Katalog

D ÖRT TEKERLEKTEN Bedri Zenginkuzucu Otomotivde enformatik çağına girdik bile... Her şey kontrol altında! ' Yakın bir gelecekte tam elektronik bir otomobile kavuşmamız mümkün... Otomobil galehlerine gelmesine çeyrek kala, bakalım "full elektronik" bir otomobilde neler bulunacak? rabilirsiniz. Yeri gelmişken buna da değinelim. Otomobilin yolcu mahalline konulacak yeni sistemler her türlü konforu kendinize göre ayarlayıp merkezi bilgisayarın hafızasına yerleştirmenizi mümkün kılacak. Yani, koltuğunuzun minder ve sırt ayarından tutun, direksiyonun yüksekliğine, iç ve dış aynaların ayarına kadar her şeyi bir kerede kodlayıp bilgisayara yedirmeniz kâfi gelecek. Otomobile bindiğinizde derhal istediğiniz ayarlar özel kodunuzu bildirmekle yapılacak. Sizden başka, arabayı kullanıyorsa, eşinizin kendine göre ayarları da bu bilgisayara verilebilecek. Tabii ki klima cihazında olsun, havalandırma sisteminde veya alarm sisteminde olsun, bilgisayarlar her türlü görevi yüklenmeye hazırlanıyorlar. Bu küçük ve marifetli kutulardan otomobilin her tarafındaki gizli bölmelerde bulmak mümkün olacak. Tabii ki bu da bir anzanın nerede başladığını ve nasıl tamir edileceğini artık klasik yöntemlerle bulmayı olanak dışı bırakmış bulunuyor. Ancak burada da çaresiz kalmak yok. Gene bir bilgisayar sayesinde, yani servislerde bulunan ana diyagnos bilgisayarı sayesinde, arızaları bulmak mümkün olacak. Otomobilin tüm kompüterlerini birden kontrol çdebilen ve çok uçlu bir soketle aracın ana devrelerine bağlanan bu "servisçi" bilgisayar, herhangi bir arızayı kısa bir taramayla bulup izole edecek. Şansınız varsa arızalı kompüterin bir yenisiyle değişmesi sayesinde çabuk ve ucuz bir tamir göreceksiniz. Aksi halde, el emeğiyle klasik bir tamirin ücreti çok tuzluya gelebilir. D tomobilin teknolojik gelişiminde, motor ve mekanik aksamın dizayn ve tasarımındu artık olayın doruğuna erişilmiş sayılır. Şimdi ise otomotivde "enformatik çağı" açıldı. Yani, bir otomobilin özel yapıdaki maden, yakıt ve yağın, birlikte motorda hareket gücünü meydana getirip bu güçle hareket etmekte olan otomobilin tüm aksamlarının denetlenmesi... Bir süreden beri, geliştirilmekte olan her yeni model otomobilde, bir başka elektronik sistemin devreye girdiğini görmekteyiz. Bu gidişle, yakın bir zamanda tamamen elektronik otomobile kavuşmamız m ü m k ü n d ü r . Evet, otomobil galerilerine gelmesine çeyrek kala, bakalım 'full elektronik' bir otomobilde neler bulunacak?.. Başta, motorla söze girelim: Çevreye uyumlu ve havayı az kirleten bir motorun, elektronik kumandalı yakıt piiskürtnte sistemi bulunması şart. Bu sistemlere bugün de modern otomobillerde rastlamak mümkündür. Karbüratörün yerini alan elektronik yakıt püskürtme sistemlerinin çalışması bir kompüter tarafından kontrol ediliyor. ldeal yakıthava karışımı ve yaptığınız sürate göre yakıt besleme düzeni, bir kompüterin elinde. Yeni nesil motor düzenleme kompüterleri ise daha derine inip patlama hücresine kadar uzanan algılayıcılarla optimum yakıthava karışımının yakılmasını ayarlayacak kabiliyette olacaklar. Ayrıca, hava kirlenmesini önIemek için çıkan egzoz gazlarındaki zararlı gazları ölçen hassas müşirler gerekli uyarıları motorun kompüterine derhal ulaştırıp