüde korunabiliyordu. Bu yüzdcn çoİc sayıda Anzac askeri, kısa sürcdc kıyıya çıktı vc Conkbay ın' na doğru ilcrlemeye koyuldu. Eğer Mustafa Kemal, hızla ve kararlılık içindcönlerini kesmcseydi, Anzaclar büyük olasılıkla Gelibolu sırtlannı aşıp Türk savunmagüçlerininarkasınaineccklerdi. Anzac çıkarması, Mustafa Kemal'inJju müdahalesi ile, ilk ağızda püskürtültnüş oldu. Ama çıkarmanın başlangıcından itibaren yüz bin kişi burada hayatını kaybetmişti. llerleyen günlerde her iki taraf da takviye almış, Anzaclar sürckli saldında bulunmuştu. Anzaclar'ın bir amacı da yerleşmek ve yay ılmaktı. Bu ncdenle biryandan kendilerine karargâh kuruyorlar; oluşturdukları dckovil hatlarıylaçevredenkestikleriormanürünlerini taşıyorlar, bunları siperlerde ve tahkimattakullanıyorlardı. Buormanürünleri,sahra dispanserlcrinin,aşevlerinin,tcrzihanclerin vb. birimlerin yaptmında da kullanılıyordu aynı zamanda. Su arıtma tesisleri, cephanelikler, daha pek çok yaşamsal nokta... Nc yazık ki bugün bu izlcrerastlamak,artık olanaksız. CUMHURİYET DERGİ sanların, birbirlerine sevgisi, birbirleriyle yoldaşlıkları, Gelibolu'da olağan bir duyguyadönüşmüştü. özel biranlamı vardı bunun elbette!Tecritedilmiş,kapanıandıranbusavaş alanında Anzaclar, Türkler, Ingilizlcr dünyanın geriye kalan bölümünden kopup uzaklaşmış gibiydi. Evet, belki nefret cdiyorlardı bundan, ama aynı zamanda onları birbirine yaklaştınyordu bu duygu... Çünkü o an için karşı karşıya oldukları dizanteri, bit ve kirden ibaret utanç vcrici perişanhğı onlar yaşıyordubirtek... Sonuçta askerler birbirleriyle dost olmuştu. Savaş tümşiddetiylcsürerken,kısabiran içinatcşlerkesildiğindebirbirlerininsiperlerine tütün ve çikolata attı lar. Türkler, domuz eti olabilir kaygısıyla Anzacların sunduğu konserveleri yemedi belki ama, yine de birbirlcrinin matarasından su içtilcr karştlıklı. Hayvan yükleriylesuçcktiler birbirlerine. Biri, ötekinin yaralısını taşıdı omuzlarında. Kendi yarasına tütün basan Türk, Anzacın yarasını,gömleğindcnyırttığıparçaylasardı. Yapayalnı/.ken siperlerde; karanlığı bölen yanıktürkülcrini.içlibalatlannıdinledilerbirbirlerinin. Siperlerde sökükdiktiler, siperönlerine çıkıp çamaşır kuruttular, hatta golf oynadılar.Aşkdolumektuplaryazdılar,birleşemcden aynldıkları sevgililcrine. "Bu savaşta ölsem de bcni unutmayın!" dedi ler mektuplarında. Yani savaşın dışında, en insani değerlerle de yaşayabildiklerini gösterdiler. Çünkü insandılar... Bırakın yürüsünler... Çarpışmalar, mayıs sonuna dck aynı mevzilerdebütünyoğunluğuylasürdü.Sipersavaşlanna döndü sonra da. Taraflar günlercc çarpışıyor.gecelerboyuuykusuzkalıyordu. Stoklardaki su ve yiyecck tükendiğinde, bitkin düşüyorlardı siperlerde. Kimilcyin bir yudum su, kısacık bir kuş uykusu, onlar için büyük lükstü. Sipcrlerin içi, dışı cesetle dolmuştu hep. Hemen gömülmediği için cesetlerkokuşuyor; sıcakla birleştiğindc bu koku, dayanılmazbirhal ahyordu. Tambirkarabasandı bu! Taraflar birlikteyaşıyordubukarabasanı. Bu yüzden birbirlerini de tanımaya başlamışlardı aynı zamanda. Zaten Conİcbayırı'nda, siperlcrin arası 8 metreye dek inmişti. Yaşamlan bu siperlerden ibaret olan askerler, geri plandaki politikacılardan farklı olarak kendilerini birbirlerine daha yakın hissetmeye başlamıştı. özellikle 24 Mayıs 1915 'te 9 saat için sağlanan ateşkes, Anzaclardaki duygu değişiminde büyük rol oynamıştı. Artık Anzaclar için, saldırdıkları askerler düşman olmaktan çıkmış, yurtlannı savunan birer kahraman olmuştu nerdeyse. Zaten ateşkesten önce yaşa Denizden gelmişlerdi... Evet, sonunda öldüler! Yazdıklan mektuplaranneleriylesevgililerininellerineulaşmadan daha toprağa düştüler! Savaş