Katalog

bıına tepki göstermişlerdi. Bugiine dek oauılerin lamamına yakını İsveç dışına gitmiş. Bu nedenle bugün de eleştiri aldığınız oluyor mu? Hayır. Tersine, şimdi ödül için Isveçli birinin adı geçse, eleştiriliyoruz. O zaman halkın tepki göstermesi, daha milliyetçi ve dar görüşlü olmalanndan kavnaklanıyordu. O sıralar oldukca fakir olan Isveç'e bu paraların daha gerekli olduğunu düşünüyorlardı. Ancak ödüllerin dağılımında enternasvonalist bir yol izlemenin yararının, paraların ısveç'te kalmasıııın sağlayacağı yarardan daha fazla olduğu, bugün artık açıkça görülmüştür. Nedir bu yararlar? İsveç, Avrupa'nın gölgesinde küçücük bir Ulkedir. 8 milyonluk bir nüfusumuz var. Dünyaya açılmamızda, ismimizi duyurmada Nobel ödülleri büyük rol oynuyor. (Diinya basınında, İsveç üzerine yazılanlann iiçte biri, Nobel üzerinedir.) Bu ödüller sayesinde, tüm dünya ile bilim ve edebiyat alanında iyi ilişkilerimiz var. Tüm dünyadaki 150200 bilim adaını İsveçli bilim adamlanna her yerde yardımcı olabiliyorlar. Ayrıca bu ödül sayesinde pek çok yazarı, isveççe diline kazandırıyoruz. 8 milyonluk İsveç halkı bunları okuyabilme, tanıyabilme olanağı buluyor. Nohel Vakfı Müdürü Baron Stig Ramel, "Türk Tarihi" eğitimi de yapmıs. Son yıllarda birçok ödül ortaya çıklı. Alternatif Nobel Ödiilü, Japonya'da Bilim ve Teknoloji Ödulü, Arabistan'da da var, vb.. Bunlar Nobel ödiıllerini elkiledi mi? Tersine, Nobel Ödülleri bunları etkiledi. Saydığınız ödüllerin hepsi Nobel ödüllerinden esinlenerek konmuştur. Son yıllarda çeşitli ülkelerden benzeri vakıflardan pek çok temsilci ile görüştüm. Hcpsi de çalışmalarınuzı incelemeye, bizdcn öğrenmeye geliyorlar. Hepsine yardım ediyoruz, çünkü onlar da uluslararası yakınlaşmayı, bilimsel çalışmayı desteklemeyi amaçlıyorlar. Biz bunları rakip değil tamamlayıcı olarak görüyoruz. Üstelik bizim onlarda olmayan 86 yıllık bir tarihimiz var. Nobel ödülleri Türkiye'de de ilgiyle i/lenir. Bir ödül de bize verilınesi umulur. Ancak her yıl düs kırıklıgına ugrarız. Sizce Türkiye'ye günün birinde Nobel Ödülü verilebilir mi acaba? Afrika da, uzun yıllar, bir Afrikalıya ödül verilmediği için düş kırıklıgına uğruyordu. Ancak bu yıl edebiyat ödülü Nijeryalı usta bir yazara verildi. Türkiye, geniş vc güzel bir edebiyata sahip. Günün birinde edebiyat ödülünün Türkiye'ye, Türkçeye verileceğine eminim. Diğer dallara gelince, ne yazık ki üniversite ve laboratuvar olanakları sıııırlı olan ülkelerin büyük araştırılar yapıp sonuç alabilınelcri oldukça zor. Bilim dallarında Nobel ödülü alabilecek bir Türk, belki şa anda yabancı bir üniversitede çalışıyor. Belki Amerika'da, belki lsveç'te, belki başka bir ülkede... Kimbilir... Ancak bu durum, yalnız olanakları sınırlı iilkeler için geçerli değil galiba. Örneğin bu yıl ödül alan 11 kişinin 5'i, bugün yaşadıgı ülkeye başka bir ülkeden gelmiş. Ben buııun ayrı bir faktöre dayandığı görüşündcyiın. Her yıl karşılaştığınıız bir durum bu. Ülkclerinden ayrılmak zorunda kalan insaıılar, becerilerini geliştirmek için, bu yeni çevrede, eskisinc oranla çok daha fazla gayret gösteıiyorlar. Baskılar nedeniyle ülkesinden ayrılmak zorunda kalmış, yabancı bir ül kede yeni bir gelecek için nıücadele etmiş