Katalog

'Köprüaltı' bir başka âlemdiı GALATA KOPRUSU YENISULARDA YAŞAYABILECEK Ml? Kahve adabı, nargile keyfi, taze balığı, açıkhava masalarındaki rakıları, sevgililere sunduğu en güzel günbatımı manzaraları ve insanlarıyla Galata Köprüsü kendi başına bir dünyadır. •• •• Yalçın Çakır ana seni sordular. "tyi tanışırsın, her gece birliktesiniz" dediler. Şöyle bir düşündüm de yıllar ne çabuk geçmiş! Duvarları hasır kaplı, küçücük bir balıkçı lokantasında olmuştu ilk tanışmamız. tlk kadeh rakıyı sende içmiştik. Ve hafif hafıf sallanan göğsünde varmıştık ilk sarhoşluğun tadına. Yanına yanaşan balıkçı tekneleriyle oynaşan denizi seyrederken de ınartıları simitle beslerdik. Uzaktan görünüşün bile güzcldı. O yabancılaşınış şehır görüntüsünden kurtarıyordun bizlerı. Yılların etkisiyle yıpranmış, ancak değişmeyen çehrenle. Kıskançlığınsa hiç yoktu. Biz seni sevgilerimizle, gene senin kollarının arasında aldatıyorduk. Sen bizi, binlerce balıkçı, şair, sanatçıyla kucakhyordun. Biliyorum, seksen yaşındaydın ve yerli yabancı binlerce dostun vardı. Ve daha binlercesinin anılannı süslüyordun... B "Mantar amca" anlatıyor... lstanbul'u severim, lstanbul kadar seni de severim. Bana seni sorup da "Yaz bakalım şu Galata Köpnisü'nü; yakında kaldınlacak" denince, şöyle bir düşündüm. Düşününce de ilk anda aklıma bunlar geliverdi. Yakında tarih olacak, Haliç'in içlerine çekilerek demirlenecek Galata Köprüsü'nü yazmak için, onunla yaşamak gerekiyordu. Gene yanına indim vc mudavimlerinden "Mantar amca" ile konuştum. Yani hani şu Evkafı Mazbute'den emekli Osman Turçell Bey... "Gelen, gideni aratırmış" diye başladı söze. Senirç yarın yaşındaydı, tutucu sevgililerinden biriydi. Anlatmasını istedim. Bir yandan nargilesini fokurdatıyor, diğer yandan, "Madamın Kahvesi"ndcn gelen çayını karıştırıyordu: "Hani derler ya dünyanın yiikünü sırtında taşıyor diye. tşle bizim köprii de öylesl. An» bu lstanbul'un yükunu taşıyor sırtında. Yıllardır her akşamustü gelirim buraya. Eş dost birbirimİ7İ burada buluruz. Kimbilir kaç kat boya vuruldu yiızeyine, kaç kez kaynak yaptılar yorgun bacakları dayanabüsin diye. Çok anımız var burada. Sokup jilet yapacaklarmış; Yavuz'u da jilet yapmışlardı, ne bileyim artık, biz ağabey kardeş gibi ojduk. Dilerim ki parvalamasınlar; her >ey eskisi gibi kalsın. Biz gene gidelim yanına; oturalım, sohbet edelim. Bak buranın sahibi (Köprüaltı kahvesini kastedıyor) Madam ile biz, arkadaş gibiyizdir. O herkesi tanır, eskilerin hepsi de onu. Kızdı mı bagırır; atar kahveden dışarı. Kahvenin de bir adabı vardır. Hem taze balıgı da biz burada buluruz. Bahkçılar getirir, ısteyene sandalından bir torba doldurur verir. Arada da demleniriz. Yaz aksamlan bir dilim beyaz peynir ve bir kadeh rakının tadını İstanbul'un hiçbir yerinde, bu kadar güzel alamazsın. Ama bir kadehten fazla icersen ve alışkın degllsen çarpar. Çiinku beşik gibi sallanır bıırası; alışkın olmayanın zaten başı döner!" Galata köprulerının uçüncusü olan son köpru 1910yılında hızmete gırmıştı 1866yılından 