Katalog

Ambülanstaki kadın E vin öhüne çekilmişti ambülans. Kaldırım boştu. Ambülansın şoför yeri de. Yalnı/ca ışık dönüp duruyordu aracın lepcsinde. Onun yüzünü aracın arka camından gördüm. Yatınldığı sedycnin baş tarafı yüksek bert'in dc katıldığı bu tıımelerin yolculuk koşullan, çocukların doğum tarihleri, evde belki büyükbabaya belki bir dosta bırakılmış çocuklar, bu çocuklan merak eden anne yer almaz ansiklopedi maddelerinde. Clara ile Robert'in evliliği 1840'tan I854'e kadar sürdü. Robert 1849 yılının aralık ayında ilk bilinçsizlik belirtilcrini göstermeye başladı. I854'te bir sinir krizi sonunda kcndini Ren Nehri'ne attı. Kurtanldı. Ve ömrünün son iki yılın Bonn yakınındaki bir akıl hastanesindc geçirdi. On dört yıllık evliliğc sekiz çocuk ve çok sayıda turne sığdıran Clara'nm yakın dostlarından biri de Brahms tır Bu dostluğu. Brahms'ın Clara'ya adadığı "piyano partisyonlarını" da kanıt göstercrek "sevdaya" yoranlar da vardır. (Üstelik bu partisyonların adama tarihi 1854'tür.) Onun, babalan akıl hastanesinde, anneleri turnedeki küçük Schumann'ları, piyanoda çaldığı ninniyle uyuttuğunu söylcrlcr. Kı/ının Robert'le evlenmemesi için beş yıl süreyle direnen büyükbaba Wicck, bu yetenekli müzisyenin sağlık dıırumu ile ilgili kuşkularının doğrulandığını görecek kadar yaşamıştır. Ama torunlarıyla ilgilenmiş nıidir bilmiyoru/. C U M H U R İ Y E T D E R G İ 7 Ş U B A T 1 9 9 3 olmalıydı. Hasta bir görünüşü yoktu. Çok daha dramatik bir şey, bir çarcsizlik ifadesi. Çığlığa bcnzer bir bakış. Ambülansın arka camındaki kadın yüzü, beni tüm yolculuğum boyunca izledi Yaşlıydı. Yaşjı olduğunun da far kındaydı. Yalnızdı. Götüriilüyordu. Gitmek istemiyordu. Gittiği yerdcn bıı eve, bıı bahçeye dönemeyeceğini biliyordu. Bir insanın kokusunu, sıcaklığını duymak ister gibi bakıyordıı dışarı. Sesi yitmiş bir çığlıkla yarı açıktı ağ/i. Yanında kimseler yoktu. (Kilisclcr Birliği'nin, hastabakıcılannın yalnı/ca Hıristiyanlardan scçilcccği koşulu yü/ündcn mi?) F.lleri, gövdesi göıünmüyordu. Yalnı/ca yü/.ii. Onu yatağa mı buğlamışlurdı? Ben hep onun yii/ünü gördüm. Duisburg'un caddclcnndckı ambülansların arka camında. Ya o. Gö/ göze geldiğimizdc bcni mi gördü, yoksa dönmcyeccği cvinin dııvanndaki fotoğraflaıı mı'.' Gürbü/ sarışın bir gcnç kı/la dal gibi bir denizci. Bir harp gemisi Belki dc bir deni/altı. Geminin batı^ı, deni/altının buşarısı/. son dalışı ile ilgili bir ga/etc kupiirü. İki erkek çocuğuyla bir gcnç kadın. Sonra torunu ve geliniyle po/ veren, bakımlı bir kayınvalide. Bahçeli büyük eski evin önündeki ambülanstaki kadın ncden götüriilüyordu ki?. Nc kalp kri/.i nc felç onun caddeye böyle bakışına scbcp olabilirdi. Yoksa.. Yoksa kocasmın ölüm haberini aldığında atamadığı çığlıkla mı uyanmışlı bu sabah?.. O gün yendiği, sokaklarda alabildiğine koşmak ve haykırmak ısteğini yeniden mi duymuştu? Subahlık ve teılikle caddeye koşan kadının altmış yıl önceye koştuğunu kim anlayacaktı ki Duisburg'da... ^ te geçirdiği iki fclç sonucu öldü. Mendclsson'un dört elle çalınan parçalarda birlikte çalmaktan hoşlandığı, "sokulgan" bir tekniği olduğunu