Katalog

1990 yılında Tiyatro Stüdyosu'nun kurucuları arasında yer alan sanatçı şu sıra Yapı Krcdi Bankası 'Yaşayan Drama' dizisınin editörlüğünü de üstlenmiş. Şimdiden altı kitabı yayımlanmıs, olan dizidcn çıkan kitaplar arasında Ayşegül Yüksel'in "Samuel Beckctt Tiyatrosu" da var. Levcndoğlu'nu ayrıca, hcr ikisini de Ziya öztan'ın imzaladığı, televizyona çekilen "Ateşten Günler" di/isi vc "Baharın Bittiği Yer" lilmindeki son derece ölçülü ince oyunculııklarıyla da hatırlayacaksınız. "Derin Bir Soluk Al"da oyundan öncc sahnedc çöp kolajı, son yılların kitch antolojisi gibi bir paravanla karşılaşıyorıı/. Marlboro'dan Madonna'ya, kilch klasiği Coca Cola'ya... Empcryali/min olağanüstü medya çağında bu antoloji de yerel değil şüphesiz, ama yüzdc 2030'larda seyreden bir yerli malı kotası da yok değil, mcsela ANAP. "Derin Bir Soluk A l " çevrecı bir oyun, ama "Anıan dünyamızı (cnıiz tutaîım" sığlığında hümani/m kükcnli bir çevreeilik değil onıınki, işin altyapısına da el ırtan politik bir çevreeilik. "Artı değer"den "rant"a, kültür emperyalizıninden yuppiliğe, medyadan kartellere pekçok şey var oyunda. Bu da ilk etapta çok fa/la koıuıyu ele alıp kaçınılmaz bir sığlığa düşmeyı akla getıriyor. Ama değil, hepsinin temelinde yaman bir kapitalist sistem eleştirisi yatıyor. Levendoğlu "Son derece evreasel bir konu, ama bundan da ötc insanoğlunun hugün karşılaştığı sorunların herhalde birincisi sayılabilecck soruııu, yani doğanın yok edilmcsini işliyor. Ve bilinçsi/likle değil, kapitalin bilinçlc yok ettiği bir doğayı işliyor" diyor. Oyunda dörtte üç çcviriyc sattık kalmmıs,, dörtte bir yerli unsurlur eklenmiş. Levendoğlu'na adaptasyona gitmesinin ncdcnini sorduğumda, "Oyun evrensel bir oyun, ama Türkiye'de bugün yaşadığımız siyasal, kültürel medyaya dayalı birçok çarpıklık nedeniyle çarpıcı boyutlar kazanıyor. Türkiye özelindc daha çok siyasal yanına ağırhk verdik. Kürescllcşen diinyada yer kapma... medya kültürünün bize özel yanları..." "Derin Bir Soluk Al"ı son yıllarda pek çok örneğini seyrettiğimiz giincel parodi seyirliklerinden ayıran en belirgin özelliği, başlaıı sona bir tiyalro seyrettiğinizin farkında olmanız. Levendoğlu "Özellikle televizjton kültürünün bize armağan ettiği büyük çarpıklıklardan biri" değerlendirmesini yapıyor. F.lton'un oyunu için Ue "Çok ciddi mcseleleri parmak sallayarak, çatık kaşlılıkla değil, olağanüstü çarpıcı bir C U M H U R İ Y E T D E R G İ 7 Ş U B A T 1 9 9 3 komedi biçimiyle ele alan bir oyun" diyor. Bu tarz çalışmalarda genelde gördüğümüz bir aksaklık da oyuneuların oyunculuktan çok 'showman'liğe sapmaları. "Hiçbir zaman ucuz komikliğe kaçmak bizim çizgimizdc olmayacaktır" diyor veekliyor Levendoğlu: "Zatcn oyun kendi özünde o kadar güzel komedi malzemesiyle bezenmiş ki <»na hiçbir zaman ucuz komiklik eklcncmez, eklersen sırıtır, yama olur, yazık olur." Hazır oyuneuluğa gelmişken... Gerektiğinde lekstsiz, sahnesiz, dekorsuz, ısjiksı/; yönetmensiz tiyatro olabilir. Ama oyuncu ve seyircisiz asla olmaz. "Derin Bir Soluk Al"da isc net bir üslup birliğinde, ekip oyuneuluğu anlayışında tek tek son dereee iyi rol çözümlenmesi yapılmış, üzerinde titizlikle çalışılıp