1920ye kadar Istanbul'dayaşayıp (otoflrafçılıkyapmış isveçlı Guıllaume Bergoren ın (1866. Stockholm1920, lstanbul) yukarıdakı fotoğralı. kopruden geçışın "paralı olduju 1900'lerın başlarına aıt En güzel günbatımı Tkrihçeni araştırıyorum senin: Bu kez ağabeylerinle tanışıyorum. Onlar senin gibi demirden değil; tahtadan yapılmışlaft"Tarihın taa II. Beyazıt dönemine gidiyor. Bir de Valide Sultan olmuş bir ara adın. Şimdilerde yeni yapılan köprülerin üzerinden başbakanların geçişi gibi, zamanında, senin üzerinden de açılış günü padişah geçmiş. Bir dönem sen de paralıymışsın. Üzerinden ne geçerse "paraya tabi" imiş. Koyun, keçi, beygir, insan hepsi 3 para... Bu arada, III. Napolyon için seni tersanede yeniden inşa etmişler. Bunlar hep atalarına aıt bilgilcr. Senin doğum tarihin ise, datıa seksen yıl öncesine ait: 1910. Almanlar inşa etmiş seni. O günden sonra, defalarca "tadilat" görmüşsün. Hani bizim "Mantar amea"nın dedıği gibi, yaşlanan bacakların sağlamlaştırılsın diye kaynak üstUne kaynak yapmışlar. Galata Köprüsü'nün hayatta kalan, son mudavimlerinden en yaşlısı anılarında elli yıl geriye gidebiliyor. Geçen yıl kaybettiğimiz bir "lstanbul sevdalısı" ve fotoğraf sanatçısı Yılmaz Kaini, "Gecerken içim titrer, sallanan kdpniyle birlikte" dcrdi. Kaini, Istanbul'da yaşayan azınlıklardandı ve çocukluğu Galata çevresinde geçmişti. Yani anıları, "Köprii" ile doluydu. TramYayları da anımsıyordu, köprünün iki yanına yanaşan ada vapurlarını da. Kaini'ye göre, günbatımı en güzel Köprü'nün Karaköy ayağında oturup, Süleymaniye Camisi'nin minareleri arasında izlenebilirdi. Bir kolunu demir parmaklıklara dayamış, bir yandan karşısındaki kendi yaşıtı arkadaşını ki7dırarak elindeki zarları çalkalayan Asım Tbrkal, kendisine soru sormamıza biraz sinirleniyor: Tavla oynamakta ve yarıda kalmasını istemiyor. Rakibinin boşta bekleyen pulunu kırmak için istediği zar gelmeyince daha çok kızıp dönüp bizimle konuşmaya başlıyor. Turkal, "Soranm size, kaldı mı böyle yerler artık?" diyor, bizim sorumuza karşılık olarak. "Biraz anılannızı ve köpriiyü anlatın" diyoruz. Sarıyerli olduğunu, balıkçılık yapıığını, ama şimdi yaşlılıktan dolayı bıraktığını söyleyerek, başüyor konuşmaya: "Burası çok güzel bir yer. Hemen hemen 30 yıldır gelirim. Çok günlerimi? geçti burada. Bir keresinde (gençtik), iddiava girmiştik. Yabancı kı/lar vardı. Kahve o zamanlar boyle Haliç'e degil Bogaz'a bakardı. Ben iddialaşlım, koprunun kenar demlri üzerinde yiiriırum diye. Hani kızlara hava atacağız ya... Sen misin yuruyen, a>agım bir kaydı, coop suya! İştc şimdi, aklıma geldiginde hep giilerim. tlahi köprii!.." Düşünüyorum da şu emektar köprünün "mıadını doldurmuş" oluşuna bu kadar efkârlanmama şaşmıyorum doğrusu: Haliç'e çekileceğini duyan herkes, (özellikle üniversiteli gençler), önce bir seviniyorlar; sonra da "Biz alışmışlık bu köprüye. Yenisi kazıklı olacak; böylesine sallanmaz ki!" diye tepkilerini dile getiriyorlar. Sevinmeleri de senin sökülüp hurda niyetine yok olup gitmemenden kaynaklanıyor. 12