Katalog

CUMHURİYET DERGİ Bu satırlan okuduğunuz sırada, 300'den fazla yazar ve ozanı taşıyan banş gemisi "World Renaissance", îzmir Limanı'na demir atmış olacak. Ve "Karadeniz'in DalgalarıÜç Denizin Buluşması" adlı dev projenin rüzgân, Ege'nin ikikıyısında askeri manevralar yapan gemilere ulaşacak. Savaş sesleri arasındaki , barış gemisi GÜRHANUÇKAN aradeniz'in Dalgalan " adlı girışımin mımarı, tsveç Yazarlar Birliği'nin başkanı, ozan Peter Curman. Bu projenin tohumları, yine onun çabalarıyla gcrçekleştirilen, daha küçük çaplıbirprojeileatılmıştı. Bir sürc öncc, Baltık Denizi'nde kıyısı olan ülkelerin yazarlan, bir gemide bir araya geldilcr. Ülkelerinin limanlarına uğradılar. Denizin çevre kirlenmesinden ötürü ölmesine karşı scsleriru yükselttiler; Sovyetlerin dağılmasından sonra ortaya çıkan ycni politik ortamın, ülkeler a rasında banşçıl ilişkilerle şekillcnmesini sağlamak amaeıyla çağrıda bulundular. Polonya'dan Litvanya'ya, Danimarka'dan Finlandiya, Rusya ve Ukrayna 'ya dek uzanan bu New York, Tokyo ve Stockholm borsalanndaki dalgalanmalardan arunda haberleri olur. Klektronik ilctişim ve faks sayesinde birbirleriylc bağlantı içindedirler. Coğrafyaları vc politik adresleri ne olursa olsun, hepsı aynı kulübe üycdir. Pcki, bız yazarlar hangi alemdeyiz? Evet, orada burada şiir festivallerinde ve PHN bir şey düzenlediğınde ve eğer birisı çağırırsa görüştüğümüz doğru; ama genel olarak kendi köyümü/e, kentimize çekilir, yalnız yaşamay ı sürdurürüz. Oysa bizler, yaşamını iletışıme çünkü cdebiyat, özümlenmiş yaşamın bir kuryesidir ayırmış insanlar olduğumuz haldc, ender olarak meslektaşlarımızınyaşamına gıreriz. Bugün, tarih bizi uyandırdı. Avrupa hızlı ve dcrin bir değişim sürecine gırdi. Eski tolaliter rejimler çöküyor ve yeni (ve baskı altında yaşamış olan, eski) ülkeler doğuyor. Ulusçuluk bir kez daha hem umut hem dc tehdit anlamına geliyor. Her köşede halklar başkaldınp, tarih ve kültürleri konusunda geçmişten haklannı almak ıstiyorlar." Peter Curman, Baltık Denizı'ndeki projenin, bu denizin ortasındaki Gotlatıd Adası'nda bir "Yazarlar veÇevîrmenler Merkezl" kurulmasına yol açtığını da vurgulayarak, benzerı bir merkezın, Karadcnı/'de ya da Hge'de oluşturulmasının uzak bir olasılık olmadığını belırtiyor. Gerçekten de, "Baltık ve Ege denızi ilc Karadeniz'in buluşması" sırasında gündemde olan bir konu da bu olacak. Özellikle, gemi lstanbul'dan lzmir'e giderken (1920 kasım arasındaki gece) bu konu tartışılacak. Büyükada vc Rodos'ta iki merkez oluşturulması gündemde. tsveç Yazarlar Birliği'nin başkanı, ozan ve "Karadeniz'in Dalgaları"nın mimarı Peter Curman'la, yolculuk arıfesinde görüştük. llk sözü, bu proje için tsveç Yazarlar birliği'ne uluslararası sekreterhk yapma görevini yüklenen, lsvcç'ın Atina'daki büyükelçisinın eşi Ewa Kumlin'i övmek oldu. Onun çabaları olmadan, bu noktaya varamazdık, dedi. tkinci sözü de, 600 bın dolarlık bütçcyi gerçekleştiren kuruluşlara teşekkür etmekti. Görüşmemiz süresince defalarca, bunun "turistik bir gezi" olmadığını vurguladı; yüklü programı, oluşturulacak çalışma gruplannı bir bir anlattı: # AngloAmerikan edebiyatının istilasma karşt direnmek gerekir. lsveç'teki