Katalog

S A 6 L I K Erdal Atabek Etkili üçlü: İş, eş ve aş Sebzeler rehberi Eğer yâşam biçimimiz sağlığımızı doğrudan etkiliyorsa, bu alandaki aynlmaz üçlüye, iş, evlilik hayatı ve beslenme düzenimize özen göstermek gerektiğini unutmayalım. Işe geliş gidişin yarattığı sıkıntı, kalabalık araçlar, belırsiz araç bekleme süreleri de işin etkileri arasında sayılmahdır Kuşkusuz "ev hayatı" sadece eşle uyum sorunu değildir. Çocuklar, evin çeşitli gereksinmeleri değişik sorunlar yaratır. Ama, eşle uyum bütün sorunları küçültür, hafifletir, çözüm yollarını açar. Tersine, eşle uyumsuzluk sorunları büyütür, ağırlaştırır, çözUmsüzlük yaratır, yapay sorunların doğmasına yol açar. Eş uyumsuzluğu, yaşama biçimimizde sağlığımızı doğrudan etkileyen önemli bir etkendir. Kişinin hayatındaki birçok sıkıntının, bezginliğin, yaşama sevincinin azalmasının temelinde "eş uyumsuzluğu" yer alır. Eşle cinsel uyumun olması ya da olmaması, başlıbaşına sorun kaynağı olan özel bir hayat alanıdır. Nedeni bilinmeyen sinirlilikler, başağnları, baş dönmeleri, sıkıntıların "eş uyumsuzIuğu"ndan kaynaklanması kimseyi şaşırtmamalıdır. Erkeklerin aşırı alkole yönelişleri, kadınların "sinir yatıştıncı ilâçlara" duşkUnluğünün nedenleri arasında eş uyumsuzluğu özel bir yer tutar. Sonuçta, bütün bunlardan etkilenecek olan sağlığımızdır. Havuç • Turuncusarı renkleriyle manav dükkânlarını süsleyen "havuç", sebzelerın yeterince değerlendiremedığımız örneklerinden birıdir. Genellıkle çiğ havucun rendeleyerek yaptığımız salatası, haşlanmışının et yanında garni olarak verilişi, dilimler biçiminde kesilerek kızartılmışı yenir. Sebzeli et yemeklerinde, türlüde, fırında pişen yemeklerde de yeri vardır. Kalorisi düşüktür: 100 gramında 41 kalori. Protein oranı 1.1 gm., yağ 0.2 gm., karbonhidrat 8.7 gm. Mineral değerleri de şöyle: Sodyum 45 mg., potasyum 341 mg.,» fosfor 36 mg., magnezyum 17 mg., demir 0.7 mg. Vitamin değerlerine gelince: A vitamini 1100 Ü., E vitamini 0.6 mg., B, vitamini 0.06 mg., B2 vitamini 0.05 mg., Niasin 0.6 mg., C vitamini 8 mg. Vitamin değerlerinde dikkati çeken A vitamininin yüksek oluşudur. Gözler için, deri için, mükozalar için çok yararlı olan A vitamini, çiğ havuçta da, haşlanmış havuçta da yüksektir. Diğer vitamin değerlerine de orta derecede sahip olan havucun, özellikle çocuklar, gençler ve yaşlılar için değerini bilmek gerekir. Çiğ yenebilme avantajını iyi kullanarak, gerek çocuk ve gençler için öyle yenmesini (özellikle kum havucu denilen cinsı buna çok uygundur), yaşlılar için de rendelenerek limonla salata biçiminde yenmesini desteklemek gerekir. Havucun haşlanarak yapılan salatası da, sıvı yağla pişirılerek (az miktarda pirinçle yapılan) yerneği de, havucun iyi yenme biçimleridir. Kızartması, yüksek kalorisinden dolayı yeğlenmemeli, belki ağız tadı olarak bırakılmalıdır. Ama, havuç, her zaman soframızda bulunmaya değer bir sebzedir. D Azıcık aşım, kaygısız başım mı? aşama biçimimiz sağlığımızı doğrudan etkiler. Bunların bazılannı anlarız, bazılarını yeterince anlamayız. Ama sonuçta, sağhğımız etkilenir. Yaşama biçimimizi belirleyen etkenlerin başında "iş hayatımız" gelir. tkinci önemli etken "ev hayatımız"dır. Uçüncü önemli etken de "beslenme biçimimiz"dir. Bu yazımızla bu etkenlere dikkat çekmek istiyoruz. Y İş hayatımız Günümuzun birçok saati işimizde geçer. Işe gelişimizi, gidişimizi de hesap edersek işimizin süre olarak bile, hayatımızı nasıl biçimlendirdiğini anlarız. iş kazaları ve meslek hastalıkları, ülkemizin sürekli sorunlarından biri olarak sağlığımızı etkilemektedir. Iş kazalarının gizlenemez niteliğine karşın meslek hastalıklarının birçoğu bilinmemekte, akla gelmemekte, araştırılmamakta, böylece genel hastalıklar olarak gizli kalmaktadır. Çalışanların genç yaş dilimlerinde olanlarının bile sık sık duyduğu "yorgunluk", çoğu kez yapılan işle uyumsuzluğun