Katalog

Doğanın armağanı: Süt. Yazııı en iyi içeceği: Ayran "tuzlu ayran", hem su kaybını hem tuz kaybını önler, yoğurttan gelen hayvansal p:oteini de değerli caba.sı. Diğer soğuk içecekler yaz sıcaklarında kısa bir süre sonra terle \eniden atılırlar, tuz kaybını önlenıezler, bısleyici herhangı bir değerlerı dc yoklur. l inıonata, taze limondan yapılırsa C vitamini verir, ama o da terlemeyi onlemc/. AYRAN, evin sessiz sedasız çalışan, pek göze çarpmasa da unutulmayan emcktarı gibi, her şeye karşın yaz günlerinin sevılerı içeceği olmayı sürdürüyor. Ne ki, genç, enerjik, hırslı kolalı içecekler karşısında gerilediği de göz ardı edilemez. Uluslararası yayılmanın verdiği guçle dur durak bilmeyen reklamlarla beyinlere sokulan kolalı içeceklerin yanı sıra ga/ozlar, meyveli gazo/lar gibi ulusal içecekleı, çeşit çeşit biralar bizim emektar AYRAN'ı epey zorluyorlar. Ama, gene de AYRAN, her bufede, her "meşrubatçı"da sütten gelme beyazlığıyla bardağa konulduğunda kabanr durur. Kımseler pek sahip çıknıadığı halde, sadeligıyle, yoğurttan gelme özel tadıyla buiun içeceklere kafa tutar. Yaz sıcaklarında alkolsüz içecekler yeğlenmelidir. Sıcak yrtrelerde, günun sıcak saatlerinde alkollu ıçkılcrin içilmesi, birçok yönden sakıncalıdır. Sıcakta cilt damarları genişlemiştir. Beden, havanın artan ısısına karşın beden ısısını arttırmamak için terlemek yolunu seçer. Alkollü içecekler de alkolün cilt damarlarını açıcı etkisi nedeniyle terlemeyi arttırırlar. Bu nedenle bile, sıcaklarda alkollü içkilerin içilmemesi gerekir. Kaldı ki, başka nedenler de bu sakınmayı gerekli kılarlar. Terle birlikte yalnız su değil, tuz da kaybedilir. Tuz kaybı, halsizlik ve bitkinlik doğurur. Hareket durumunda su ve tuz kaybı da artar. Böyle durumlarda başka bir yol yoksa, suyun içine bir miktar tuz konulması gerekir. (Bir litre suya bir çorba kaşığı kadar tuz). içine bir miktar tuz konan AYRAN'ın tuzlu sudan daha kolay içildiğine ise kuşku yoktur. Yaz aylarının bu dost içeceği, doğainsan işbirliğinin verimli bir ürünüdür. Her şeye karşın biz evimizin emektarını yeni yetmelere yeğleyelim...D azın sıcak günlerinde ne soYbir miktar tu/şu: "En iyisiiçıneli? Bu lçiruya yanıtım AYRAN". ne da koyarak elde ettiğımiz îH I Tahıla dayalı beslenme modelimizi değiştirebilme yolunda, süt önetnli bir görev üstlenebilir. birçok hasialıktan koruyan bağışıklık maddeleri anne sütüyle bebeğe geçiyor. Anne siıtunun bu özelliği, onu en iyi hazırlanmı^ çocuk mamalarından ayırmaya yeterli. Ne ki, çucuk nıamalarının dünya çapında yürütülen reklam kampanyaları, azgelişmiş ülkelcrde bile anne sütünün yeniden tanıtılmasını zorunlu kıldı. Bu görevi de Dünya Sağlık örgütu yuklendi. Doğanın çocuklara ücretsiz verdiği bu değerli armağanı onlara ulaştırmak bile önemli sağlık sorunlarından birisi oldu. Toplumumuz, anne sütune gerçek bir moral değer verir. "Helal sut emmiş", "Sülii bozuk", "Anamın ak sutu gibi helal olsun" gibi deyimlerde ana sütüne verilen değer belirir. Ne ki, bu moral değeri, beslenmemiz içine yerleştirmeyi başaramamışız. Sütün üretiminde de, tüketiminde de çağdaş ülkelerin çok gerişinde kalmışız. Bir ineğin ortalama sut verinıi lsrail'de 4330 kg., Holianda'da 4150 kg, Belçika'da 3700 kg. olduğu halde, bu verim ülkemizde sadece 402 kg. Veteriner hekimlerin yıllardır anlatmaya çahştıkları nedenlere bağlı olan bu durum, sorun köklü olarak ele alınmad:ğı için sürüp gidiyor. Tüketim de bundan farklı değil. Süt ve süt türevlerinin tüketim toplamı TÜRKlYE'de kişi başına 65 kg. dolaylarında olduğu halde, aynı tüketim lsrail'de 150, Italya'da 184, Hollanda'da 574 kg. Beslenmeyi bilimsel bir temele oturtamadığımız sürece, başka bir beslenme profili beklememiz yanlış olur. Temeldeki sorun, BESLENME KÜLTÜRÜ'ne dayamr ki, onun da kökeninde sosyalekonomik etkenler yatar. Dünden bugüne ne sosyoekonomik yapıyı, ne de kültürel dokuyu değiştirmek olanağı kolaylaşmadığından en azından bazı tesislerin değerini öne çıkarmamız gerekiyor. SÜT'ün taşıdığı büyük önem de burada. leri alırız hem de kilomuzu