Katalog

S A 6 L I K Erdal Atabek Doktor hasta olur mu? Doktorlar kendi sağlıklarına hizmet ederler mi? Hastalarına "kılo almayın", "sigara içmeyin", "içki içmeyin" derler, ama kendilerı bunları yapmaz mı? Bu konuda elde kesın verıler yoktur, ama konu oldukça ilginçiır. oktorun hastahğı hep aynı tepkıyle karşılanır "Doktor hasta olur mu?" "Neden olmasın kardeşim, o da insan. Hasta da olur, olur de." "Canım <»le dcgıl, ne bileyim, yani insan onlemini bilır dı\e duşunuyor. Bir doktorun hastalıgı iıısanın (utıafına gidiyor işle." Gerçekten de doktorun hasta olması, mesleğıvle, uğraşısıyla, bılgısıyle bağdaşmaz gıbı görunür Oyle ya, doktor değıl mı, bılgısıın kendısıne uygulasın, ha<ta olmadan önlemını alsın Böyle düşünulduğünden mıdır, yoksa, geleneksel buyücüdoktor ımgesınden mıdır, "doktorun hastalığı" yadırganan bır vclışkı olarak görunür Buradakı doktor sözcüğünü "tıp doktoru" yerine kullandığımı okurlarım fark etmışlerdır. Halkımız arasında böyle kullanıldığı ıçın ben de bılerek kullanıyorum Doğrusu, "tıp doktoru" dıye kullanmaktır elbette. Mesleğınde ılerı aşama olan doktora yapanlara verılen doktor unvanı, bılındığı gıbı dığer meslek dallarında da kullanılır Hukuk doktoru, edebıyat doktoru, fılolojı doktoru gıbı unvanlar bunu belırtır Ama, ben "hukuk doktoruyum" dıyen bır arkadaşıma "ne gu/el, hem hukukçu, hem doktor, demek Iki fakulte bitirdinız" dıyen okumuş, yazmışlar gördüm Neyse, gelelım bız doktor olan doktorlara Doktorlar, kendı sağlıklarına dıkkat ederler mi 7 Hastalarına "kilo almayın" derler de kendı kılolarına dıkkat ederler mı? Hastalarına "sigara içmeyin" derler, ama kendilerı sigara ıçmezler mı 7 Hastalarına "içki içiyor musunuz?" dıye soran doktor, kendısı ıçkı ıçmez mı 9 Bu konudakı gerçek durumu ancak araştırmalar ortaya koyabılır Ama konu ılgınçtır, tabıp odalanrruz, tıp fakültelerımız bu konuyu araştırırlarsa hem toplumu hem de bız Besinlerdeki tuz Ozellıkle sıcak havalarda aşırı hareket etmek zorunda kalan kışıler aşırı tuz kaybına uğrarlar Yaz aylarında tuz alımı ve tuz kaybı özel bır önem taşır Çunku ısı yuksektır, çeşıtlı derecelerde terleme vardır Insanların çoğu gunde 1020 gram arasında tuz alır Aşırı tuz alımından genellıkle yıyecek ve ıceceklerle alınan tuz sorumludur Eğer, sadece besmlerde doğal olarak bulunan tuzla yetınılırse, yemek pışırırken tuz konmazsa, tuzlu besın maddelerı yenmezse, yemeklere pıştıkten sonra da tuz ekılmezse, tuzsuz ekmek yenırse, gunluk tuz alımını 44 5 gramın altına duşurebılırız Eğer, yemekler pışırılırken tuz konursa, ancak sofrada ayrıca tuz konmazsa, gunluk tuz alımı 10 gramı geçmez Çoğunluğun yaptığı gıbı, yemekler normal tuzla pışırıldıkten sonra, gelen yemeklere de tadına bıle bakmadan tuzluğu kapıp tuz serpılırse, ek tuz mıktarına göre değışmek uzere, gunluk tuz alımı 25 grama kadar çıkar Gereğınden fazla tuz alımında böbreklerın daha fazla çalışması, alınan tuzun çıkmasını sağlama mekanızmasının aşırı çalışması zorunludur Bu