Katalog

EgeBölgesl'nde, Çeşme'ye 8 km. uzaktikta eski bir yerleşim merkezi olan Alaçatı kasabasımnevtori, yört mimarisinin tipik özeüiklerini yansıtıyor (Solda.) Alaçatı "nm m güzel evleri, Hacı Memiş Mahallesi'nde. Çoğu iki kath olan bu evler, dış yuuerindeki süslemelerle dikkati çeklyorlar (Sa&da, en üstte.)'Nuriye Sokağıhdakiyer yer avaa dökülmüf evler de Alaçan mimarisinin en tipik örneklerini oluşturuyor (Sağda, üstte.) Alaçatı evleri Pencerelerinde hâlâ Rodos işi perdelerin yelpirdediği kat kat badanah, bembeyaz, aydınlık dolu Alaçatı evlerinden birinin kapısına yaklaşıp el biçimli pirinç bir tokmakla kapı tıkırdatmanın çocuksu sevincini yaşayabilirsiniz, Yazı ve fotoğraflar : EROL ÖZKAN • Doğal zenginliklerıyle pırıl pırıl denizi ve harikulâde koylarıyla turizmimizin yüz akı, Ege^ nin incisi olan Çeşme yöresinde nasılsa özelliklerini günümüze dek korumuş pekçok ilginç köşe var. Bunlardan biri de Alaçatı. lsmini doğru dürust duyuramamış ve gelişememiş olmasına karşın özelliklerini yitirmemiş, bilhassa ilginç evlerıyle dikkati çeken bir yer burası... Kısaca tanımlamak gerekirse, Alaçatı Çeşme'ye 8 km. uzaklıkta bir eski yerleşrnedir. 4.500 nüfuslu bu küçücük kasaba, günümüzde olanca unutulmuşluğuna karşın mimarisiyle, güzeller güzeli evleriyle, tertemiz sokaklarıyla görülmeye deger bir yer. Zaten Alaçatı'yı anlamak için, öncelikle o daracık sokaklara dalmak, meydanlan bir bir gezip arşınlamak, kısacası Alaçatı'yı keşfetmek gerek. Alaçatı, üç büyük mahalleden oluşan bir nahiye. Bir köy irısı de denilebilir. Günden güne azalan ntlfusuna rağmen karakteristik özelliklerini korumuş, çirkin apartmanlasmalardan uzak kalmasını becerebilmiş Alaçatı. Kapılarında hâlâ daha eski TUrkçe plakaların çakılı unutulduğu Alaçatı sokakları ve eskimiş güzelliğiyle o güzclim evler, tamamen yöre mimarisinin estetiğini yansıtıyor. Sade ve yalın. HenUz turistlerin yeni yeni keşfettiği Alaçatı'ya Çeşme'den bir minibüsle gidebilirsiniz. Sessiz mi sessiz, sıra sıra uzayıp giden Alaçatı sokaklan içınde, taş evlerinin güzelliğiyle övünen Çeşme yöresinde bir mimari güzellik en alımlı köşenin Hacı Memis Mahallesi evleri olduğunu da bir çırpıda keşfetmek elinizdedir. Kasabanın gUney yönüne düşen bu mahalle, Köprii sokağındaki evler ve Şeftali sokağındaki karakteristik örneklerle göze batar. Ve en çok da Nuriye sokağmı bir uçtan öteki uca güzelleştiren evler dizisi Alaçatı mimarisinin tipik örneğidir. Hemen hemen benzer özellikler gösteren bu evlerde, basık, geniş kemerli, iki kanatlı kapılar ilk bakışta göze çarpar. Şıpdüşen kilitli, dövme demirli bu kapılardan birine yaklaşıp da el biçimli pirinç bir tokmakla kapı tıklatmanın çocuksu sevincini yaşamak bile güzeldir Alaçatı'da. Avuç içi kadar bir yer Alaçatı. lkı dükkân, bir fırın, birkaç sokak denecek kadar... Burada herkes birbiriyle tanış sanki. Eskilerin anlattığına göre, Alaçatı adı, "alaçata" sözcüğünden kaynaklanıyor. Yunancada "salamura" ya da "tuzlanmış" yerine geçen bu sözcük Alaçatı olarak yaşıyor bugün. Sakız Adası'ndan gelme alışkanlıklann sUrdürüldüğU, adalı şivesiyle konuşanların yaşadığı köyün en fazla sevilen köşelerinin başında, Pazarlık Camii meydanı ve oradaki koyu gölgeli kahve ve dükkânlar geliyor. Güzel mimarisinin yanı sıra, Alaçatı'nın en büytlk derdi su. Kasabanın her köşesinde bir kuyu var. lşte bu eski kuyulardan kova kova çekilen serin sular kullanılıyor köyde. En derin kuyulardan birisi de kiliseden camiye çevrilmiş Pazarlık Camii kuyusu. Zamanında camiye çevrilen Alaçatı'nın üç büyük kilisesinden geriye kalan bu yapının eski ismini bile unutmuş Alaçatılılar. Unutulmuşluk sanki buranın ortak yazgısı. Ancak eğer taptaze çörekler pişiren fırındaki sevimli bir yaşlıya eski cvlerdcn, sokaklardan söz ederseniz, Alaçatı da size kucak açıverir... Asma çardaklı geçitler, sıvaları dökülmüş güngörmüş evler sizi içlerine çekip götürürler. tmbat rüzgârlannın şişirdiği yeldeğırmenleri de Alaçatı'nın ayncalıklı süslerindendir. Bir vakitler ünlü korsan, kaçakçı kaptan Argiropulos'un yatağı olan bu kıyılarda, tenemiz deniz ve koylar Alaçatı'nın güzelliğini ayaklarınızın altına seriverir. Şunu da hemen buraya sıkıştırıverelim: Sokak kesitlerı, kilısemeydan ilişkisi ve daha pekçok özelliğiyle mimarların bayılacağı bir yer Alaçatı. Pencerelerinde hâlâ Rodos işi perdelerin yelpirdediği kat kat badanah o bembeyaz, aydınlık dolu evler, yan yana eşsiz komşulukların yaşandığı o mahalleler zinciri, sizi Alaçatı'ya birkaç kez getirmeye yetecek görüntülerle doludur. Ve yine orada yitmiş gitmiş bir zamanın tadını duyabilir, düşlere dalabilirsiniz... Eğer şu sıralarda Çeşme'de güzel bir gün geçirmeyi düşlUyorsanız yolunuzu 8 km. daha uzatarak Alaçatı'ya da,uğrayın mutlaka! Hiç dcğilse bu kıyılarda yaratılmış özgün mimarinin, eskinin tadını çıkartırsınız... Evet, neresinden bakarsanız bakın, Alaçatı kültür mirasıyla, tipik evleriyle tertemiz kıyı ve koylarıyla, Çeşme yöresinde parlayacak bir köşe olma yolundadır. Bu biraz da Alaçatı'nın hakkıdır. D