Katalog

2 TARİH CUMHURİYET DERGİ tki karşı ordunun askerlerinin sonunda dost olduğu tek savaştı belki de bu. Yine de öldüler. Sonunda savaşın adı banş oldu. Çanakkale ve Gelibolu ise banşa kimlik kartı! Aradan seksen yıl geçti. Hâlâ savaşlar sürüyor. Bu yüzden onlan unutmamalı... Savaştan banşa Anzac Koyu,.. Bu izler, Anzacların karaya oturmuş filikalarına ait Barış adına saklanmaldar... M. SADIK ASLANKARA B inzaclar o gün bu sırtları aşabilselerdi, Türkleri savunmasız bırakacaklurdu.. Her 25 !Sısan 'Ua Anzac Koyu nu çiçeklerin binbir rengi kuşatır... ir dünya haritası getirip koysalar önünüze; belki bir çırpıda Türkiye'yi gösterebilirsiniz ama ya Avustralya'yı, Yeni Zelanda'yi? Avustralyalılar ve Yeni Zelandalılar için de geçcrli budurum! Onlardakcndi ülkelerini belki bir çırpıda gösterebilirler haritada. Pcki yaTürkiye'yi?.. Hele önceki yüzyılda hiç ilişkilcri de yoktu bu insanların birbirleriylc. tki ayrı dünyada yaşıyorlardi sanki! Osmanlı için Avustralyalı ve Yeni Zclandalı; Avustralyalı ve Yeni Zelandalı için de Osmanlı çok uzak bir düştc gibiydiler... Ta ki 25 Nisan 1915 tarihine, seksen yıl öncesine dek... Pekineolmuştu25Nisanl915'te? 1900'lerin başlannda Avrupa'da siyasi hava iyice gerginlcşmişti. Sömürgeci anlayış ve ckonomikjeopolitikegemenlikhırslan Avrupadcvlctlcrini ikiblokaayırmıştı. AlmanyaAvusturya Macaristanltalya üçlü Itifak; IngiltereFransaRusya da üçlü ltilaf Devletleri olarak kcndi aralarında "birlik" oluşturmuşlardı. 1914 sonlarına gelindiğindc isc Almanya'nın başınıçektiği Ittifak Devletleri ile Ingiltere, Fransa ve Rusya'dan oluşanltilaf Devletleri arasındapaylaşımvecgemenlik savaşı, hızla toplu bir savaşa doğru gidiyordu... Küçücük bir kıvılcım yeterli olacaktı savaşın patlaması için. Işte Avusturya Vcliahtının öldürüldüğü 28 Temmuz 1914tarihi, ideal birkıvılcım etkisi yarattı. Bu arada Enver Paşa ve çcvrcsindekiler ise Almanlar'ınkuyruğunatakılmıştı.Böylece Osmanlı Dcvleti de 11 Kasım 1914'tekendisını savaşın ortasındabuluvcrdi. ltilaf Devletleri, Savaş Kabinesi'nin de buyruğugereğince 18Mart 1915'teÇanakkale Boğa/.rna gencl bir saldırı düzenledi, ama başarılı olamadı. Bunun üzcrine Gelibolu Yarımadası'na çıkarma yapmayı kararlaştırdı. Ingiltere, üçlü ltilafınbaşınıçekiyordu. Ingi 1 izler' in, üzerinde güneş batmayan o imparatorluk düşleri sürüyorduhâlâ... Ingiliztoplumlan, nimetlerin paylaşımında en öndeol' malıydı. Bunedenle Ingiltere'den olduğu ka dar lngiliz dominyonlanndan da gönüllülcr katılmalıydı bu savaşa. Tabii bir o kadar da paralı asker! Işte ANZAC Kolordusu (Australian and New Zealand Army Corps/ Avustralya ve Yeni ZelandaBirlikleri)böylckuruldu...Hepsi degencecikgönüllülerden oluşmuştu. Asker giysileri içinde sınm gibi pınl pınldılar. Savaş dediğin zor dcğildi zaten, genişletilmiş bir sokak kavgasıydı yalnızca. Düşmanın üzerinc saldıracak ve hcpsi de pes ettirilecekti, o kadar. Bu düşmanın kim olduğu isc hiç mi hiç önemtaşımıyordu. Bunedenle anzaclar.başlangıçta Türkleri ve onların yurtlarına karşı neden saldırıya giriştiklerini bir kcz olsun düşünmediler. Türkler barbar ve vahşiydi .Bir tekbubellctilmiştionlara! Birbayramcoşkusu içindeydi hepsi de! Ama yolculuk günü gelip çattığında, ince bir hüzün indi yüreklerine... Öyle ya, bütün yolculuklarhüzün yüklüdürbiraz. Bütünyolculuklardaayrılıkvardır çünkü. Bir yanda gidenler, öte yanda kalanlar... Son kucaklaşma... Hele annclerle scvgililer... Onlarbiliyorlardı.Buyolculuğunardındanbirfelaketinkapıyıçalacağınıhissetmişlerdi...Hcrzaman olduğu gibi, önccden sezmişlerdi olacakları! Savaş çocuk oyunudeğildi çünkü! Ah, engel olabilselcrdi savaşa! Kadınlar Anzac askerlerini, biraz da bu duygularla ugurladı lar... Devgemiler,onbinlercegenci, sanki kaçınrcasına kapıp uzaklaştırıyordu. Annelerin, kızkardeşlerin, sevgililerin çok büyük bölümü, kederlc isyan ettikleri halde son kez kucakladı oğulcuğunu, ağabeyini, sözlüsünü... Ve gemiler gözden kayboldular. Anzac askerleri, hiç bilmedikleri ve tanımadıklan bir ülkeye gidiyordu. O ülkenin insanlarına saldırmaya. Günlerce süren deniz yolculuğunun ardındantskenderiye'yevardılar. ltilaf Devletleri'nin planladığı amfibi harekâtın eğitimi buradagerçeklcştirilecekti. Anzaclar, lskenderiyc'de eğitimlerini sürdürürken Avustralya'da ise savaş çoktan patlamıştı... 1914 yılının son günüydü... Sıcak, tozlubir