sonucudur. Yapüan işin sevilmemesi, işin tekdüzeliği, bıktırıcılığı, işin hiçbir heyecan uyandırmaması gibi çeşitli nedenlere bağlı uyumsuzluk, kişide "yorgunluk" biçiminde kendini gösterir. Bazı işlerin, kişiyi zaman zaman bunaltan stresleri yaratması da sık görülen bir durumdur. Çalışma ortamının olumsuzluğu, âmirlerle anlaşamamak, işten atılma korkusu, alınan ücretin yetersizliği, iş arkadaşlarıyla geçimsizlik gibi birçok nedene bağlı olan bu "stres", kişiyi yormakta, bezdirmekte, sinirli yapmaktadır. Idrar yolları yangısına dikkat! Güz mevsiminın genel ısı düşüşü yanında, sabahakşam ısının oğle saatlerıne göre daha fazla düşmesi, bedenin direncini Kıran nedenlerden birisidir Beden direncinin kırılmasıyta uyuyan enfeksiyonlarda canlanma görülür, bunun belirtilerı ortaya çıkar. Idrar yolları yangısına ilişkın belirtiler sık sık ıdrara çıkma, idrar ederken yanma, idrar ederken ve sonra ağrı duyma olarak ortaya çıkar. Genellıkle süregen (kronik) bir yangının yenıden alevlenmesi olarak kendını gösterir. Çoğu kez de, alışılmış bir hastalık olarak üstünde durulmaz. Ayaklar sıcak tutularak geçirılmeye çalışılır Bedende böyle bir yangının kimi zaman sessiz, kimi zaman belirtilerle bulunmasının çeşitli yanlışları vardır. En önemlisi, aşağı idrar yollarında bulunan yangının yukarıya dogru yayılmasıdır. Kendi haline bırakılan hastalık böbreklere kadar çıkar. Böbreklerın dokusu ve işlevi bozulur. Yapılacak en iyi iş, böyle süregen yangınları kendı haline bırakmamak, kesin bir sağaltım yoluyla bundan kurtulmaktır. Süregen ıdrar yolları yangılarını kesin bir sağaltıma kavuşturmak sanıldığı kadar kolay değildir. Sağaltımın da hastalık kadar inatla sürdürülmesi gerekir. Sabırla, dikkatle, düzenli bir sağaltımla hastalığın yenilmesı gerekir Bu arada, genel sağlık önlemlerıne dikkat edilmesi de son derece önemlıdir. önemli önlemlerden bırısi, bedenin üşütülmemesı, özellikle ayakların sıcak tutulmasıdır. insanın farkına varmadığı uşütmeler, hemen ıdrar yollarında kendısinı gösterir. Alkollü içkiler, biberli, baharlı yiyecekler de hastalığı canlandırıcı etkiler yaparlar. D Aş sorunumuz, hayat pahalılığmdan beslenme bilgimize kadar her yönüyle sağlığımızı etkilemektedir. "Azıcık aşım, kaygısız başım" deyimi, aşırı hırsın zararlarına dikkat çeken bir sözdür, ama her şey bu kadar kolay değildir. Hayat pahalılığı, giderek unlu yiyeceklere öncelik kazandırmakta, bu da çeşitli beslenme sorunları yaratmaktadır. Büyüyen çocuklar, gelişmekte olan gençler, iş hayatının karşılanması gereken yıpranması, yaşlı insanların gereksinmeleri gibi çeşitli yaş dilimleri hayat pahalılığmdan etkilenmektedir. Bütün bunlara eklenen beslenme bilgisizliği de çeşitli sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Alınması gereken proteinin alınmaması, gereken kaloriden azının ya da çoğunun al;nması, mineral, vitamin eksiklikleri gibi çeşitli beslenme sorunları, toplumumuzda çeşitli sağlık sorunlarına yol açmakta, bunların da çoğu düzeltilmeden sürmektedir. Kansızlıktan şişmanlığa kadar uzanan bir listede yer alan ve beslenmeden etkilenen hastalıklar, surüp gitmektedir. 1leri yaşlarda, yağ miktarının azaltılması, minerallerin düzenlenmesi, vitamin eksikliği olmaması gibi özellikleri de gene aynı nedenlerden (hayat pahalılığı ve beslenme bilgisizliği) etkilenerek gerçekleşemememektedir. Sonuçta, bu da sağlığımızın etkilenmesi demektir. Bu üçlüye dikkat Kuşkusu/., bu uç alanda da bizi olumlu ya da olumsuz etkileyen nedenleri bilmek başka şey, bunları çözmek başka şeydir. Ancak, işimizle, eşimizle ve aşımızla ilgili sorunları bilmek; bunların çözümü için ilk aşamadır. Bu sorunların çözümünü düşünmek, yapabileceğimiz düzenlemeleri yapmak, ;özemediğimiz sorunları bize sıkıntı vermeyecek yerde tutabilmek, sağhğımız için belki de yapabileceğimiz en olumlu iştir. Bu üç " Ş " de, sağhmızın üç önemli anah:arı. D