Katalog

den korkan tiryakiler tütünU ufalayıp toz haline getirdıkten sonra burunlarına çekmeye bile başlamışlardı. 4. Murat'ın tütün yasağı bir süre sonra artık umursanmamaya başlamıştı. 1640 yılında devletin başına geçen 1. tbrahim'le beraber vezirler bile kendilerine gelir sağlamak amacıyla kahvehaneler yaptıracaklardı. Zaten yasaklar kalkmasa, yıllar sonra bugün tiryaki Hasan Tabak, "Altın boynuz"un yeni yeni yeşillenen parklarını karşısına alıp marpuçunu ağzından çıkarmamak için Uçte bir dudakla yudumladığı kahvesi ile bu kahvede nargile içmenin püf noktalarını anlatabilir miydi? Nargile nasıl içilir? I ömbekl tütünu özel bir tutündür ve genellikle Hatay'ın Yayladağ, Adana'nın Bahçe ve Konya'nın Hadim kazalarından gelir. Tömbeki tütünune normal tütün yaprağı kanştırılmaz. Bu tütün en az bir saat suda bırakılarak dinlendirilir ve yıkanır. Böylece içindeki yabancı maddelerden arındırılır. Daha sonra sudan sıkılarak çıkartılır ve lif haline getirilir. Avuç içinde sekil verilerek lulenin üzerine monte edilen tömbeki hazırlandıktan sonra bir şiş ile içiminln rahat olması için ortasından delinir. Çevresine isteğe göre kendi tütunünden ya da yaprak tütünunden sarılır. Nargile genel olarak aç karnına içilmez. Çünku mide bulantısı, baş dönmesi ya da kusma bellrtilerl görülebilir. Nargllenin havası Nargileci çırakları kor haline gelmiş kömür parçalarını, "ateş, ates" diye bağırarak kendilerini çağıran tiryakilere yetiştirirken o da yanından geçen bir tanesini yakalamış, kendisine uzatılan mangaldan tömbekisinin saatlerdir yana yana aldığı şekle uyacak küçük bir kömür parçası bulmuştu. Bir pırlanta mıhlayıcısının titizliği ile diğerlerinin arasından çıkardığı yanan kömür parçasını tömbekisine yerleştirerek konuşmaya başlamıştı: "Yıllar evvel ben biraz mecnun dolaşlım. O zamanlar agaçlarla, toprakla, nargile ile sohbet ederdim. Bir gun nargile bende sohbet etmeye başladı ve dedi ki: Dinle ey dost, bir tömbeki sardılar tütün anasırından Üzerine ateş koydular, iradei cüzziye mlsali Altına bir demir takblar sel dediler, lam elif misali Bir şişeye su koydular, derya misali Bir marpuç taktılar tasarrufunu insana verdiler Dumanı çektim, deryada dalgalar oldu" Kimisine şiirler yazdıran nargile, kimine de arkadaş olacaktı. Cevdet Demir de bunlardan biriydi. özenle süslediği nargilesinin üzerinde neler yoktu neler; tömbeki dumanının içinde yıkandığı şişe gelinlik bir kız gibiydi. Alman gümüşünden bir zincir şişeyi dolanarak çevreliyor, tömbekinin altındaki tepsiden sarkan boncuklar, pırlanta şeklinde kesilmiş Unkapanı, eskı halın karşısındakı Nargılecıler kahvesının balkonu artık tiryakiler ıçın yeni bir ujjrak yerı oldu olduklan" sorulduğunda ise alınan yanıtlar çoğunlukla "çok alıngan, titiz ve hassas" ,lduüarı şeklindeydi. Unkıpanı'nda20eylül günti açılan bir nargile kahvesinin ortaManndan Raif GUrel ise "neden nargile" sorusunu yannıarken "60 yaşını ge v miş vaziyetteyim, iyi £ünler geçirmek istiyorum" diyecekti. Gürel, nargile içen insanlan iyi tan dığını ve bunların "hoşsohbet" arsça "nargil" kelimealnden türetllmlş narglle, tömbeki adı verllen bir clna tütünün dumanının audan goçlrllmeslnl aağlayarak içlldlğl araç olarak tanımlanıyor. Lüle, gövde ve marpuç bölümlerlnden meydana gelir. Lüle, çömlekçl çamurundan yapılır ve tütünün daha rahat Içllmesl Içln üzerl dellklldlr. Lülenln üzerine yanan kömür parçalarının etrafa saçılmasını önlemek amacıyla konulan oymalı gümüş, pirlnç veya bakırdan bir külâhı