Katalog

•I DÜNYA 0) UYDULARLA YÖNETİLECEK eçen pazar, msanlı uzay uçuşunun 25. yıldönümü idi: Gagarin, 1 saat 48 dakikalık uçuşunda yeryuvarlağının çevresinde bir kez dönüp inmişti. Bunu Amcrikalıların S mayısta 15 dakikalık, 21 temmuzda 16 da kikalık iki uçuşu izlcdi. Bu çeyrek dakikalık uçuşlar, denize dalacak adamın su sıcaklığını önce ayağı ile ölçmcsine benziyordu. Nitekim 10 küsur ay sonra, 20 Şubat 1962'de, John Glenn 4 saat 55 dakika (buna beş saat diyebiliriz) süren 3 dönuşlü gezisini yaptı. Ne var ki buna da ayak ucu ile deniz sıcaklığı ölçme gözüyle bakılabilirdi. Çünkü Titov, kendisinden 6 ay önce, 16 kez dönmüştü. Bu uçuşlar insanoğluna uzayin kapısını açmıştı. Gelecek yıl ise, uzay çağının 30. yıldönümünü kutlayağız, 4 Ekim 1987'de. Hemen ekleyelim ki, bu kadar kısa sürcde bu kadar önemli sonuçlar veren bir çalışmaya dünya tarihinin hiçbir döneminde rastlanmaz. Bu önemli sonuçların başında uydular gelmisti. Bunu Venüs, Mars, Merkür gibi gezegenlcrlc Ay'ın araçlarla incelenmesi ve sonra "fethi" izlemi$ti. (Bu "fetih", bir toprağın alınması değil, doğaya karşı bir zaferdi.) Daha sonra, günes kümesi dısına haberci gönderilmişti. Şinıdi uzay yapımevlcrine sıra gelrnişti. Buralarda, dünyada yapılması, daha doğrusu iyi yapılması olanağı bulunmayan şeyler üretilecektir: llaç, yeni alaşımlar, ideal kristaller (bilgisayarlar için), mikrondan küçük bilyeler gibi... Uzay insanoğlunun karşısına o kadar büyük olanaklarla çıkmıştır ki, 21. yüzyıl uzay yüzyılı olacaktır: 20. yüzyılın uçak, elektronik (radyo, televizyon), bilgisayar yüzyılı olması gibi. Ancak, biz bu yazımızda, uzayın yararlarının bir genel panoramasından çok uydular panoramasından söz edeceğiz. Çüııku bugün Türkiye, lran ve Pakistan'la birlikte ortak bir uydu fırlatma planları yapmaktadır. Bugüne kadar birçok kez belirttiğimiz gibi, uydular haber toplama, konuşma, iletişim gibi görevler yerine getiriyor. Haber toplama casusluk amacıyla olabileceği gibi sivil amaçlarla da yapılabiliyor: Orman yangınları, UrUn tahminleri, hammadde kaynakları Yirmi birinci yüzyılda, uydu kullanan ülkelerin sayısı artacağı gibi, uyduların kullanım alanları da genişleyecek. "Uzay Çağı"nın 30. yıldönümü §> dolmadan "Uydu Çağı"na mı giriyoruz acaba? ıG bulma, telefon haberleşmesi, televizyon yayınları, tayfun ve fırtına yaklaşmaları, denizlerdekı buzdağlannın yerlcri gibi pek çok konularda yarar sağlıyor. Bunlara kısaca değinelim: Eski İstanbul'da yangınlar sık olurdu; evlerin hemen hcpsi tahtadan idi. Beyazıt Kıılesi'nin adı "Yangın Kulcsi" idi. Buradan kent sürekli gözlenir, yangınlar daha sahibi larkına varmadan önce saptanırdı. Uydular şimdi bu işi dünya çapında yapabiliyor. Tarım ürünü tahminlcri, kimi Ulkeler bakımından büyiik önem taşır. Bu tür Urünleri dışarıya satan ülkeler için, başka ülke urimlerinin tahminleri yaşamsal önemdedir. Maden bulnıada; deniz dibi petrol, gaz, sıcak su yatakları aramada, deniz dibi patlamalarının yerlerini saptamada uydulara bııyuk işler duşüyor. Kıyı ve denizlerde petrol ve doğal gaz kuyularının çevrelerinin gösterdikleri özelliklere göre bu özellikleri taşıyan başka yerler bulunabilir, oralarda sondajlar yapılabilir. Alüminyum, uranyum gibi uzay çağı madenlerini de, yer kabuğu içinde olduklan