Katalog

Kadınların kulenin yakımna gelmesi "tabu". Ancak geriden, danslanyla, ıslık ve şarkılarıyla atlayıcılara cesaret katmakla yukumluler... ır tepenın yamacına dızılmış kadınlı erkekh, coşkuyla dans eden yerlılerın çığlık ları, ıslıkları gıderek arttı Bır yandan da göz'erını önlerındekı, ağaçtan yapılma kulenın tepesınden ayırmı yor, oradakı gencadamın hareketlerını dıkkatle ızlıyorlardı kuknın ucundd dııran yerlının kasları gerılmış, çıkoldtd rengı tcnı lerden sırılsıklam, kı/gın guneşın altındd parıldıyordu Tramp leııııı uuına doğru ağır ağır yürüdü, durdu, bı ra/ bekledı ve sonra bedenını bır yay gıbı ge rerck 25 nıetıeden kendını boşluğa bıraktı Once bııkat, sanıye toprağa yatdy sonıa da adctd pıke yapaııdsına dık olarak ınmeye bas ladı I um kdbıle halkı ve dığer ı/leyitiler hc yecdiıdan neleslcrını lutmu$, bu sahnenın so rıunu beklıyordu Bırer u<,ldrı heı ıkı ayak bıleğıne, dığer uçları kulenın tcpcsındekı plat lounun kenarıııa bağlı, hcnıen hemen kuk bo yu u/unluğundakı bır eıft sdimd^ık dalı, gent, yerlının olıımle yaşam ardsınddkı tek bağıy dı harklı geleneklerın, ınanışların wwe yaşa dığı Cıuncybdtı Pasıtık'te, Vanuatu'nun Pen tecote Adası'nın guneyındekı kabılelcrce heı yıl mayıs ayının bdslaımda düzenlenen bu "Kuleden Atlama Torenlen"nın yeryü7ünde bır benzerı daha olmadığı belırtılmekte Yerlı dılde "Nagholyuksekten atlama" adı verılen törenın ge^mışının nereye kadar uzandığı pek bılınmıyor Bu yuzyılın başlarında, Batılı mısyonerlerın yasaklamaya kalkmasıy la bır süre kesıntıye uğramışsa da gunumüz de, "yuksekten atlama" tekrar canhlığma kavuşmuş durumdd Hem de bu kez törenlerı seyretmeye, totoğraf çekmeye gelenlerden al dıkları gırış ücrelıyle bırlıkte bıraz "ticaref'e bulaşınış olarak 500 kılomeirekarelık 10 bın nütuslu, parmak bıvımındekı addnın geleneksel adı "Raga" 17 yüzyılda buralara gelen Fransı? kap tan Bouganvılle, lnul'dekı kutsal Pcntecote gününde (Hazretı tsa'nın ruhunun havarılerıne göründüğü belırtılen gun) adaya ayak bastığından, o zamandan berı, ada bu ısımle anılmakta Mısyonerlıkle beraber, yalnız adala rın değıl, köylerın de yerel ısımlerınııı çoğu yerlerını Betlehem, Nazaret, Saınt Paul, Notre Dame gıbı ddlara bırakmış Gösterıler mayıs ayındd, "gobek bagı" ye rıne ge<,en "liana" denılen sarmaşığın sapla rının en guclu olduğu mevsımde yapılıyor (lı ana sarmaşığı aynı zamanda tıpta "pasiflora" adıyla kullanılan sakınlestırıcı ılacın hammaddesı) Sert bır ağacın govdesınden yapılan 30 metrelık, "fallık erkek cınsel organını sımgeleyen" bıçımdekı kulede, her 1 ya da 1 5 melrede tramplenvarı çıkıntılar var Her atlayıcı kcndı "göbek bağY'ndan sorumlu Ça B pı t sdnumı get,nıeyen bu bır v>*' bağm boş lııkta kaldn uvlaııııı atlayatak dclıkanlının vaı dımulaıı ayak bıkklm cevıesmden sıkıtd bdğ lıyor Bağın u/ımlıığu tıampknlc topıak /e mııı arasınddkı ıııesafeden 10 1^ sdnlını kadar kısa Tn gen^lcrı ve deneyımsı/lerı en all sııa laıdan basjıyor Ln yuksekten atlayan, o yıl i(,ın kdbılenın en güçju, en ıcsaıctlı erkeğı sa yılıvoı Kuleye v'^'P. tramplcnın uıuna kadaı geldıkten sonra aıtık korkup da gtrıye don mek yok Atlamaya karar veııp, ordya kdddi gelenı "salları \unmiş" olarak nıtelendırıyor töreler Mutldka atlanatak "Naghol" törenlerınc lıa/ıılık en a/ ıkı ay onı.csınden baslar Ağdvlar kesılıı, kule