Katalog

MEKTUPLARDAN O S M A N S E N E M O Ğ L U IVAN TURGENYEV'DEN PAULINE VIARDÖTYA Spaskoye* 31 Mart 1859 Ivan Turgenyev Büyük Rus romancı ivan Turgenyev (18181883), yaşamının büyük bır bölümünü ülkesi dışında, özellikle de Fransa'da, Rusça'dan çeviriler yapan Louıs Viardot'nun evınde geçirmiştir. Aydın bir toprak ağası olan babasıyla iyı anlaşan Turgenyev, kendilerine bağımlı koylülere çok eziyetöden annesinin baskılarından büyük rahatsızlık duyarak yaşamıştır. Okumayı ve yazmayı, bu baskılardan kurtulmak için en uygun sığınak olarak görmüştür. Yüksek öğrenimıni yapmak amacıyla, o dönemde yeni düşüncelerin ve özgürlüğün beşiği sayılan, bu yüzden de Çarlık Rusyası'nın kuşkuyla baktığı bir kent olan Berlin'e gıtmıştir. Yazarın Batı'yla tanışmasını, özellikle Hegel felsefesını öğrenmesini sağlayan bu yıllar (18381841), sanatçı kişiliğinin oluşmasında büyük etkı yapmıştır Batı'ya yakınlığı nedeniyle, Rus romanının devlerinden L.Tolstoy'la, neredeyse düelloyla sonuçlanacak sert bir kavgaya tutuşan Turgenyev, bu olaydan sonra, her zaman ilgi gösterdıği ve yazınsal çalışmalarını sürdürmesi için sürekli yüreklendirdiği, 'çağdaşı olmaktan kıvanç duyduğunu' söyledıği Tolstoy'la yıllarca dargın kalmıştır. Rusya'da kölelığın kaldırılmasında büyük rol oynadığı ılerı sürülen Bir Avcının Not Defteri'nden, sert eleştirılere, büyük tepkilere yol açan Babalar ve Oğullar'a tüm yapıtlarıyla toplumsal yaşamı kökünden sarsan yazar, hem tutucu çevrelerin baskılarından kaçmak hem de sevdıği kadına, Paulıne Viardot'ya yakın olabilmek için Fransa'ya gıtmış, yaşamının son yirmi ıki yılını bu ülkede geçirmiştir. Kızkardeşı Malibran gibi ünlü biropera sanatçısı olan Pauline Garcia Viardot (18211910), kocasıyla birlıkte Turgenyev'e büyük yakınlık göstermiş ve evlerinde uzun yıllar kalan sanatçının rahatça çalışabilmesi için elverişli koşulları yaratmıştır.4 Paulıne Viarttot. >te yeniden eski yuvamdayım, sevgili ve iyi yürekli bayan Viardot! Ama yalnızca üç haftalığına buradayım. Bu düşünce, özellikle pencereden dışarı baktığımda beni avutuyor: Yerde kar ve çamur, havada yağmur, gökyüzü yerine ıslak ve kirli beyaz büyük bir çarşaf, hasta bir çocuk gibi inleyen rüzgâr var. Çok berbat. Bu durumun her an değişebileceği, değişmesi gerektiği doğru. Bir hafta, belki de beş gün içinde yapraklara ve otlara kavuşacağız! Şimdilik, ilkbaharın tek belirtisi yalnızca beyaz gagalı kara kargalar, tarla kuşları ve ardıç kuşları, öteki belirtiler: Sinekler uyuşukluktan kurtulmaya başladı, serçeler her zamankinden daha çok cıvıldaşıyor, bir yaban kazı sürüsü gökyüzünde uçuyor, alışıla gelenden daha sıcak bir esinti de bizlere, söğüt dallarında şimdiden büyümeye başlayan tomurcukların kokusunu getiriyor. Buna karşın ne paltoyu, ne boyun atkısını, ne de içi kürklü çizmeleri bırakabiliyorsunuz. Yollar kullanılmaz durumda; akarsuların tümünde buzlar eridi! Şu sıralarda hastalananların vay haline! Ne ilaç, ne de doktor bulabilirler! Moliere olsaydı, onları asıl böyle bir durumun kurtarabileceğini söylerdi. Komşuyu görmeye gitmek ya da bir konuğun gelmesi tümüyle olanaksız. (...) Lady Macbeth olmak size nasıl gitti diye çok merak ediyorum. Güzel, büyük, (kadının kurnazhğına karşın) yalın, derin, ama güç, neredeyse tehlikeli bir rol. Ama Shakespeare'in trajedisinde Lear'in dediği gibi (anımsıyor musunuz, bu trajediyi Courtavenel'de", çiçek açmış bir akasyanın altında sonra da arabanın koltuğunda kucağınızda Laure uyurken okumuştuk, anımsıyor musunuz?): Tehlike ve ben, aynı gün, aynı yerde doğmuş iki aslanız; ancak ben, bu iki aslandan daha büyük ve daha güçlü olanıyım. Macbeth'i de Courtavenel'de oynasak? Ben, Banquo'nun gölgesi olmak istiyorum, çünkü gölge konuşmuyor. Şu sıralarda doğum sancıları içindeyim. Kafamın içinde durmaksızın evirip çevirdiğim bir roman konusu var; ama şimdiye dek çocuk tarafından çıkmak için inat ediyor. En kötü doğum biçimi hangisi, bir tıp sözlüğüne bakın... Sabırla çocuk doğacak belki ve her şeye karşın yaşayacak. Altı haftadan önce görüşürüz umarım. Viardot'ya ve tüm dostlara binlerce iyi dilekler. Sizin de ellerinizden öperim. ^ ^ IVAN T U R G E N Y E V (*) Turgenyev'in Orel kenti yakınlarındakı malikhanesi. (") Viardot'ların evının bulunduğu yöre. C U M H U R İ Y E T OERBİ 28 N İ S A N 1 9 9 1SAYI 2 I S 22