sona erdiğindeAnzaclannancakbirbölümüdönebildi geriye. Yolcu karşılamaya koşan tek tük anayla kızkardeş vc sevgili sarılabildi ancak yeniden, savaştan dönebilen o üç bes. delikanlıya. Ama her yuvaya dönüş, sevinçle kuşatmaz mı insani? Olacaklan önceden gören o kadınlar, taş bastıklan halde bağırlanna; geriye dönmc şansı yakalayan öteki oğulcuklara sevindilerhiçdeğilse! Yadönemeyenler?.. Denizden gelmişlerdi, denizlerdeyittiler... Nereliydiler, neden geldiler, kimdiler.ncciydiler?.. Artık bunları hiç kimsc düşünmüyor. lster Anzac ister Türk, sanki öteden beri Gelibolu topraklannda yatan insanlar gibi artık Anzaclarm seksen yıl önce yerleşmeye çalışttkları Anburnu 'nu yemyeşil bir örtü kapladı... nan bir olay, daha o zaman şaşırtmıştı komutanları. Cepheyi gezenbirgörevli, Avustralyal ılann gözleri önünde, bir grup Türkün elini kolunu sallayarak dolaştığını görünce, "Neden ateş etmiyorsunuz?" diye telaşla askerlerinüzerineyürümüştü.Amaaldığıyanıt çok şaşırtıcıydı: "Hiçbir zararlan yok ki! Bırakın yürüsünler!.." Nitekim Avustralyalı ve 30 NİMn Puar Çınarcık, Erikli Yürüyüşü... 650.000,TL. (614 Mayıs) AKDENIZ TUTKUNLARINA DoöaDenizYürüyüş ve Fotööra Gezisi 8.560.000,TL.(YP) İ914 Mayıs) „ f Yeni Zelandalı askerler, gazmaskesi kullanmayı darcddettiler. Kendilerine soruyöneltildiğinde yanıtlan aynıydı: "Türkler gaz kullanmayacak! Onlar açık savaşçı!" Savaş bittiğinde 20 Aralık 1915 'te geri çekilme başladığında, bunu acı bir alay la karşı layan da y ine Anzaclar oldu. Karşısındakini öldürmeye ant içmiş bu in TURİZMt 1995 Bitkı ve çiçek örtttlen, nehirler, göller ve V yaylalarla dolu Doğaya Merhaba I Merhaba Asya! Kelebekler Vadisi /Datça Yarımadasiyr 7750000 Kıyılarm kujbakıjı alencüğl patüulvda yuruyCışlcf.. (514 Mıyıs) KtfkuDıflın'ıfcHrkaftt. PMttAM: Ardeıea Ar < Avuçur, Taılık. Dobtye ytylılın Tukart Kın jd r ı A«ı(ı Çaymıkçur Tıyluı Zil Kıl», Ç»t | Turumu» papıiyon komklınnlıdu* Çadırlı Akdeniz Doğa Gezisi .T? 7.750a» Tarih, geleneksel yajam ve coğrafi açıdan dünyanın en ilginç ülkelerine, karayolu ile yaptığımız gezileri bu yıl da sürdurüyoruz. Meke Krater Gölü, Taşkale, K.Kanyon, Olimpos... (514 Mayıs) (614 Msyıs) Bu turumuza uygun ödeme koşullarıyla ka KımpjDyıya son kalılım ZEL ATLAR ULKES1 KAPADOKYA C HaıranHasankeyfNemrut• Doöa Fotoğrafları Ustası Nusrat NurdanJ Urf», Somaur, Dayrül Zafefan. GAP, Cenctef», Anem»... tüabileceğiniz bir IAMPANTA başlatük. 30 NİSAN1995 Sılopumuıdt hır p>rştn>b> »ı»t 19 OO'dı lurBB diı |6H»rln yıpıUeılttır I p e k Y o l u ( Ç i n ) ,5TemmuI 20Aâuttos Hindistan, Nepal .9Eyıai'isEkim ; EREN rehberliğindo 7.000.000,TL(TP) > 5 (Ayrıntılı bilgl İçin ârtyınıı.)). ^AYLA TUHİZMİ turumuz 06 MAÎlS't» 1986'te bıjl»r HerN hatU tekrarlamrak 17 ETLÜL 1995 kadır devam eder Kaçkarlar ve karla kaplı yaylalar. Kaz Dağları 950$ Iran, Pakıstan (Hunjerap), Çın (Taklamakan Çölu. Kaşgar), Kırgızıstan, Kazakıstan, Ozbekıstan, Turkmenıstan, Afganıstan. sonKuıhm; J I utya KAUPANÎA fıyaiUrı v İSTİKLAL C BEKÂR S No 164 BEYOÛLU/İST (0 212)J:t fü 952S2 N V. m i (192021 Mayıs) IlgazKaatamonuDaday ; 92021 IlgazKaatamonuDada i Çömtokçltor KöyüEflani^afranbolu \ Çötoklto K ö ü E f l i ^ f b l Gezımız Turkıye'nin en gunl dajına ve yaylalannadır... «soooa» 950» Ege kıyılarına paralel patıkalardtyiz. .(614 Mıyn) GOÇERLER Bayram gezılertnın tanıtım gtnrenm 27 Nısan Pfrsembt S u t 19 00 Iran, Pakistan (Peşaver, Lahor), Hindistan (Delhi, Agra, Varanasi), Nepal (Katmandu, Himalayalar). Um Ktt*m i Ağums [ TEL: 216.414 44 74 FAKS: 216.347 62 97; Zambak Sk. 1V4. Beyoglu 25105 66/245 40 08 I<OTO(;KAI<I>:Vİ mn avrıntıh hn Zambak Sk.15/4. Beyoğlu 25105 66/245 40 08