halde, uydulaıla bulmak mümkün. Çünkü, bu madenler, genelikle killi yerlerde oluyor. Killi toprak ise üzerindeki bitkilerden anlaşılıyor. Sonra, güneşin dünyaya çarpıp yansıyan ısıklannı mikroskoptan geçirircesine ayrıştırarak maden yatakları da bulunabiliyor. Kulak nasıl belirli bir titreşim miktarından aşağıda kalan titreşimleri işi temiyorsa, gözierimiz de birçok 'incc' ışık ve ışını algılayamıyor. Bunlann güçlerini arttırarak nc anlama geldiklerini çozmck kabil oluyor. Ha/ı canlıların mikroskopta görülebilmesi için boyanmalan gibi... Ancak, bu asamada, karşımı/a yeni bir "okuma" türü çıkıyor: Uydunun verdiği bilgileri okuma. Hlle yapılaıı haritaları okuyabilmek için nasıl harita bilgisi gerckliyse uydudan çekilen yer biçimlerinin okunabilmesi için de bir tür aliabe bilmek gerekiyor. Her renk ayrı bir ftykü anlatıyor. Ay yüzündeki esmer ve parlak yerler nasıl deniz, dağ, yayla anlamına geliyorsa yeryü7ü renkleri için dc ayrıı seyler söz konusu. Tabii, yalnız karalar değil denizler de bu yolla okunabiliyor. Telefon ve televizyon haberleşmeleri uydularla kolaylıkla ve çok daha net yapılabiliyoı. Uydu televi/yonları da ülkemizin kapısını çalmıştır. Hava durumu haberleri uydular aracılığı ile çok kolay alınabiliyor. Sadecc bir ülkenin uydu haritasını her akşam televi/yonda gözlemek pek bir şey anlatmıyor. örneğin, Türkiye'nin günlük hava durumu başka ülkelerdeki hava durumları ile sıkı sıkıya ilgili. Avrupa üzerindeki kötü hava bir iki gün sonra ülkemize geliyor. Fırtınalar, tayfunlar, hortumlar için de durum bu. Titanik'in 76 yıl önce bir buzdağına çarpmasından sonra buzdağlannın yerlerini gemicilere haber vermek için uluslararası bir örgüt kurulmuştu. Bugün bu iş uydularla yapılabiliyor. f] 1TDP mptoms Ç ç $ 27/4 Tcl: 526 48 58 526 21 33 CAdALOGl.U İ5TANBUL Pedîatrîcs Prof. VVALTER W. TUNNtSSEN. JR. (Sldle Llnivcrsily of NGW Y(irk)'ın SIONS AND SYMPTOMS IN PEDIATRICS 1 iirkçc lidsım (Çeviri: Dr. t'cril Büyiik tTjik. Dr. Ycinum r.rsoy. Dr. Tııfdiı Canscven) ÇIKTIf Tüm doktorlonn \c lıp fdküllcsi ögreneilerinin en bik kaı>ıla^>lıkları ya da kcndi kendilerine .sordukları borıı "BASKA Nl: DÜŞÜNÜLMLM.İDİU?" Norıihudur. Ayırıcı Idiıı. bd.sld kdr^ıisınddki doklorun belki dc cn öncmli sorıııuıdur. SIGNS AND SYMPTOMS IN PEDIATRlCS'de I 10 ba;?lık altında. ayırıcı Idiııda düşünülmc^i gerckcnlcr cn sık göriilcnlerdcn ddha scyrck görülenlcre dogru di /ilmi^. bd/ı kontıldrdaki Mnıfldiıdırmada utdkiwruntmmm.fc C. M A ya^> grupldiı csd.s dlmmıslır. Son bölümii ülıı^lıırdn di/in. geniş hacmiyle herlürlü ipucıınu. tdnı\d vönclik olarak dcgcrlcndirmcdc cn önemli yardımu olnid özclligindc. Klinik kararda işin içinc gireıı lemel olguıuın luılırltiııui. /ıhnın derin ginııtileıindc depolanmış bilgiyi yüzeye çıkdrnnı bccerisi oldıığıı dii.şiiniılürse SICıNS AND 5YMPTOM5 IN PtiDIAI U\(. :s dcpoldiımı.> bikji parçdldrıııı scıabrdl girinlilerden çıkaıınaya yardımcı olmak için rui/ırlanmı:? ö/ellikle Pcdidlrisllcr ile Pcdidlri ilıli^as öğrcncilerine, lıp fdkülle.si öğrenjLilcri vc liım dokloıkir ile lıpld ilgili kurumlard çok önemli bir kaynak ki hıp. 650 sdyfd, LUks kâğıt, Lüks cill Hyah 9.000. TL. KDV Ddhil 9.900. TL. ÜENEL DAulTIM Nobel I ıp Kilabcvi Millel C;ad. No: I IQ CAPA.KSIANİİLII. Tcl: 5«^ 67 46 30