yapı lır, sağlamlığıen ım.e ayrıntılarına değın gözdcn geı»ınlır Sonra da sırd sarmasıkldrın kc sılmcsıne, bukuleıek pekı^tııılnıesıne gelır Bu devrede atlayiLilar, tıpkı bır lutbol takımının oyuiKiıları gıbı ddeia kampa gırcrleı Hep bır lıkte koy odasındd kdlınıı 1 vlerıne gıınıele rınc ı/ııı verılme/ Hele hele n,kı ıı,mek, tın sel ılışkıde bulunmak kesınlıklc " l a b u " d u r "Tabıf'yu bozan kötu ruhlaı, dtlayı^ sırasındd bajjina bıı kaza getırerek Le/alandıratdktır Her atlayıcı torenden bır öucckı gecede, ertesı gun dydkUrına bagldnai.dk sarma>ığına sarılaıak uyur Boylece kendı bedenı yarınkı "yaşam bağı"yld butunleşıp, sarma^ığın ru hu kendısını atlayı^ sırasında doğabılecek "herhangı bır talıhsızlık"ten esırgeyebılır Artık o buyuk gun gelmıştır Sabahın erken saatlerınde geleneksel gıysılerı ı<,ındekı erkek ve kadın dansvılar kulenın arkasındakı yamata gıderek dans edıp, >arkılar söylemeye ba^ldr lar kadınldrın goğuslen v'P'aktır Bellerını, sa/dan yapılma elekleıle vevrelemı^lerdır brkeklerın uzerınde ıse, (.ınsel organlarını saran ' orgu"nıın dı^ında hıçbır gıysı yok Hırıstı yanlığı kabul etnıı^ kabılelerdc kılıse bu şekılde dula>mayı engelledığınden kadınlar entaııyle, crkekleı de tı>ort ve şortlaıld dans ederleımi', Atldyıulaı artık son hazırlıkldrını tanıaııı lıyorlar 30 metrelık kulede 20 tidmplen vdi Fn alı,agı yerden 3 ınctıt vukseklıkıe llk sı radakı, 10 yd^larmda bır ı,ouık Vava^ yava^ kulenın basamaklarıııa tıımanmaya koyuldu BIKI/ heveLanlı VL urkek Iıamplenın ULiına kaddr ılerledı Burada dıııdıı (^evresıne ba kındı A>agılara go/ge/dırdı Agabevleıının avaklaıma sarma^ıklaıı hağlanıasını lıalılı,!. tıtııveıek ı/ledı \anıaı,lan dansvıların tesa lelluıdıı iı.ı ıslıklaıı, saıkıları kıılagmda uğul tıılaı yapıvotdu (,oi.uk geııldı Ikı clınııı avuı, lcirını bııleslırıp ı,eıı .ıııın altına gelırdı ve bu ı,ıglık ataıak kendını boskıga bıraktı lopra ğa (.akılnıasına lanıak kalnıısken 'yaşam ba ğı"nın gtıılıııcsıvle tramplcn vatııdadı kırı laıı trampkn oııa vay gıbı bır esneklık sagladı ve vouık yerden bır kaıış yuksekte sdlldnına va başladı 1 vei Basaımıştı YaıdırriLilar koştu, ^ocuğu kucaklayarak ayağa kaldııdı laı Ayak bılekkıındekı sarnıaşıklar kcsılırken votuk bır "dyak bdğY'nm yaşamını engclkyıcı değıl, surdurucu de oldbıleteğının hcnü/ bılıncınde değıldı Dü^unduğü tek şey vardı, "erkekhğım", cesaretını daha bu yaşta tüm kabıle halkına göstermı^tı Cıelecek yıldakı he defı bır ust trdinplendı Mutluluk ıvındc tcpe nın yamacına doğru kosarak dans edenler ara sındakı yerını aldı Artık, kendısınden sonra dlldyacdk dgdbeylerını dansı ve sdikıldrıyld coşkulandıı abılırdı Törenler böylece sürerek, 20 atlayıcının 19'u atlayışlarını kazasız belasız tamamlayacaktı Sıra en so nuncuya geldığınde, heyecan son haddıne varmıştı Herkes kabılenın bu yılkı "en yüreklı" erkek adayının "tabu'Mara kurban olmaksızın atlamayı gerçekleştırmesını dılıyordu Kolay değıld 30 metreden toprağa balıklama atlamak ve ölü me bır karış kdla durmak Vesonunddoda başarıldı Heyecan, tedırgın bekleyış, aılesının ve sevgılısının gözya^ları yerını mutluluk çığlıklarına, ıçtcn kutdklaşmalara bırakıyordu Yaklaşık 4 saat suren tören sona ererken, gururlu adımlarla köylerıne dönen atlayıcılar daha şımdıden gelecek yılı konuşmaya başlamı^lardı bıle Aynı gıınıın ak>dimısUi Mtlsisı kojıınun koyodasıiKİa, gıınıın kdhidinaıılaıındaıı bırka vıyla otuı nuı> "k.