Katalog

S A Ğ L I KiErdal Atabek Mevsim dönümlerinde sindirim sistemi Mevsimin değişmesiyle birlikte, beslenme biçimindeki farklılaşma ve yaşam tarzındakiyenilikler birbirine eklenince gastrit ve ülsere dikkat etmek gerekebilir... u aylarda kıpırdayan hastalıklar arasınLda gastrit ve ülserr özel bir yer tutar. 'Çevrede bu hastaüğı olanlara bakınız, yakınmaları artmıştır: "Yine ülserim azdı. Ocefcri bile aftnyte nyanıyonım. Bir sttrcdir rahattım. öyle dokonacak feyler de yemlyonım, ama biraz daha dikkat etmeli bari." "Bugünkrde midem yine İyi deftil. Zaten bu mevsimlerde yoklar. Yazın dedik, Içtik bir fey olmadı da, şimdi dikkat ediyoraz diye mi isyan cdiyor?" Oysa, bu mevsünlerde değişen birçok sey midenin, duodenumun (on iki parmak bağırsağı) hastalıklı dokusunu etkilcr. Değişen ısı, bedenimizin içinde bulunduğu ortanun değişmesinin yarattığı stresler, hastalıklı dokunun "duyduğu" etkenlerdir. Aşın soğuğun, aşın sıcağın bazı kişilerde ülsere yol açtığı bile görülmüştür. Sebzeler rehberi PstBtBS • Patates, dunyayı besleyen önemli sebzelerden birisi. Bizim mutfağımızda da birçok pişirilme biçimlyle yer alıyor: Haşlamasından püresine, köftesinden salatasına kadar en sade sofralardan en zengin sofralara kadar hayatımızın içinde. Sindirimi kolay, peptik ülser diyetinden ishalli hastalıklara uzanan geniş bir listede "perhiz yiyeceğl" olarak yer alıyor. 100 gramında 72 kalori var ki beyaz ekmeğin aynı miktarında 247 kalori olduğunu anımsarsak, neredeyse üçte birinden daha az. Bu da zayıflama diyetlerinde, şeker hastalığında ekmek yerine yeğlenmesinin nedeni. Elbette bu kalori, çiğ ve haşlanmış patatesin kalorisi. Kızartılan patatesin 100 gramında kalori 122'ye çıkıyor. Pom frit'te (ince dilim olarak kızartılmış) 252 kalori var. Cips'te (ince yaprak olarak kızartılmışı) 582 kalori. B 2. Sigara sorunu: Sigara, sindirim sistemi hastalıklanyla da bağdaşmaz. Ama bilinen odur ki, gastritli, ülserli hastaların genel yapılarında streslere açık bir durum vardır. Bu da onların sigara içmeleri için kolaylaştıncı bir durum yaratır. Doğrusu, sigaranın bUtunüyle bırakılmasıdır. Ama bu dönemde olsun sigaranın bırakılması, bir "sigara tatili" yapılması, bu yapılamıyorsa sigaranın azaltılması gereklidir. 3. Alınan ilaçlara dikkat edilmelidir. Gastriti ve peptik ülseri olanların aldıkları bütün ilaçlara dikkat etmeleri gerektiği bilinmektedir. 1. Düzenli bir diyete dönmek gerekir. Bu hastalıklarda, aspirin alınmasının kanamalara yol açabildiği de artık bilinen bir gerçektir. Ama sadece aspirin değil, ağnlara karşı alınan ilaçlar başta olmak üzere, birçok ilaç gastrit, peptik ülser Uzerinde zararlı etki yapar. özellikle, bu dönemde, duyarlı dokular üzerine bu tür zararlı etkiler eklemek gerekir. Bu durumlarda alınabilccek mide ve duodenumda açılmadan geçen ağrı kesiciler vardır. Bunların da hekimin bilgisi altında alınması gereklidir. 4 Streslerden korunmayı bilmek. Bu mevsim geçişlerinde (ilkyaz, sonbahar) Gastriti ve peptik ülseri olanlar için diyet, sindirim sistemi hastalıklannın duyarlı bir hale uzun süreler boyunca uyulması gereken kuralgelmesi çeşitli etkenlerin bir araya gelişinden lardır. Bu nedenle de zaman zaman sılucı olur. dir. Hastalar, iyi oldukları zamanlarda bazı yiyeHavadaki değişmeler, beslenme biçiminde cek kaçamaklan yaparlar. Doğrusu, her zaman ki değişmeler, yaşama biçimindeki değişmeler da bu kaçamaklar kotü bir etki yapmaz. birbiri Uzerine eklenir, yükleyici bir etki yapar. lşte, bu dönemde bu kaçamaklan yapmaBu yüzden de hastalığa karşı daha dikkatli mak, diyete daha sıkı biçimde uymak gerekir. olmak gereklidir. "Daha dikkatli olmak" ne demektir, bunu Bir ay süreyle sıkı bir diyete dönmek, bu dönemin atlatılmasını sa&lar. görelim: Ülser ne zaman ameliyat edilmeli? • Birçok ülser hastasının aklını kurcalayan, çözmekte sıkırrtı çektiği sorun, "ameliyat olmakolmamak" ikilemidir. Kuşkusuz, bu konuda kararı hekimler verecektir, ama onlar arasında da görüş farkları olabilir, ayrıca hastanın düşüncesi de önemlidir. Burada sözünü ettiğimiz ülser, "peptik ülser"dir Peptik ülserlerin en sık görüleni "duodenum ülseri", daha sık bilinen adıyla "oniki parmak ülseri"dir. Genellikle, komplikasyon yapmamış duodenum ülserleri diyet ve ılaçlarla tedavi edilirler. Bu durumda ameliyat önerilmez. Ama, duodenum ülseri şu komplikasyonlara yol açtığında ameliyat önerilmektedir: 1. Dellnme: Ülserli dokunun delinerek karın boşluğuna açılması, hemen ameliyat edilmesini gerektiren bir durum yaratır. Bu durumun başka bir sağaltım yolu da yoktur. 