yolla da atılamayan tuz bedende bırıkır ve ödem dedığımız su bırıkmesı durumunu yaratır Göz kapakları şışer, ayak bıleklerınde, ayaklarda şışme olur D hekımlerı aydınlatmış olurlar. Ben, ancak kendı gerçeğımı bılebılırım, bır de gözlemlerımı aktarabıhrım Once gözlemlerımı aktarayım. Son on yıllar ıçınde gördüğüm odur kı, meslekdaşlarım arasında şışmanlar azaldı, sigara ıçenlerın sayısında da önemlı bır azalma oldu Yanı, doktorlar kılolarına dıkkat etmeye daha çok önem verdıler, sıgarayı da büyük ölçüde bıraktılar Bunun temel nedenlerı, şışmanlığın yol açtığı hastalıkları önlemektı, sıgaranın da çok yönlü zararlan daha açıklıkla ortaya çık mıştı tçkı konusundakı gözlemlenm farklı Hıç ıçkı ıçmeyen doktor sayısının az olduğu nu sanıyorum Ama sUreklı ıçen ya da ıçkıyı kendısıne ve çevresıne zararlı ölçülerde ıçen meslekdaşımı da ben görmedım Gördüğüm, doktor arkadaşlanmın yerınde, ölçüsünde, tadında ıçkı ıçtığıdır Kuşkusuz, hıç ıçkı ıçmeyen doktor da vardır, çok ıçkı ıçen de, ben gözlemlerımı açık yürekle aktarıyorum Kendı gerçeğıme gelınce, hıçbır zaman "aynı zamanda örnek olan" bır doktor olmadı Yazm tuza dıkkat Vucudumuz ıcın gereklı tuzu besınlerden alırız Yıyecek ve ıceceklerle aldığımız tuz mıktarı çok değışıktır kBedenımız ıçın gereklı tuzu besınlerden alırız Yıyecek ve ıpeceklerle aldığımız tuz 'mıktarı çok değlşıktır Tuz, bılındığı gıbı sodyum (Na) ve klor (Cl) lyonlarının bıleşımıdır Bedenımız ıçın önemlı olan, sodyum (Na) lyonudur Bunun önemı şurdadır kı ıçınde tuz bulunmayan ancak sodyum (lyonu) bulunan besın maddelerı de tuz gıbı ışlev yapar Bunlar da gazoz soda sodalı ıçeceki<r konserve salamura besın maddelerıdır Tuz kısıtlarrasında bulunan bır kışı tuz almadığı halde soda ıçtığı zaman tarkında bıle olmadan sodyum lyonu almakta, böylece tuz almış gıbı olmaktadır Sık yenılen besınler arasında tuz oranı yuksek olanlar beyazpeynır zeytın (salamura), sucuk salam, sosıs pastırma gıbı yıyeceklerdır Bunlar arasında beyazpeynırı suya koyup tuzunu çıkararak yeme olanağı vardır Dığer besınlerın ıse yenmemesı gereklr Keklere ve kabarması gereken hamur rşlenne konan kabartma tozu"nda (bakıng povvder) yuksek oranda sodyum lyonu vardır Bıskuvı ve benzerı çöreklerde sodyum oranı yuksektır Hazır et suyu paketlerınde de yuksek oranda sodyum vardır Tuzlu tereyağı ve margannde de önemlı ölçude sodyum bulunmaktadır Konserve sebzeler de fazla mıktarda sodyuma sahıptırler Koyun ve sığır etlerınde balıklarda doğal sodyum oranı orta derecelerdedır Kök sebzelerde de orta derecede sodyum vardır Bu besınler pışırılırken konan tuzla sodyum mlktarı artar Taze meyveler, yeşıl yapraklı sebzeler, un, pırınç, tuzsuz tereyağı sodyumu az besın maddelerıdır Yaz gunlerınde alınan tuz mıktarını ayarlsmak ıçın, yıyecek ve ıçeceklerdekı tuz mıktarlarının yaklaşık değerlerının bılınmesinde büyuk yarar vardır Yıneleyelım Yararlı olan, her zaman ıçın az tuz almaktır Ancak, sıcak havalarda aşırı terleyenlerde, çalışması gerekenlerde