Katalog

1 PARAbU PAZAR fcKI Merhuba, Istanlnıl 'a göç yeni bir olgıı cleğil. Yüzyıllanlır insanlarbıı giizel kente rağbet etıniş. Aına göç gcçıniş yülarda bu hızla gerçeklesmemis. Gelenler kente ahşacakzamanı bıılmuş. rahatbir solukalınmıs. tstanbul ve İstanbulhı, göçmenlerini ağır ağır emmiş; Kentin gelcneklerini beniınsetmiş. Her şeyyerliyerine otıınhıktan sonrayeni insanlar gelmiş. Şimtli ise btınıbaşka birşey yaşanıyor. Güço kadarhızlı ki. kentyeni sakinlerini artık eriteıniyor. Bu sürecinyol açtığı siyasisonııç ortuüa. tstanbul 'ıın tum üç aytlır Refah Partili bir Belediye Başkanı vcır. Yerel seçiııılerden önce tstanbul Belediyesi Kültür İşleri Dairesi "Grafiklerle 1990 'larda tstanbul" atllı bir relıberkitap hazırlattnış. tçinden bazı grafikleri seçip sayfalanınıza aldık. Göriintii oldukça korkutucu. Bu süreç devaın ettiğine göre tiinı rakamlar katlanarak çoğalacak. Dünyanın en biiyük ve en eski kenti, akıllara durgunluk verecek bir köyedönüşüyor. 5yıl, JOyıl sonra ne olacak? Suyıı, elektriği sadece çok zenginlerin kullandığı; her köşesindeıı insanlann fışkırdığı; çürük apartınanlann üst üstedizildiği biryerde ki artık oraya tstanbul demekyanhs olacak nasılyaşanacak? tstanbul rakanılan herkese çözümyolu aratacak kadar dramatik. lyi bir lıafta dileğiyle... İpek Çahşlar CUMHURİYET DERGİİMTİYAZ SAHİBİ: BERİN NADİ • BASAN VE YAYAN: YENİ GÜN HABER AJANSI BASIN VE YAYINCIUK A.Ş. • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRU: HİKMET ÇETİNKAYA • GENEL YAYIN DANIŞMANI: ORHANERİNÇ B Y A Z I İŞLERİ MÜDÜRLERİ: DİNÇTAYANÇ (SORUMLU), İBRAHİM YILDIZ • YAYIN YÖNETMENİ: İPEK ÇALIŞLAR • GÖRSEL YÖNETMEN: AYNUR ÇOLAK • REKLAM.REHAIŞITMAN KAPAK: BEDİA İLERİRASİH N U R İ İ L E R İ FOTOĞRAF: BEHZAT ŞAHİN Çılgın "fV kentten sayılar Yaş/Age 26 Yıllara Göre Medyan Ya$ / Median age by Census Year 25 ; 24 J ; i îstanbul devbir kentköy. Size 'yeraltı tstanbulu 'ndan olmasa da 'kayıtlı îstanbul 'dan rakamlar sunuyoruz. Îstanbul'da yaşıyorsanız, sık sık kentle kavga edersiniz. Kendi kendinize sorarsınız, yahu burada yaşayanların ne kadarı, îstanbullu acaba? Bindiğim otobüsü süren şöför, inşaatımı yapan işçi, manavım, ya da kasabım acaba nerelerden kalkmış gelmiş, merak edersiniz. Zaman zaman 810 kişi birlikte otururken topluca şikayet edersiniz göçten. Sonra aklınıza gelir, hangimiz lstanbul'da doğmuş acaba diye minik bir soruşturma yaparsınız, çok şaşırtıcı bir yanıt alırsınız ÇoOAJaJet ağır işliyor 1991'de Türkiye 'nin sulh ceza mahkemelerinde görülen davalann yüzde 17 'si, asliye ceza mahkemelerinde görülen davalann da, yüzde 24 'ü Istanbul'da gerçekleşti. Ağır ceza larda îstanbul'ıın payı yiı:del7;DGM'de yüzde 35. Ağır ceza mahkemelerine Turkiye genelinde nıahkemebaşına 407, Istanbul'da 1306 dava duşüyor 23 22 21 • îstanbul gençleşiyor 1935'te27.3 olan medyan yaşı * giderek düştü. Istanbul nüfusu en genç dönemini 1975'teyaşadı. 1990'laradoğru yaş ortalaması yeniden büyüdü. (*Medyan yaş: nüfusu oluşturan kişileryaş büyüklüğüne göre sıralandığında en ortada kalan kişinin veya iki kişinin yaşlanmn aritmetik ortalaması) 1935 19M 1945 1950 19» 19*0 19*5 197» »975 19» 19*5 199* ğunluk göçmendir, ya da göçmen çocuğu. Kimbilir kaç kuşak göçmeni olan lstanbul'da, eski tarihlerde gelenler, son gelenlerden şikayet etmeye başlamıştır artık. Istanbul'u rakamlara dökmek olası mı? Araştırmacıgazeteci Mustafa Sönmez Îstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı için böyle bir kitap hazırlamış. "Grafiklerle, 1990'larda Îstanbul" adını taşıyan kitap çılgınca büyüyen Îstanbul'u 70 kadar grafıkle anlatıyor. lstanbul'da yaşayanlar nerelerden gelmişler sorusunun yanıtı ise şöyle: Kentin yalnız yüzde 37'si lstanbullu. Dışardan gelenlerde başı yüzde 4.3'le Sıvaslılar çekiyor. Sonra sırasıyla Kastamonu, Kars, Giresun, Trabzon, Ordu, Erzincan, Malatya, Sinop, Tokat, Rize ve öteki kentlerimiz geliyor. Bulgaristan ve Yugoslavya'dan gelenlerin de toplam yüzde 2'lik bir paylan var. Resmi istatistiklerden yararlanarak kitabı hazırlayan Mustafa Sönmez'in de Van doğumlu olduğunu öğreniyonız. Ancak hemen ekliyor. " D o ğ u m yerine göre Îstanbul nufus istatistiklerinde Vanlılar görünmüyor. Çünkü bizimkiler fazla kalabalık gelmemişler." Mustafa Sönmez, rakamlarla epey boğuşruktan sonra bir de sonuca varmış: "Îstanbul artık bir kent olarak ele a l ı n m a m a l ı ! " deyip devam ediyor. " B u rakamlar. saptadıktan sonra lstanbul'un bir kent olarak varsayılması v e diğer kentlerle kıyaslanması bana doğru görünmüyor. Îstanbul kendi başına bir ülke, bir devlet gibi. Kendi içinde a z gelişmiş bölgeleri var. Kendi içinde son derece heterojen. 0 n e denle özellikle Türkiye analizlerinde Îstanbul'u diğer kentlerle kıyaslamak yerine, lstanbul'u kendi başına alıp analiz etmek daha doğru geliyor. Son derece heterojen, yayıldı' • nj'j ğı coğrafya son derece heterojen, kültür h a keza. Mahkemeler vc Dava Heard """" , *«% C U M H U R İ Y E T DERGİ 2 6 H A Z I R A N 1 9 9 4 S A Y I 4 3 1