ı\u" n,ıyoru/ kaseleı bıreı ıkı^er bosdhıkııı konusıılan tck konu hi(, kus kusuz "naghol ıdı lı.lcıındt.n bın ağır ağır oldvın elsancsını şoyle dık gLiıııyoıdıı "Bır /anıanlaı adanın guıiL^ındckı kovkr den bırınde yaşayan Iamakı adında genv bır adanı vardı karısıııa V»K baglı olnıakla bır lıkte, heı nedenst pck ıyı ge(,ırıcınt/leıdı Sık sık kavgaedeılerdı Bır gun kansı aıiık ddya namayıp evden kavtı koLasının, pesındeıı gtl dığını göruiKe hemen o v<'wedekı bır baııyan ağacına tırmdndı (Ban\an, tıopıkal kusakta yctısen (,ok ııı govdelı ve u/erı lıana sdima şıklarıyla kaplı bır ağaı,) Tanıakı dc karısının peşınden ağaca v'ktı kddın ya^aınına son ver mek ısteımışvesıne kendını boşluğa saldı An tdk Tamakı'nın karısı, dtldniddan onte ayak bıleklerıne, asağılara kadar sarkan sarma>ık Idrdan bırmııı uvlaıını bağlanııştı karısının kendıne oynadığı oyundan habersı/ zavdllı 1 amakı, bu görunııııı kar>ısında vılgına doneıek eşının yolunu ı/ledı Tamakı ycrde cansı/ yatarken karısı bu mutsu/ beıaberlığı sona erdırmenın hoşnutluğu ıı,ınde sdinidsığm ucundd ydvaşva sallanıyordu koyuıı eı keklerı ta lıhsız Tamakı'yı hıı, unutmadılar ve kaıısıııın ona oynadığı bu oyunu, gftsterı nııelığınde tek rarlayarak ruhunu yasatmaya başlddıldr kd dınldmı seyretmeye değıl de, kulenın ı,ok ya kınınd gelmesını, kuleye dokunmasmı yasak ladılaı " "Atlayışlarda hıç ölenoldumu?" dedığımde yanıtı şöyleydı: "Evet. Bır kcz 1974 yıhydı Ingılız Kraüçesı ülkeye resmı bır zıyarette bulunuyordu. Başkenttekı yönetıcıler bıze habcr göndererek, Kralıçe'nın adaya da geleceğını söyledıler ve bızdcn onun şerefinc bır Naghol töreru düzenlememızı ıstediler. Pek yanaşmadık Zıra ekım ayıydı ve sarmaşıklann sağlamlık devresı geçmıştı. Yıne de ısteklerını gerı çevırmedık tabıı. Hayır dıyemedık lşte o atlayışlar sırasında bırının bağı koptu ve Kralıçe'nın gözlen önünde toprağa çakıldı Ama dığer atlayıcılar, hıçbır şey olmamış gıbı törenı sürdürdüler..." O sırada, köyodasının alacakaranlık bır köşesınden başka bın atıldı " A m a " dedı " O arkadası hdtırhyorum Onu, sdrmasığı değıl, tabular öldurdu Zıra torenden öntekı geceyı evınde karısıyla bırlıkte geçırmıştı " Köyodasından dışarıya çıktım İçtığım Kava'nın da etkısıyle olatak, garıp duygular ıtın deydım Kıyıya doğru yurumeye başladım Güneş, yerkürenın bu uzak k<Vsındc tanımı güç bır renk cümbüşü ıçınde Okyanus'un ardından ağır ağır kaybolarak batıya doğru ılerlıyordu D AVUSTURALYA Pasıfık Okyanusu nun guneybatısında yer alan Vanuatu veya eskı adıyla Yenı Hebrıdler bır takımadalar ulkesı Toplam nufusu 150 bın cıvarında Ulkeyı oluşturan ve 700 kılometrelık bır çap ıçerısınde dağılmış adaların toplam yuzölçumu 14 bın kılometre kareyı bulmakta dır 1980'e kadar hem Ingılız hem de Fransızlar tarafından ortaklaşa yönetılen Vanuatu, bu tarıhten sonra bağımsız bır cumhurıyet oluyor Melanezya ırkı ozellıklerı taşıyan ınsanları dış görunumuyle Atrıka yerlılerını andırıyor Genelde kabıle toplumu ılışkı ve yapısı ıçındekı yerlı halk bırbırlerınden farklı dıllerı, törelerı, geleneklerı ve ınanışlarıyla ınsanlık tarıhınden bır kultur demetı oluşturmakta ingılızcenın yerel ağızda değışıklığe uğramış bir turu "Pıdgin" (Pıcın), halkın ortak dılı VANUATU