Katalog

Gorbaçov hangi yeniliğin peşinde Derleyen Fabrikaları dolaşan, sıradan vatandaşlann evlerini tiyaret eden, sokaktaki insanlarla sık sık tUşkl kuran Gorbaçov, dinamik davramşlanyla Sovyet toplumuna örnek olmaya çalışıyor. HÜLYÂ TUFAN ir yandan Batılı davramşlanyla, kendisinden önceki Sovyet liderlerinden farklı görüncn Gorbaçov, öte yandan rock müziğine ya da punk hareketine gitgide daha fazla ilgi duyduğu söylenen Rus gençliği karşısında, insan kendi kendine sormadan edemiyor: Acaba, Sovyet toplumunda, yeni bir liderin öncülüğünde yeni bir insan mı doğuyor? B Şovyetler Birliği'nde Gorbaçov yönetimi, "yenilik" ve "değişim" kavramlarını benimsedi. Amaç, yeni bir Sovyet insanı yaratmak. Acaba bu çabalar, Sovyet toplumunun günlük yaşamındaki değişikliklere ayak uydurabilecek mi? Iklidara geldiği ilk günlerden ilibaren Gorbaçov, "yenilik" ve "degişjm" kavıamlarını benimscdi. Düşündüğü değişim ise, sistemin içinde bulunduğu "laçkalık"tan kurtuiması için yapılacak yeniliklere dayanıyordu. Sovyel liderinin gözünde yeni insan, ülkesinin kalkınması için yeniden dişini tırnağına takacak, canla başla çalışacak insandı ve bu yönde bir toplumsal seferbeılik ilaıı ediliyoıdu. "Balık baştan kokar" düşünccsinden harckctle, Sovyet lideri kendi dinamizmi ve davramşlanyla ornek olmaya soyundu. Geçen yıl Sovyetlerde pek moda olan Georgiy Markov'urı "Ğelecek Yiizyıllar İçin" adlı romammn kahramam Sobolev gibi, Gorbaçov da iyi niteliklerine karşın uzun yıllardır tembelliğe alışmış Sovyet insanını uyandıracak vc ulusal hareketin başını çekerek ülkeyi relaha kavuşturacaktı. Ne var ki, Şovyetler Hirliği tarihi uzmanı Michel Heller'in, ya da yine Şovyetler üzerine yazdığı ilginç araştırma kitaplarıyla tanınan Helene Carrere d'Kncaussc'ıın, Lc Nouvel Observateur dergisinde belirttiği gibi, Gorbaçovun benimsediği bu 'üslup' lıiç de yeni sayılmaz. 1920'li yıllann Stalin'i ülkesinin sanayileşmesini örgütlemek için seferber olmuştu. Döneminde Batı dünyası ile ilişkileri sürdüren ve herkesin gözünde değişimi simgeleyen Aleksi Kosigin 1965'te, tıpki Gorbaçov gibi Sovyet ekonomisinin iflas etmekte olduğunu açıklamış ve bir türiü uygulanmayan bir ekonomi reformu önerrnişti. O zaman üzerinde durulan konular sistemin çöküşü, reform gerekliliği, alışıla gelmiş genelgeçer lafların yerine açıksözlüiüğün değer kazanması idi... Bugün de aynı konular gündenıde. Gorbaçov'un yenilik taraftarı olduğu kuşku götürmüyorsa da, Şovyetler Birliği tarihinde böylesi girişimlerin mevcut olduğu bir gerçek: Benzer niyctlerlc yola çıkan ve girişimlerini iyice geliştirmek isıeyen Kruşçev'in parti tarafından susturulmuş olması da, bir yerde onu izleyen Gorbaçov'un aklından çıkmıyor. Önerdiği toplumsal proje pek yeni sayılmasa da Sovyet liderinin eskilere oranla daha Batılı, dı$ ülkelcrlc ilişkilerinde daha rahat olduğu yadsınamaz. Geçen ekim ayında, Paris'e yaptıkları ziyaret sırasında, yalnızca Gorbaçov değil, zarafetiyle moda dünyasının ünlü isimlerinin bile hayranlığını kazanan, l'icasso ve barıştan söz ederek Batılı "first lady"lere taş çıkartan eşi Raisa Gorbaçov da dikkatleri üzerine çekti. Işte bu farklılık, kişiscl bir nitelik olmaktan çok, sokaktaki Sovyet insanının bugünkü durumunun, öneeki yıllara oranla değişmis olmasınm bir yansıması. 70'li yıllann başındaki Moskova'yla günümüz Moskova'sını karşılaştıran Helene C'arrerc d'Ercausse, gözlemlerini bir noktada yoğunlaştırıyor: Toplumun değişen yönleriyle hiç de 10 Gorbaçov yönetimlnin en çok b'nem verdiği konulardan blri, iş yerUrinde üretimi arttırmak. Bu yolda, devlet denetimlnl stküaftıran önlemler ahnıyor.