Katalog

günü olarak kutlamaya başlamış. özellikle, 1959'daki Çin istilasından kaçıp Fransa'ya gelcn Tibctli Budistlcr bu dinın yayılmasında etkili olmuşlar. Kilisenin Budizm'den böyle korkmasının nedeni, bu doktrinin toplumda önemini yitiren değerlerin yerini alıyor olması. 'Budizm yaşama bakışımı değiştirdi' Son Imparator'la Oscarlar'ı topladıktan sonra Çölde Çay'la aradığını bulamayan Bertoluccl yıne adından çok söz edilen, ancak iyi bilinmeyen Buddha'yı film yaptı. Ultle Buddha Seattle'da yaşayan minik bir çocuğun reenkarnasyonla ünlü bir Buddha'nın yerine geçmesi üzerine kurulu. Son imparator gibi şatafatlı bir film değil Bertolucci filmi çekerken Budizme çok yakınlaştığını anlatıyor' Budlzmi ne zaman keşfettlniz ? •• 6O'lı yılların başında okuduğum Elsa Morante'nin kitabından çok etkılenmiştim. Birşey anlamadığım halde kitaptaki gizem beni büyülemişti Tek anladıgım, zaman ın saatin ibreleriyle ölçülemeyeceğini, ne hissettiğimizin önemli olduğuydu. Budizm Bab'da çok etklll ml ? •• Tüm dünyada da olduğu gibi Batı'da da Budizm büyüyor. Çünkü burada insanlar öylesine acı çekiyor ki, tüm farklı nefes alma biçimlerine dört elle sarılıyor 6070'li yıllara oranla daha bilinçli, daha derin bir hareket görülüyor. Dalai Lama'yla tamştımz mı ? •• 1991'de fılmi çekmeye karar vermeden önce, Viyana'da gorüştük. Ona Budist olmadığımı, ayrıca dine inanmadığımı söyledim 'Daha iyi 'dedi. Rlmln adını beğendl ml ? ^ Bu adı filmin özünde çocuk olduğu için seçtim. Nepal'da Buddha'nın isminin önüne küçük sıfatının gelmesine karşı çıkanlar oldu ama, Dalai Lama hepimizin içinde uyandırılmayı bekleyen bir küçük olduğunu söyleyerek beni rahatlattı. Rlml çekerken yaşadığınız en büyük güçlük neydl ? •• En zor olan, Budizm'ı ögrenme aşamasında olmama rağmen biliyormuş gibi yapmaktı. Bu, özellikle Doğu'yla ilgili filmlerimde (Son İmparator, Çölde Çay) başımageldi Rlm slzl değiştlrdl ml ? Mi Sinemam hep çatışmalar üzerine kurulmuştur Kadınerkek, anneoğul, patronişçi çatışmaları Burada çatışma yok. Budizm hayata bakışımı değiştirdi. 4 Buddha Nepaldoğumlu Bir yaz gecesi, Himalaya eteklerindeki sarayında Kraliçe Mahamaya, tuhaf bir rüya görür. Büyük beyaz bir fılin dişinin ucunda göğe yükselmektedir. Uyandığında bedeninin bir 'mucizeye gcbe' olduğunu anlar. On ay sonra Siddharta dünyaya gelir. Budizmin doğuşuyla ilgili çok sayıda söylence var. Ancak hiçbiri gerçek kabul edilmiyor. Budizmin hoş yanı da bu. Felsefenin özü kurucusunun yaşam öyküsünü gölgede bırakıyor. Ama sonuçta, Buddha'nın yaklaşık t.ö. 563 yılında Nepal'in güne Avrupa'daki Budist sayisı şu anda altı milyon (600 bini Fransa'da). ABD'de de aralannda Richard Gere, Cindy Crawford, Gcorgc Michael ve Tina Tur ner gibi ünlülerin bulunduğu yüzbinlerce sempatizan yaşıyor. Fransa'da da kilise verdiği demeçlerde Zen'e, hele hele Nirvana'ya ulaşmanın çok zor olduğunu belirterek sosyetenin anlamsız arayışlar içinde bulunduğunu belirtiyor. Budizm Batı için yeni bir keşif değil, yalnızca 'yeniden doğuş' yaşıyor. Herşeyi yaratan Tann'dan yola çıkan Islamiyet, Hıristiyanlık ve Musevilik gibi kilaplı dinlerin bu dini anlaması hayli zor. Ama Budizm'in etkisi öyle yaygın ki kilisc yanlışlık yaparak Buddha'yı aziz ilan edip 27 Kasim'da "Aziz Josaphat" CUMHURİYET DERBİ19ARALIK yinde dünyaya geldiği söyleniyor. Buddha'ya göre, dünya varolduğundan beri sürekli yeniden doğuyor, sayısız hayat yaşıyor ve her hayattan diğerine izler taşıyoruz. Samsara "karma" denen kavrama göre de bir yaşamda yaptıklanmız bir sonrakini etkiliyor. örneğin bugün biri acı çekiyorsa bu eskiden yaptığı bir kötülüğün cezası anlamına geliyor. Ceza ve ödül dağıtan güç yok. Budizm'de yalnızca sürekli devam eden bir sebcpsonuç zinciri yaşanıyor. Bu çarktan kurtulmanın yolu da Budizm'de ve 'ben'i unutmakta yatıyor. ^ DERLEYEN: ASU MARO • Buddha: Uyanan. Aydınlığa ulaşmış, Nirvana'yı bulmuş kişi. •DalaiLama : Okyanuslar kadar sınırsız bilgeliğe sahip kişi. • Darma : Dünya düzenj. Buddha'nın öğretısı bu şekilde adlandırılabilir. •Gautama: Buddha'nın ikinci adı. •Kapilavaatu : Buddha'nın dünyaya geldiği, Himalaya eteklerindeki şehir. • Karma : Kişinin bugünkü ve önceki yaşamlarında yaptıklarının birblrini izle yen sebepsonuç ilişkisi •Nlrvana : Tüm acılardan, samsaradan kurtuluş. Tüm yanılsamalardan siyrılıp yalnız 'beden laşımaya' devam edilirse 'Tamamlanmamış Nlrvana' yaşanıyor. ölüm anından itibaren de mükemmel Nirvana'ya erişiliyor •Samsara : Sürekli dogumölüm zinciri. Kişi Nirvana'ya ermedikçe bu çarkta dönmeye mahkum. •Sakyamunl: Buddha'nın takmaadı. •SkJdhartha : Buddha'nın ilk adı. Amaca ulaşmak anlamına geliyor. < 1993SAYI 404 13