2. Tıkanma: Ülserli dokunun iyileşirken büzüşmesi, bu durumun sonucunda da sindirim kanalının tıkanması, ameliyatı gerektiren bir oluşumdur. Bu durumda, besin maddeleri kanalın daralan bolumünü geçemez, hasta sürekli zayıflar, daralmanın gerisinde biriken maddeleri dışarı çıkarmadan rahat da edemez. Hastalar, kendilerinl parmakla kusturarak rahatlamaya çalışırlar. Bu durum da, ameliyatı gerekli kılar. 3. Kanama: Duodenum ülserinin yol açtığı kanama, ülserin durumuna bağlı olarak hafif, ağır, gizli kanama, yineleyen kanama biçiminde olabilir. Kanamanın durumuna karar vermek için, gelecek için oluşturduğu tehlike dikkate alınır. Tehlike oluşturan durumlarda ameliyat önerilir 4. Ağrının durdurulamaması: Yapılan diyetilaç sağaltımıyla iyileşmenin elde edilememesi, ağrının durdurulamaması ameliyatı bir sağaltım yolu olarak gündeme getirir. Ancak, bu durumda karar verebilmek için, sağaltımın duzenli ve dikkatli yapıldığından, hastanın sağaltımının ilkelerine uyduğundan emln olmak gerekir. Bu öneriler, duodenum ülserleri için geçeıiidir. Mide ülserleri ise, kanserleşme tehllkesine karşı daha erken ameliyat düşünülen ülserlerdendir. G Gastritin,peptik ülserin çeşitli streslerle yakın ilgisi olduğu bilinmektedir. Stresler bu hastalıklann oluşmasında, sürmesinde, şiddetlenmesinde özel bir önem taşırlar. Stresler dediğimiz zaman, geniş bir etkitepki mekanizmasından söz ettiğimiz biünmektedir. Gerginlik yaratan sıkıntılar, Uzüntüler, tartışmalar, içe atılan sorunlar, açıklanmayan sinirlenmeler geniş bir stres ortamı yaratırlar. Kuşkusuz, şunlardan uzak kalın demek kolay, uzak kalabilmek ise çok güçtür. Her gün ekonomik sıkıntıların arttığı, sosyal hayatın birçok sıkıntısının yaşandığı bir toplum ortamında stresler sürekli etkili olmaktadır. Yine de, stresleri içimizde dengelemeyi başarmamız gerekiyor. Çünkü, bu dengeyi kuramamak sağlığımızı etkilemektedir. Unutmayalım ki, "içim içimi yiyor" dediğimiz zaman, bir anlamda gastriti, peptik Ul"seri tanımlamış oluyoruz. 5. Yaşama biçimini düzenlemek. Hem streslerden uzak kalabilmek, hem de beslenme biçimimizi istenilen yola sokabilmek, bir anlamda yaşama biçimimizi düzenlemeyle ilgilidir. Uygun saatlerde yatmak, doyurucu bir uyku uyumak, yemek saatlerimizde dikkatli olmak, uygun yiyecekleri yemeye Uşenmemek, dinlenmesini bilmek, kendimizi rahat ettirecek gezintiler, sosyal, kUltürel çevre ilişkilerini sürdürmek gibi "yaşama biçimi düzeni", sandığımızdan daha önemlidir. Bedenimize saygı göstermenin de gerekli olduğunu öğrenmek. Belki de birçok sorunumuzun kaynağı burada. D Patates sevenler, onu nasıl yediklerine dikkat etmeliler. Patateste 2 gram protein, 16 gram karbonhidrat var. Kalsiyum 15 mg., demir 1.0 mg., . fosfor 50 mg., magnezyum 25 mg. B vitaınini 0.10 mg, ü vitamini 0.02 mg., Niasin 0.5 mg., C vitamini 22 mg. Vitamin değerleri oldukça yüksek. Ancak, suda eriyen B ve C vitaminlerinin pişirme suyuna geçtiği, bu su atılırsa kayba uğrayacağı unutulmamalıdır. Patatesin uygun pişirilme biçimi kabuğuyla birlikte pişirmedir. Pişme süresi ortalama 30 dakika dolaylarında. En sağlıklı yeme biçimi de haşlanmış patates, patates püresi, patates salatası. Kızartmalarında vitamin kayıplarına uğradığı da unutulmamalı. Kıymalı, etli patates yemeği de orta halli allelerin besleyici, kurtarıcı yemeğidir. Patates, sofralarımızda daha sık yer almaya değer. D 22