vardır. Gövde, lülenin oturduğu kısımdır. Çoğunlukla boynu dar ve karnı genlş sürahl biçlmindedir. Camdan, sırçadan veya madenden yapılır. Gövdeye su doldurulur. Lüle kısmından Inen bir boru aracılığıyla tömbekinin dumanı bu su içinde yıkanır. Marpuç ise gövdenln üst kısmına bağlı bir hortumun ucundadır. Yıkanan duman marpucun "imame" adı verilen uç kısmından ağız yoluyla çekilir. Bu bölüm genellikle kehrlbardan yapılır. ilk kullanılan nargileler Hlndistan'da "Narçil" denlle'n bir cins büyük hlndlstancevizlnln kabuğu oyularak yapılırdı. F. Nargile nedit? Artık nargile Oryakılen arasında yaşlılar ok)uflu kadar gençlere ve bayanlara da rastlanıyor Nuan Ekıncı de bunlardan bın camlar ve pul pul paralar bu dekoru tamamlıyordu. Nargile nin süsleri arasında insanı en çok şaşırtan şey Demir'in 24 yıllık olduğunu söylediği, küçük bir kaplumbağa ölüsUydü. Bir de gümüş para asılmıştı nargilenin Ustüne ki Demir bu parayı göstererek "dedem bu sene öldü" demişti. Şigarayı bıraktığı ve sadece nargile içtiği için "böyle havalı olsun" istemişti. Aynca evinde sakladığı biri ışıklı, dört nargilesinden en çok "Capon malı" olamnı seviyordu. Nargileler neden paralarla, boncuklarla süsleniyor, neden uğruna şiirler yazılıyordu? Istanbul'un sevilen nargile kahvelerinden birinin yıllardan beri değişmeyen gediklisi, marpuçunun ucunu alt dudağının üstünde gezdirirken bu sorulara yanıt arıyordu. Birden gözlerini kendi resmini hayranlıkla inceleyen bir ressam edasıyla baktığı nargilesinden ayırdı ve "her seyden önce bir bakın şu nargileye" dedi. "Degişlk bir göriinümü var. Bu size keyif vermiyor mu? Marpuçu kehribardır, iyi kehribardır üstelik. Su bölüm ise Mdişinden yapılmıştır. Geçenlerde bir Amerikalı tamı tamına 350 bin lira verdi, satmadım. Ben hep kendi nargilemden içerim, başkasını kullanmam. Kullanamam ki. O benim arkadaşım gibidir" diyordu sevgiyle. kişiler olduğunu belirtiyor ve "hem günümuzü gün etmek hem de tarihı bir alışkanlıgı surdiirmek istedim, üstelik 37 yıldan beri nargile içiyorum" diyerek adeta bir taşla ikı kuş vurmanın keyfini yaşıyordu... Geçmiş yıllarda nargilenin marpuçunu dudaklar arasına sıkıştırarak, renkli sohbetlerin, fokurdayan suyun sesine ve tömbekinin dumanına karıştığı huzur dolu saatler geçiren sadece Osmanlı tebaası değildi kuşkusuz. Pierre Lotl de 1876 yılında lstanbul'a gelmiş ve Yenicami meydanındaki bir kahvede nargile içmeyi alışkanlık haline getirmişti. Aradan geçen yıllar Loti'nin tiryakiliğinden hiçbir şey kaybetmediğini gösterecek ve 37 yıl sonra lstanbul'a, bu sefer oğlu Samuel Viaud ile gelen Loti, eski alışkanlıgını küçük Loti ile karşılıklı olarak sürdürecekti. Başında fesiyle "Mustafa'nın kanvesTnde nargilesini fokurdatan baba Loti, yıllar sonra Fransız sözlüklerinde "nargile" başlığı altında kendi kitaplarından alıntılar yapılacağını düşünebilir miydi? D Titiz, hassas, alıngan ve hoşsohbet Nargilenin evlerde ve kapalı mekânlarda içilmemesi anlaulanlara göre "eger içilirse iç çamaşırlara kadar kötü bir kokunun sinmesinden" kaynaklanıyor ve genellikle ev hanımlarının tepkisi ile karşılaşıyordu. Böylece nargile açık havada ve genellikle arkadaş arasında içilen, "sohbete renk katan" bir keyif unsuru haline gelmişti. Hatta "nargile arkadaşhgının askerde kurulan arkadaşlıklardan büe daha iyi oldugu" anlatıhyordu. Nargile tiryakilerine "nasıl bir karaktere sahip Tıryakıdekı nargile sevgısi nargilenin marpucuna ya da şışesıne takılan boncuk, gümuş zincir gıbı suslerle daha da belırgınleşiyor 15