normalde tu Tahıla dayalı beslenme modelimizi bir öltanz. Ağzımızın hesabını bilmeden, suçu çüde değiştirmekte SÜT önemli bir araç göbir bardak süte yüklemenin bize yararı yok. revi oynayabilir. Hele anne sütünün süt çocuğu için deYeter ki önemini bilelim, doğanın bu zenğeri, besin olmanın çok ötesinde. Bebeği, gin armağanından yararlanalım. II Hayvansal besin maddeleri hep pahalı besinlerdir. "Peynir kurt yapar" sözü, peynirin kurt yapmasından değil, fakirliğin zorlamasındandır. Çocukların peyniri "katık" yapmasının başka yolu bulunamamıştır. Çocuklar da "kurllu çocuk" olmaktansa, peyniri az yemeyi yeğlerler. Aslında, peyniri az yemek de çocukları kurtlardan koruyamamıştır ya, neyse. Peynirlerde hayvansal protein oranı yüksek. Yağ oranı değişik. Yağlı beyazpeynirin kalorisi, yağ oranına bağlı olarak yüksek. Kaşar peyniri, yağı ve kalorisi yüksek peynir türü. Oranlar şöyle: Kalori hesapları açık. Eğer fazla kalori almadan sUt ürünlerini yemek istiyorsak, yağsız beyazpeynir, yoğurt yeğlenecek. Yok, ağzımızın tadı önde geliyorsa, kaloriden korkumuz yoksa (bütçe de yeşil ışık yakıyorsa) yağlı beyazpeynir, kaşar peyniri gelsin. Beyazpeynirsiz meze tabağı da düşünülmez bile. Süt ürünleri besin değerinde de, ağız tadında da, fiyatta da önde • ayvansal protein, yağ, karbonhidrat, A vitamini, B t vitamini, B vitamını, D vitamini, kalsiyum, Fosfor kaynağı olan bir besin maddesi doğanın gerçek armağanıdır. Işte SÜT... Yavruları buyütmek için daha değerli bir besin olsaydı, doğanın süt yerine onu koyacağından hiç kuşkunuz oimasın. Aına, böyle bir besin maddesi yok. SütUn yerinı ancak SÜT tutabılır. Yalni7 yavrular için değil, gençler, büyukler, yaşlılar için de nice değerli bir besin! 100 gram sutun içindeki kalsiyum miktarı, gelişen bir gencin günlük kalsiyum gereksinmcsınin yarısını karşılıyoı. 100 gram süt için bir ölçü vermek gerekirse, bir cay bardağı diyebiliriz. 100 gram ınek sütünün içindeki besin değerlerine bakarsak: 3.5 gram hayvansal protein, 3.0 gram yağ, 5.S gram kaıbonhidrat, kalori olarak da 64 kalori. Yüksek miktarda kalsiyum, yüksek miktarda fosfor, önemli vitaminler. Süt, demirden, bakırdan fakir, D ve C vitamini miktarları az. Ama, onlar da başka besinlerden geliyor. Böyleee, günde bir bardak süt gerçekten armağan niteliğindeki bir besin. Evet, GÜNDE BİR BARDAK SÜT... Su bardağı diyclim, miktar da 200 gram olsun. Soğutalım, soğuk süt olsun. Isıtalım, sıcak süt olsun. lçine biraz kahve koyalım, kahveli süt olsun. Çocuğa, gence, erkeğe, kadına, yaşlıya GUNDE BİR BARDAK SÜT içirelim. "lyi ama efendim süt şişmanlatıyor". Şimdi, bu "şişmanlatıyor" sözü üzerinde duralım. Süt şişmanlatmaz. Süt belirli bir kalori verir. 100 gramında 64, 200 gramında 128, elbette, bir litre süt içerseniz 640 kalori alırsınız. lnsanı şişmanlatan, aldığı gereksiz kalorilerdir. Bu kalori fazlası yağ olur, bedende depolanır. Şişmanlık dediğimiz de bu. Şişmanlatan, bir bardak süt değil, hesabını bilmediğimiz kalorilerdir. Hem de abur cuburla yenen, besin değeri olmayan kaloriler. Kalori hesabını bilirsek doğru besleniriz. Böyleee de, hem gerekli besin Sut urunlerı "Ekmekpeynirayran " üçlüsü, ekonominin, çağdaşlaşmanın, modernleşmenin azizliğine uğradı. önce, yurtdışında Yıllarca olduğunu anlayınca YOGHURT adıyla satılan besin maddesinin bizim "yoğurt" heyecanlan Tür Protein 22.5. Yağ 21.6 0.7 28.8 2.6 3.1 Karbonhldrat 0 3.8 11.8 Kalori 289 99 415 59 51 mıştım. "YOGÜRT" soframıza öylesine girmişti ki, onun böyle dünya gezisine çıkmış olması göğsümü kabartmıştı. Süt ürünleri, soframızın gene de yeterince değerlendiremediğimiz önemli besinleri. Beyazpeynir, kaşar peyniri, yoğurt, ayran gibi süt kökenli besinler, sütün değerlerini soframıza getirir. Çocukluğumuzun, "peynir ekmekhazır yemek" tekerlemesi, "ekmekpeynirayran" üçlüsü, ekonominin, çağdaşlaşmanın, modernleşmenin azizliğine uğradı. Beyazpeynir luks besinler arasına yükseldi. Ayranın yerini de kolalı içecekler, bıra aldı, alıyor. BevaıP e ^ r u J 19.0 27.2 3.2 3.1 (y«w) Kaşatpe^ 5.4 2.7