düzeltmelerin yapılmasını sağlayabilecek. Motor kumanda kompüterinin aracın diğer organlanyla da yakın bağlantıda olması gerekecek. Her biri elektronik devrelerle ayn bir kompüterle kontrol edilen otomatik şanzıman, otomatik hız kontrol sistemi (otomatik pilot), antiblok fren sistemi (ABS) doğrudan motor kompüterine bilgi aktarıp buradan bilgi alabilecekler. O Otomobilde "enformatik çağf'nı yaşıyoruz ABD'dekı son çalışmalar, ön panele yerleştırılen bir bılgısayar ekranında, kent planını, yolları surucünun önune sermeye yönelık Motordan sonra gelen en önemli şase organları olan şanzıman, diferansiyel, fren ve siispansiyon sistemlcri, elektronik kumanda devrelerinin de kapsamına alınmış olacaklar. . Otomatik şanzımanda zaten araç hııının yarattığı kinetik enerjiyle viteslerin ayarlanması kendiliğinden olmaktaydı. Bunun daha mükemmel bir şekilde işlemesi için bir bilgisayara bağlanması kolaylıkla sağlanabilmiştir. Şimdi bu bilgisayarlı otomatik viteslerin dört temel ve sekiz veya on değişken sürüş şartına göre vitesi ayarlamaları mümkün görünüyor, hepsi de kcndi başına. Sürücü sadece îevyedeki düğmeden "mode" ayarını yapacak. Elektronik sistemlerin en ilginç çalışması şüphesiz süspansiyon, fren ve diferansiyel arasında cereyan edecektir. Bilindiği gibi bu üç aksam, her hızda otomobilin yol ile olan temasını sağlayan temel unsurları teşkil ederler. Yeni elektronik sistemlerle bunların çalışması birbiriyle çok yakın ayarlanıp kontrol edilmekte. Örneğin, ani fren, viraj alma, yüksek süratte ani manevra yapma sırasında, otomobilin kontrolü elektronik devrelerce sürücünün davranışına göre ayarlanıyor. Elektronik antiblokaj fren sistemi araçtaki yüke göre fren basıncını ayarlarken, aynı saniyenin onda biri içinde, diferansiyele lastikleri birbirine orantıh olarak kilitlenmesi komutunu veriyor. Bülun bu işlemlerin şiddeti, her bir jantın içine yerleştirilmiş hız algılayıcıları tarafından o lastiğin hızını kaybetmesi ölçülerek ve aracın lastikleri kilitlenmeden durmasını sağlıyor. Bütün bu işlemler elektronik devrelerin iş görmesiyle bir yolculuk sırasında sık sık tekrarlanan olağan kontrollerden sayılacak. Süspansiyonun elektıonik devrelerle ayarlanması şüphesiz en ilginç olanıdır. özellikle yayların içindeki amortisörlere yerleştirilmiş algılayıcılar yoldaki ani bir bozukluğu hisseder hissetmez, amortisörün sertliğinde değişikliğe kumanda ediyorlar. Sürücü isterse kendi de bu ayarı sportif, yumuşak veya orta sertlikte ayarlarla değiştirebiliyor. En gelişmiş süspansiyon sistemi ise bu elektronik modülatörle birlikte havalı yay lı sistemin birlikte kullanıldığı sistemdir. Bu arada, biz yolcuların konforu için ne gibi bilgisayar destekli yenilikler var diye so •M Tam elektronik bir aracın bilgisayar kontrollü sistemleri 1. Motor ve şanzıman komputerı 2. Otomatik vıtes selektörlerı 3. Otomatik hız kontrol algılayıcıları 4. Fren pedal baskı algılayıcısı 5. Alarm sistemi komputerı 6. Antıblokaj fren sistemi kompülerı 7. Far ayar mınımotorları 8. Elektronik süspansiyon ayar merkezi 9. Antıblokaj fren kontrol merkezi 10. Havalı süspansiyon valfı 11. Süspansiyon ayar komputerı 12. Havalı süspansiyon yay/amortısör grubu 13. ABS hız ve kayma algılayıcısı 14. Dıreksıyon sıstem komputerı 26