kitap pazanna giren çevirilcrin yüzde 80'i, AngloAmerikan dil dünyasından geliyor. Bunların çoğu Amerıka' dan, dunya nın kalan kısrrunı yalnızca yü/.de 20 oranını geçmeyen kitaplar temsil cdiyor tsveç kıtap pazarında buyuk kültürleri tanıtan kitaplar son derece a/.. Bunun en önemlı ncdcnı. kulturel oluşumumu/da kıtap yayımlanmasının, yalnı/ca belırlı bir kısmına karşılık verıyor olması Orneğın K dostluk vc kardeşlik gezisi başarıyla sonuçlanmıştı Bu ülkede tanıdığımız en ulku genış kişi olan Petcr Curman, aylarını verdiği bu projenin mutluluğuyla köşesine çekilip, şiirini yazma yerine, bu kez daha büyük bir projcye kendini adamaya karar verdi. Bunun ipuçları tsveç Yazarlar Birliği'nin görkemli 100. yıldönümü kutlama prograrrunda, Türkiyc dahil birçok ülkeden gelen konuk yazarlara müjdelcndi. Türkiye Yazarlar Sendikası'nı Cahit Tanyol temsil ediyordu. PeterCurman,"Karadeniz'inDalgaları" adlı lanıtım kitapçığında neden"köşesine çekilip, şiir yazma yerine" bu türyorucu işlere giriştiğini alçakgönüllülüğü elden bırakmadığı için, kendini kişi olarak asla öne çıkarmadan şöyle açıklıyor: "Dünyanın her yanındaki işadamlan, bırbirlerini tanırlar. Frankfurt, "Karadeniz 'in Dalgaları" adlı girişimin miman ozan Peter Curman. TV, Amerikan kültürünü büyük bir başarıyla yayıyor. Yapılan tsveç programlan bile Amerikan tipi oluyor. Diğer kültürlerden, başka dünyalardan çok az program televizyona ulaşabiliyor. Diyebilirim ki bugün lsveç'te, Kanada türü bir ortam var; hemen her şey, Amerika'run izıni taşıyor. Kitap dünyamızın egemenleri, büyük kitap kulüpleri. Bunlar da Amerikan 'bestselleri'ni hı/.layayıyorlar Ayneneskı Amerikan arabalanru başlarından atar gibi bıze ABD'de dcvrini tamamlamış kitaplan satıyorlar. Bana kalırsaçok can sıkıcı bir durum bu Önemlı, tanınmış yazarlar bize ulaşamıyor. Bunlar arasında en güzel ornek, Azİ7. Nesin. 107 kitabı çıkmış, otuzdan fazla dile çevrilmiş ve bi/de tek BİR GORIJŞ Prof. Stura Llnn6r, Isvec'in en tanınmış Yunan mıtoloji», Batı ve Doğu Bızans uzmanı. Bu geziden umduklarını şöyle dile getiriyor: "Kamboçya'da kendı gozlenmle gördüm. fnaanlık tarihınin en büyük soykırımlarından btrı sürerken dırenışçiler, köylerde ve kentlerde kötuye karşı lyıyı kulturel aılahlarla donatıyorlardı. Ömeğın, tozlu koşelerde unutulmuş geleneksel dans deyişimı hoşgörun t»r çeşit sözcüklerle oynayış gıbı yeniden gundeme getırılmıştı. Eskı Yugoslavya'nın en ağır bombalanmış kentlerınden bırınde polıtık hıçbır yone eğılmeden halk, aag kalmanın temel gerekaınmelennden birini öğrenmıştı. (...) Savaşı; * beyınlerıyle sozcüklerie ve yaratma gucüyle karşılayarak, en klasık sözlerden bırı olan, 'kalem, sılahtan daha guçludur'u haklı çıkardılar. Fılmler, bınaların arka ' bahçelerınde kamufle edılmış kapılardan gırılen sınemalarda oynatıldı. Tıyatro sureklı olarak açıktutuldu; sorumlusu, ıkı bacağını da bir patlamada yitırmış olan bir aktördü. Bu gemı gezısının katılımcıları ınşallah böyle bir kadere uğramayacaklar ama, Karadenız'ı bir barış denızı halıne getırerek onu, halklar arasında bir set değıl, bir bağ yapma olanağına sahıpler." "Banş Gemisi " nin geçeceğiyolları anlatan hroşürden Selanik.