hareket etmek zorunda olanlarda tuz gereksınmesı artar L ğımı düşünüyorum Çoğu zaman normal kılomun üstünde oldum, bugün de öyleyım Genç yaşlarda pıpo ıçmeye başladım, bır buçuk yıl bıraktım, sonra gene başladım, bugün de pıpo ıçmeyı sürdürüyorum Içkı ıçmeyı hep sevdım, bugün de ıçmeyı sürdürüyorum Evvelce rakı ıçerdım, son yıllarda şarap ıçıyorum Ama ıçkıyı tadında bırakmayı, ıstedığım zaman ıstedığım mıktarda durmayı başardığımı sanıyorum (Umarım çevrem de öyle düşünüyordur) Pekı, söyledıklenm nedır7 Kilo konusunda ısrar edıyorum Şışmanlık çok yönlü zararlar getırır Arterıoskleroz (damar sertlığı), şeker hastalığı, kaza olasılığının yükselmesı vb Sigara da çok yönlü zararlardan sorumludur Akcığer kanserı, damar sertlığı, yüksek tansıyon vb Içkı ıçın "damlası zehır" dıyenlerden değılım Aşırı olmayarak belırlı ölçüde ıçılmesıne benden ızın vardır Ama ışın ıçınde hastalık varsa, kurallanm katıdır Belırtısı olsun olmasın, bır hastalık durumunda ağırlık kesınlıkle denetlenmelıdır, sigara ıçılmemelıdır, alkollü ıçkı ırılmemelıdır lyı bır örnek değılım, ama iyı bır hekım olmaya çalışırım, bugün de Okuyarak, düşünerek, her hastayı ınceleyerek lyı bır hekım olmanın sonu olmadığmı da bilerek. örnek olmaya çalışmadım, ama insan olmaya çalıştım Daha da çaba harcıyorum, hep çaba harcamam gerektığını de bılıyorum Erdemlenmızle, kusurlarımızla insan olmak Kendını anlayabılmek Kendıyle barışık olmak Hayatı anlanıa bıçımı, belkı örnek olmaz, ama düşünmeye değer bulunur Sade yaşamak, gergınlığı ıçınde barındırmamak, hayatı sevmek, nefret duygusu taşımamak Eğer yapabıldımse bunları yaptım dıye düşünüyorum Hayatı sevmenın insan sağlığı ıçın özel bır önemı olduğunu düşünüyorum Yaşamayı sevmek, doğayı sevmek, ınsanı sevmek, güzellıklerı sevmek hangı yollarla metabolızmayı etkılıyor, hormonları etkılıyor, direnç sıstemımız olan bağışıklık mekanızmalannı etkılıyor, bugün bıle tam olarak bılemıyoruz. Ama O'Henry'nın "Son Yaprak" öyküsü, bugün daha da geçerlidır Insanın umudu vaşarsa, hastalıkları yenme gücü de vardır Insanın umudu, neden hastalıklardan korumasın? Umut, sevgı, bılınç; belkı de yaşamanın en büyük desteklendır Hele beyın fizyolojısı bıraz daha gelışsın D Fazla tuz alımmın tansıyon yukselmesıne yardımcı olduğu, kalp ve bobrekler ıçın yuk oluşturduğu bılınmektedır Gereğınden az tuz alımında ıse, kaslarda yorgunluk, kramplar, genel bır huzursuzluk duygusu, tuzun daha da azaldığı durumlarda bılınç kaybı görulur Ozellıkle, sıcak havalarda aşırı hareket etmek zorunda kalan kışıler (sıcak yerlerde çalışan ışçıler, sporcular v b ) aşırı tuz kaybına uğrarlar, bu kışılerın ayrıca tuz almaları gerekebılır Yaz mevsımının besın özellıklerı, az tuz almaya olanak sağlar Ayrıca tuz serpmeyı alışkanlıklarımız arasından çıkarırsak, yaz mevsımını az tuz alarak geçırebılınz Bunu sağlamak ıçın şunlara dıkkat etmek yeterhdır Yemeklerı az tuzla hazırlamak, elımızı tuzluğa uzatmamak, lyısı sofraya tuzluk gctırmemek D 22