belirttiği, "gerçekten piyano çalmanın nc olduğunu bilen" bu kadın şimdi yüz marklan süslüyor. Diyapazonlarla ve bir pivanoyla. Robert Schumann'ın kendini Ren Nehri'ne attığı noktadan yarıın saat ötede Duisburg'taki binada, erkek, karısının anlattığı öyküyü dikkatle dinlcdi. Sonra acı acı gülüksedi. "Brahms, Clara'nın ölümünden sonra bir yıl yaşayabilmiş" dedi. Clara'yı kocasından sonra yaşadığı için suçlar gibiydi. Kadın sustu sözü yeniden Noel pazarındaki yaşlı tezgahtara getirdi: "Işte o yaşlı nine, tüm çocukluk anılarını o yüzdcn çıkarmış pa/ara. C'lara'nın kızı olduğu için. Anncsinin bu bakımlı resmini elde etnıck için." Kocâsı, çaresi/ sürdürdü öyküyü: "Arada o yüzden kontrol eder gibi yapıyor paraları. Işıga tuttuğu paralarda C'lara'nın yüzünün ölc yanını görmek için. Biliyorsun, senin piyanist, paranın görünen yüzünde gülümsüyor. Kligrandaki yii/ii hii/ünlü. Turnc hcsaplarını yapar gibi (lüşüncoli." Dışarda, Duisburg'da Noel pa/arı yavaş yavas, kalabalığından arınıyordu. ^ dasının tavanında yıldızlar vardt. Işıklar söndüğiinde ı^ımaya ba^lıyorlardı. Sabahın ilk lijiklarıyla sıliniyorlardı gö/den. Yapaydılar. Ama bir ö/icıni anlatıyoılardı. Yatağın başucuna rastlıyordu yerleri. Ben bir gecc ayırt etıiğimde "Btatris'in vıldı/ları olmalı" dedını. Dü^ünmcdcn. U/.un boyluydu. Adı kısacık: Bcate. Arkadaşlan, adını asıl adının bir iki harfine indirgcnıışli. P.rkek urkudaşının adına ııydıırınak istcrccsinc. Erkek arkada^ı Türktü. Bırliktelikleri on yıla yakla^ıyordu. (,'alışma yaşumından öğreııciliğe geçmeye karar veriş,leri daha kısa. Sanat tarihi okuyordu. F.li ı^e yakışıyordu. İki odalı öğrenci ovinin bir odasını çulışma ve yatak odası yapmıştı. öteki ustaca bir bölünmeyle hem mutl'ağı. hem konuk odasını barındırıyordu. Becerikliliği, erkek arkadaşınııı diline pelesenk olmu^Iu. Üstesınden gclcmcdiğı her ii} için onun başarabileceği ma/.eretini öne sürüyordu hemen. Ama Noel dallannı ya da süslemelerini eline almaya görsün, delikanlının yüzü dcğişiyordu sanki. Hcle mcmleketlilerinden birisi konuksa. En şakacı tavrını takınıp **Bir çanımız eksik. Yakında onu da edineceğiz" diyordu. JJ/un boyluydu. Erkek arkadaşından u/unluğu şaka konusuydu. Çirkin değildi, ama güzel de sayılma/dı. Becerikliliğiyle, kültürüyle aşmaya çalışmıştı engelleri. Bankadaki işinden üniversite öğrenciliğine geçtiği gibi. İyi ycmek yapardı. Titizdi. "Ev kadınıydı." Sessizdi üstelik. Noel tatilinde erkek arkadaşının annesinin, onu düşünmeden, oğlunu Türkiye gezisine çağırmasını olay bilc yapmamıştı. Biliyordu kendisi için söylenenleri. Yalnı/.ca duvara astığı aileye Noel armağanlân listesine, Ali'nin ailesini yaznıamıştı bıı kez. Anlayan anlardı. üdasınm tavanında yıldızlar vardı. Karanlıkta ışıyan. Dikkat edilse gündüz de scçilirlcrdi. Beatris'in düşleri gibi. < BITTİ Beatris O Clara Schumann, ömrünü Frankfurt Konservatuvan'nda ders vererek ve Robert'in eserlerini yayımlayarak sürdiirdii. Robert'in akıl hastanesine giri^iyle, ona dcstek vermek için Dtisseldorfa gclen ve iki yıl kalan Brahms'la dostluğu hcp sürdü. 1896 yılında iist üsS A Y I 3 5 9 9