Katalog

22 MEDYA CUMHURİYET DERGİ tsveç, Norveç ve Danimarka'nın kadın kültür bakanlan kurduklan iletişim ağı ile basın tekelleşmesine karşı birleştiler. Uç kadın bakandan medya tekellerine savaş GÜRHAN UÇKAN D ört ortak yanlan var: Üçü de kültür bakanı, kadın, Iskandınavyalı ve sosyal demokrat... Margot Wallström (lsveç), Âse Kleveland (Norveç) ve Jytte Hilden (Danimarka), kısaca medya dcnilen yazılı basın, radyo ve televızyondaki tekelleşmeye karşı güçleri bırles.tirmeye karar verdiler. Kadın bakanlar, kurduklan iletişim ağıyla medyadakı tekelleşmenin, belirli görüş sahiplerinc aşın nüfu?. vermesını, halkın tepeden bir avuç para sahibi tarafından yönlendirilmesini önlcmey i amaçlıyorlar. Finlandıya'nın Kültür Bakanlığı da gelişmeleri ilgiyle izliyor Isveç'te yakın zamana dek ne özel TV kanalı vardı, ne de radyo. Şimdi durum bizdekine benziyor; aradaki fark, belirli basınahlakilkeleriningeçedi olmasından kaynaklanıyor. Özel TV kanallarından TV 3 ve TV 4 hızla reklam piyasasını bölüşürken, böyle bir kaynagı olmayan resmi kanallar TV 1 veTV2malisıkıntıiçinde. Hükünıetin kemerlerı sıkma girişiminden paylarına düşen yükü taşımaya çalışan bu ikı kanal, artık birleşmeyi bile gündeme getirdi. TV 3 ve TV 4'e, kablolu yayın yapan Film Net, MTV gibı birçok ticarı kanal da eşlikediyor. Kuzeyliüçkültürbakanınıharckete geçiren somut bir örnek var: Nordic Satclitc [)istrıbution (NSD) adlı şirket, uyduyla ulaşlırılan yayınların dağıtımını yapıyor. Bu şirkette, lsveç firması Kinnevık ve ünlü işadamı Jan Stenbeck büyük bir paya sahip. TV uleyicisine hangı yayınlann ulaşıp ulaşamayacağına bu firma ve işadamı karar veriyor. 1991'de Avrupa Konseyi, medya tekelleşmesinı özel olarak inceledı. Bu konuda, yani, devletlerin medyadaki tekelleşmeyi sınırlayan kararlar almalan için Avrupa Birligi Komisyonu'na rapor verdi. Avrupa Konseyi'nin bu konudaki ilk raporu, geçtığimiz kasım ayında Prag'da açıklandı. 33 ülkenin ilgili bakanı, 12 uzmandan oluşan araştırma komisyonunun raporunu dinledi. "Medya tekelleşmesi" konusunda Avrupa Konseyi şu görüşte: " Tek ve aynı medya şirketi. birçok bilgi dağitım kanahnı denetim altında tutuyor (radyo, televizyon ve gazete). Bu durumda, mal sahibinin, kendisinirahatsızedecekhaberlerinhalka ulaşmasını önlemcsi nski var. Yeni, bağımsız kanallann pazara yerleşmesi. büyük şirketler tarafından önlenebilıyor. özellikle parası uluslararası pazarda güçlü olmayan. ekonomisi zayıf ülkeler(baştaöncekı Doğu Avrupa ülkelerı olmak üzere). kendilerine verılenle yetinmek zorunda kalıyorlar. Öte yandan raporda, iletişim kanallarının büyük şırketlerde toplanmasının, ekonomik nedenlerle olumluyanıolduğudayeralıyor. Böylelikle malıyetin düşürüleceğı, daha ıyı programlaryapmak için gerckli para nın bulunmasının kolaylaşacağı, medya konsantrasyonunun olumlu yönü olarak belirtiliyor." •• lsveç: Kültür Bakanı Margot Walström. kâğıt üzennde kalmay a mahkum yasa paragraflan yerine. yeni yöntemlerlehareketetmeningereğineinanıyor. Medya temsilcilerinin. parlamenterlerın ve teknik uzmanların oluşturacağı bir komısyonun, soruna daha kolay ve geçerli bir çözüm getirebileceği, genç bakanın görüşü. Özel bıröncelik tanıyarak, bu sahada nabız yoklamak için kendısıne yakın bazı kişileri görevlendirdiği. basına sızan haberlerarasında. Aynı zamanda. gelccektekı teknolojinin getireceği yenı ortamın da incelenecek. •" Norveç: Bir yıldır çalışan. devleteait bir ko misyon, "medya patronlannın" nüfuzu konusunu inceliyor. Raporun şu sıralar açıklanması bekleniyor. Bu komisyona, üç büyük medya devinin temsilcisinindahilolması.Norveçlilerin bu konuda lsveçlilerden en az biryıl önde olduğunu göstenyor. Komisyona şu büyük parronlann temsilcıleri katıldı Skıbsted (Aftenposten, Verdens Gang gazeteleri, TV 2), Apress adlı 40 kadar gazete ve dergınin sahibi ve birçok bölge gazetesi çıkaran endüsrri grubu Orkla. Bakan Âse Kleveland, medya tekelleşmesinin daha da genişlemesini önlemekte kararlı olduğunu açıkladı. «* Danimarka: Geçen yıl oluşturulan 'basın araştırmalar kurulu". bulgulannı bu yıl içinde belirli aralıklarla açıklayacak. Kurulun temel görevi. medya şirket lerinin az sayıda büyük patronlann elinde toplanması riskini incelemek. Kültür Bakanı Jytte Hilden, lskandinav başkentlerini gezerek alınan sonuçların değerlendirilmesinı yapacak. Hilden, yazımızın başında değindiğimiz NSD projesi konusunda konuştu: NSD. yani tskandinavya'da uydu TV programı dağıtan şirket, bölgeye özgü büyük bir gınşım ama, tekelleşme bakımından da büyük bir tehlike. Bu kurumun bazı servislerinin, ticari amaç olmadan kamuya hizmet eden TV kanallanna (yani devlet televizyonundaki lere) da açık olması gerekli. NSD, kendi programlannı değil, başkalannın porgramlannı yayımlayacağı sözünü veriyor ama, bakan Hilden. bu sözün ne denli geçerli ol