Katalog

10 YAŞAM CUMHURİYETDERGİ SOME L1KEIT Savaşın tüm hızıyla sürdüğü Bosna'da üçlü bir tasanm grubunca hazırlanan Saraybosna kartpostalları, dünyaca ünlü grafık dergisi "Graphis"de yayımlandı. Aşağıdaki yazıyı bu grubun îsviçre'ye yerleşen üyesi LeylaMatt Mulabegoviç KxilCmC aiITllŞ. Saraybosna 'da CocaCola, PepsiCola değil, 'SaraCola' içHirse. Savaş, Marilyn Monroe ve Suruybunnu. Bazıları sıcak, bazıları Saraybosna Ç okdeğil, yalnızca 10yıl önce,dünyanın her yanından gelen sporcuların barısjçıl duyguiar içerisinde salt altın madalya için savaştıkları yerde şimdi gerçek bir savaş yaşanıyor; barışın kovalandığı, insanların bombalar ve nişancılar tarafından öldürüldüğü ya da uzaklaştırıldığı, onu yerle bir eden anlamsız bir savaş... Ancak savaşın tüm bu ölümcül tehditleri altında korkuya yenik düşmeyen ve umutsuzluğa geçit vermeyen insanlar da soluk alıp vermeye çalışıyor aynı yerde. Ünlardan ikisi Dada Hadzihaliilovic ve Bojan Durakovic. Silahla değil, çok daha başka bir yöntemlc, yürekleri vc beyinlerindeki bir güçle, bu akıl almaz savaşın içinde yaşamlarını ve gelişimlerini sürdürebilmelerini sağlayabilen bir duyguyla, yaratma tutkusuyla karşı koyuyorlar. Savaş koşulları altında nasıl yaratıcı olunabilir? Belki de bu sorunun yanıtı "Design TR1OSaraybosna"nın tasarımladıgı kartpostallann arkasında yatıyor. "Ne kâğıt, ne mürekkep, ne elektrik ne de su, yalnızca iyi niyct". Dada ve Bojan, böylesi bir ortamda çalışmalarını gerçekleştirdiklerini belirtiyorlar: "I985'tc çalışmaya başladığımız zaman (o sıralar stüdyoyu birlikte kurmuştuk ve şu anda Isviçre'dc yaşamama vc calışmama karşınkendimihalenTRIO'nun 'Üçlü'bir üyesi olarakgörüyorum)henüz 18'imizdeydik.Bizi çizmeyc, resmetmeyc yönelten itici güç; dostluğumuz, atılganlığımız, yaptığımız işe duyduğumuz tutku ve sevgiydı. Ama asıl nedcn, bu işin bize çok keyifli gelmesiydi." TRIO, rock grupları için albüm kapaklan, fılm vc tiyatro afişleri, dergi, kitap kapakları, televizyon reklamları ve siyasal kampanya çalışmalarıyaptı. Yaşadığımız şu günlerde ise Bojan vc Dada açısından bu işin eğlenceli olduğunu ya da salt iyi niyeti içcrdiğini pek söyleyemem. Bu, ünlü ya da zengin olma sorunu da değil (genelde ödemclerin sigara, un yakacak odun bıçiminde yapıldığını düşünürsek). Daha çok bombaları, silah seslerini duymamak için kendilerini yoğun bir uğraş içinde tutabilme, aklını yitirmeden sağ kalabilme sorunu... Onlar için şimdi farklı bir anlam kazanan "yaratma" cylemine duyulan gereksinim öylcsine artıyor ki, yiyeceğin, suyun, yakacağın olmadığı Saraybosna'dan taşıp öteki ülkelere kadar uzanıyor. Öyle ki amatör radyo kanallarınca yayımlanan bir mesaj aracılığıyla onlara basım mürekkebi ulaştırabilccek bir yol bulmam istendi bcnden. Yaratmak bir eylemdir Bojan bunu "Yiyecek bulabiliriz ama, işimiz olmadan yaşamımızı sürdürümeyiz" diye açıklıyor. Son iki yıldır Bojan ve Dada, Saraybosna'da yaşananları kabullenmeyip "yaratma"yı sürdürürerek savaşma yolunu seçmişe benziyorlar. Stüdyoyu terk etmek, pen ceresiz bir mutfağa vc son olarak da bir kilerin güvenliğine taşınmak zorunda kalmışlar. Fakat bu onları Barcclona, BosnaHersek Olimpiyat Komitesi ve Bosna Denıiryolları için tanıtım amblemlerı ile sayısız dergilerin tasarımlarınıyapmaktanalıkoyamamış. Boja ve Dada'nın, yaratma eyleminin onlar için taşıdığı anlam giderck farklı birboyut kazanır. Duydukları gereksinimin ötesinde, Saraybosna ruhunun ölmesine izin vermeyeceklerini dünyaya göstermek ve tıpkı "Duvar" dönemi Berlin'inde olduğu gibi, yurtları Sa Andy WarhoVun "TavukÇorbası'ndan... Munch 'un "Çığlık "ından... Süpermen Saraybosna 'da