geliştirilmiş, içi doldurulmuş başarılı bir oyuneuluk ve oyuncu yönetimi görüyoruz. Levendoğlu "Oyuneuluk bizim açımızdan çok önemli. Oyuneuluğa tam anlamıyla eğilebilecek, oyunculıığun tam anlamıyla gelişcbilmcsi için yeterli zamanı ayırabilmeye çalıştık" diyor. Tiim kadro son derece başarılı. Levendoğlu her /amanki gibi olağanüstü bir teknikle miithiş ölçiilü bir oynculuk sergiliyor. Gerçi Haluk Bilginer'in ufak tefek abartıları, Nilüfer Açıkalın'ın ııfak lefek acemilikleri yok değil, lakat bunlar gencl başanlarma halei getirecek boyutta değil. Ben özelliklc Oktay S A Y I 3 5 9 Kaynarca'nın üzerinde durmak istiyorum, daha önce de "Kan Kardeşler'Vle son derece başarılı bir oyun sergileyen Kaynarca sahneye çok yakışan, yetenekli bir oyuncu. Levendoğlıfnun "Derin Bir Soluk AT'daki rejisi son derece klasik bir reji, bu konuda "Ben her çalışmada oyunun özünü, gerektîrdiği çerçeveyi yakalamaya çalı^ıyorum. Bence yöııetmenin asal işlevi de bu olmalı. Fazladan oyunlar, cambazlıklar, göz alıcı, dikka( çekici şeyler eklendiğinde, oyunun geri planda kalması, hatta /edelcnmesi sözkonusu. Ben bu lehlikclerden her zaman uzak kalmaya çalışıyoruııT' diyor. Lcvendoğlu'nun Bilginer, Mahir Günşiray ve Zııhal Olcay'la birlikte kurduğu Tiyatro Stüdyosu, basında genclinde Yapı Kredi Bankası'nın tiyatrosu olarak lanse edilmiş. Bu doğıu değil. Banka tiyatronun ilk iki oyunun maliyetini karşılamiij, o kadar. Bir prodüksiyon tiyatrosıı olan Tiyatro Slüdyosu'nun üç oyunu gerek larz, gerek bıçim olarak birbirinden çok larklı üç çalışma: Harold Pintcr'ın "\ldatma"sı. VVilly Russel'ın "Kan Kardeşler"i ve şjmdi Ben F.lton'un "Derin Bir Soluk Al"ı. Levendoğlu "Bir tiyatronun belirli bir doğrultuda gitmesi bizim tiyatro anlayışımıza uygıın bir şey değil. Dünyada tiyatro sanatı alanında pek çok <e olup ^y bitiyor, çok farklı yaklaşımlar, Jbiçemler, anlayiflar var. Bu kadar zenginlik varken belirli bir ray üzerinde düşünmck hiç doğru gelmiyor. Biz her zaman yeni bir şeyler pe^inde olduğumuz ve benzcrliklcrdtn kaçındığıınız için senin de dediğin gibi farklılığı her zaman gözctiyoruz." Bakanlıktan aldıkları deslek, proje maliyetinin yarısının biraz iiMünii karşılamış Tiyatro Stüdyosu'nun. Oyun, baş,ta Karaca Tiyatrosu'nda oynaııacakınış, yani bu sc/on orada oynama hakkı verilen altı şanslı oyundan biriymiş (!) uma sahne provasını sadece oyun için kendilcrine ayrılan haftada iki saatte yapmalan gerektığini gorünce hcr aklı başında, işine saygılı sanatçı gibi Karaca Tiyatrosu'nda oynama haklarından feragat edip, liyatro seyircısinin ayağının hiç alışık olmadığı Balmumcu'daki İSTEK Vakfı .ahiKsıne gelmişler. Levendoğlu, Beledıye'nin Karaca Tiyatrosıı hakkındaki Uıtumunu "popülistlik" olarak nıtelıyor. Türk usulü sosyal demokrat bir /ıhniyetten dc baska ne bekleyebilir ki! Altı oyuna birden sahne açarak nıcelıksel bir ivme ka/anılırken bu Hilunı vü/ünden niteliğin neıvlere göıulerıldığı dü'jüniilü>or ınıı acaba'.' Tiyatroyu seviyorsanız "Derin Bir Soluk Al"r ve hâlâ seyretniı'dnsenız •"Macbeth" ıle "(îitmeden Önce"yı mutlaka sevıvclm M "Derln Bir Soluk Al"da Haluk Bilginer, A. Levondoglu, Nilüfer Açıkalm ve Oktay Kaynarca. 19