Katalog

İ T A P Atasözlerimizi dünyaya acıyoruz .Atasözlerini, "evrenselliğe açılan kapı" diye niteleyen Yurtbaşı 'nın çahşması "A Dictionary of Turkish Proverbs" (Türk Atasözleri Sözlüğü), 172 konuda beş bin atasözünü içeriyor. A Irmmmury ot Turktmh t şa, Şinasi, Divanı Lügalit Türk'den yararlandım. Bunun dışında İngiliz atasözleri konusunda da Ferguson'un derlemelerini kullandım. Bu kitabın bir özelliği de Kuranı Kerim'de ve İncil'de o konuyla ilgili ayetlerin dc ycr almasıdır. Kitapta aynca yararlanılan kaynaklar da tek tek belirtilmiştir. Ben bumınla şimdiye kadar pek yapılmamış bir şeyi de gerçekleştirdim. Böyle bir kitabı hazırlamaya ncden gerck duydunuz? Aıaştırmacı Metin Yurtbaşı, Türkiye'de bir "ilk"c A DICTIONARV OF imza attı. Yü/.yılTURKİSH lardır ağı/dan ağıPROVERBS za dolaşarak, günümü/e kadar gelcn atasö/lerini ilk kez Ingilizce'ye aktaran Metin Yurtbaşı'nın, taMETİN YURTBAŞI mamen "amatör ruhla** hazırladığı, ancak bu konudaki otoritelerin takdirini toplayacak kadar da "profesyonelce" bulunan "A Dictionary of Turkish I*rovcrbs Türk Atasö/.lcri Sö/.lüğü", Turkish Daily News yayınları arasında çıktı. Yurtbaşı'nın 172 konuda söylenmiş beş bin atasözünü içeren çalışması, aynı zamanda, İngiliz atasözlcriylc karşılaştırmalı olarak ha/ırlanmış ilk çalışma özelliğini dc laşıyor. Amacının, "atasözlerinin evrcnselliğini kanıtlamak" olduğıınu söyleyen Yurlbaşı, Türk atasözlerinin Alman, Japon, Fransı/ atasözleri üzerinde yaptığı etkiler üzerine çalışmaları sonucu bugün 200 binin üzerinde atasözü koleksiyonuna sahip. Eylül ayında ilk çalışmasının devamı niteliğindeki Alman atasözleriyle karşılaştırmalı, Almanca Türk Atasözleri Sözlüğü'nü taınamlayacak olan Yurtbaşı, ardından aynı çalışmanın Kraasızca, Japonca versıyonunu hazırlayacak. Hava Kuvvetleri'ne İngilizce öğretmeni olarak giren, İstanbul Üniversitesi İngiliz Dili vc Edebiyatı'nı bitirdikten sonra İngiltere'de lisansüstü cğitinıi alan Yurtbaşı, Ingilizce'nın yanısıra Almanca ve Fransızca'yı da çok iyi derecede biliyor. Dil öğrenmeye ve atasö/.lerine olan tutkusu ilc Türk Atasözleri Sözlüğü'nün öyküsünü şöyle anlatıyor Yurtbaşı: •• Bcnı dil öğrenmeye ıten, ınsanlarla geniş çapta iletişım kunna arzusuydu. Dünyanın başka yerlerindc yaşayan insanlarla çok rahat iletişim kurabilmek için, bazı kelimeleri, grameri bilmenin yetmediğini, kültürleri, inanışları, töreleri, folklorünü öğrenmek gerektiğini düşündüm. Bunun için de yapmam gereken şey, lisan öğrenmekti. Once İngilizce, ardından Fransızca ve Almanca öğrendim. Atasözlerine ilgim de yine dil öğrenme mcrakımla bağlantılı. Biz dünyanın en zcngın kültür hazinelerine, Dil öğrenmeye vc atasözlerine tutkunuz nasıl başldth? folklorüne, atasözlerine sahip bir ulusu/. Bunu başkalanna da aktarabilmek, başka yerlerinde yaşayan insanlann da benzer düşüncelcr içinde olduklannı, onlann da atalannın benzer düşüncelcri paylaştıklannı öğrenmek, heyecan vericibirolay. Kimlcrin eserlerinden yararlandınız ve nasıj bir çalışma yöntemi i/lediniz? •• Ömer Asım Aksoy'un, iki bin atasözünden oluşan derlemesi var, ondan yararlandım. Ama onun dışında, başka kaynaklar da var. Ismail Hilmi Soykut'tan, Feridun Fazıl Tülbentçi'den, Nihat Ozön'den aldım. Ahmet Vefik Pa •• Şöyle bir araştırdığımda, bu türden kitabın nemen hemen hiç hazırlanmamış olduğıınu gördüm. Buna en yakın kitap, 1871 bir Ermeni rahibi tarafından hazırlanan ve Londra'da çıkanlan "Osmanlı Atasözleri ve Tuhaf Sözleri" adlı çalışmasıdır. Bu alanda Türk atasözlerini de tanıtıcı başka bir kitap olmadığı içın halen Batı'da bu kitap biliniyor. Ancak bu kitaptaki bılgıler son derece yanlı mesaj veriyor. Benim kitabım, bu alandaki otoritelerin de kabu! eltiği şekilde, bu alandaki boşluğu doldurmaktadır. Türklerle iletişim kurmak isteyenlerin rahatlıkla yararlanabıleceği bir eser. Biz bu kitabı mayıs ayı içerisinde ABD'de düzcnlenen Türk haftasına götürdük ve büyük ilgi gördü. Şu anda yoğun olarak Almancasını hazırlamak için yoğun bir çalışma içerisindeyiın. Bunun için de 20 bin kadar Alman atasözünü inceledim. Sanıyorum, eylül ayı içinde kitap çıkacak ve Frankfurt Kitap Fuarına yetiştirebileceğiz. Sözliik nc kadar sürcde hazırlandı? ^ Bu çalışmanın başlangıcı 1973 yılına dayanıyor. Atasözlerine ilgi duymam öğrencilik yıllanma dayanıyor. Ancak asıl çalışmaya karar vermem, İngiltcre'ye gidişimle oldu. Oraya ilk gittiğimde yaşadığım kültür şokunu görünce atasözlerini can simidı olarak gördüm. Onların atasö/lerini inceleyip, bcnim değerlerimin onlarla paralel olduğunu gördüğüm zaman rahatladım. . Şımdi ümidim, çalışmamın Almancası çıktığında, Almanlar bunu okusunlar, Türk değerlerini daha iyi tanısınlar, Türklere ona göre davransınlar. Çünkü göreceklerdir ki, aslında Türk değerleri onların dcğerleriyle de ben/erlik taşıyor. Atasözlerinin önemini nasıl açıklıyorsunuz? ^ Ben atasözlerinin bir yöresel malzemc olmanın ötesinde, insan davranışının evrensel bir ürünü olduğuna inanıyorum. Karşılaştırmalı olarak hazırlamamın nedeni de bu, evrenselliğini kanıtlamak. Tıpkı, Bethooven'ın müziği gibi evrenseldir atasözleri. < CUMHURİYET DERGİ 15AĞUSTOS 1993 SAYI 386