insanlarla Nobel ödülleri dolayısıyla her yıl karşılaşıyorum. Bu insanların pek çoğu, Nobel ödülü almayı da başardığı için ben buna "NOBEL FAKTÖRÜ" adını verdim. llginç bir gelişme bu. Tüm acılat, eziyetler, kaçışlar, göçler sonuçta gümüşten bir boyuta da kavuşabiliyor. Şimdiye dek edebiyat dalında hiç Türk aday var mıydı? Buna eminim. Artık bu sır olmaktan çıktı. Ancak Nobel Vakfı'nın bu konudaki soruları yanıtlama hakkı yoktur. O bakıından bu konuda açıklama yapamam. Yalnız şunu söylemek isterim: Bir Ösmanlı diplomatı (Gregori Aristaki Bey) Nobel'e banş konularında danışmanlık yapmış, Nobel'in barışı güven al Nobel Vakfı Müdürü Baron Stig Ramel: 'Türkiye de odulunu alacak Türkiye'nin geniş ve güzel bir edebiyata sahip olduğunu belirten Nobel Vakfı Müdürü, 'Günün birinde edebiyat ödülünün Türkiye'ye, Türkçeye verileceğinden eminim' diyor. ABDULLAHGÜRGÜN • Stockholm . üm dünyada bilim ve sanatla uzaktan yakından ilgisi olan herkesin bildigi Nobel Vakfı'nı, 1972 yılından bu yana, Baron Slig Ramel yönetiyor. Aynı zamanda tiyatro yönetmeni olan Stig Rarrıef "Türkiye Tarihi" eğitimi de görmüş: İlk kez bir Türk gazeteciyle görüştüğüııü belirten Baron, Türkiye'nin mutlaka günün birinde Nobel Edebiyat Ödülii'nü alacağını söylüvor. Nobel türenleri arifesinde, kendisiylc yaptıgımız söyleşide Stig Ranıel e yoneitngııni/ ilk sorularımız, vakfın tanıtımına ilişkindi... Alfred Nobel, ardından büyük bir miras bıraktı. Bu mirasın işletilmesini ve kazancıyla "Nobel ödülleri" verilınesini vasiyet etti. 1900 yılında kurulan Nobel Vakfı, bu mirası işletir. Nobel ödüllerinin verileceği kişileri belirleyen komitelerin çalışmalarının masraflarını karşılar; konferanslar, seminerler düzenler; bilgilendirme çalışmaları yapar; Nobel törenlerini düzenler ve Nobel'i temsil edcr. Gelir ve gfderleriniz hakkında biraz bilgi verir misiniz? 650 milyon kronluk (70 milyar TL.) bir servetimiz var. Buııun yüzde kırkı, başta Stockholm olınak üzere Isveç'in çeşitli kentlerinde emlağa yatırılmıştır. Yüzde otuzu lsveç, Norveç, ABD, Japonya, Federal Almanya ve lsviçre gibi ülkelerdeki hisse senetlerimizden oluşuyor. Oeri kalan yüzde yirmi de çeşitli tahvillerdir. Geçen yıl, 30 milyon kron kazanç elde ettik. tkişer milyondan beş ödüle Isveçliressam Afzelius'un fırçasından, Stuckholm'deki Nobel binası. tına alma konusundaki programını hazirlamada büyük yardımı olmuştur. Bir Türk fotoğrafçı da (l.ütfii Özkök) pek çok Nobel ödülü sahibinin fotoğraflarını çekerek uygarlığımızın bu büyük insanlarının ebedileşnıesine katkıda bulunmaktadır. İleridebir de Nobel alan bir Türkün çıkacağına inanıyorum. Yaşayan görecektir. Sizin Türk tarihi ile ilgilendiginiz söyleniyor, dogru mu? Evet, Türk tarihi hakkında oldukça bilgili sayılırım. Çünkü Türk tarihi öğrenimi gördüm. Ancak ne yazık ki hiç Türkiye'ye gidcnıedim. Günün birinde mutlaka gidip görmek, o tarihi yerleri, binaları, atmosferi tanımak, olayları yerine oturtınak istiyorum. Istanbul'u, özellikle 1600'lü yıllarda Avrupa'yı et kisi altına alan güçlü Türk devlctinin merkezini görmek istiyorum. Gidip gören arkadaşlarım, bu kentte bulunmanın kendileıi için unııtulmaz bir olay olduğunu söylüyorlar. Bunun benim için de unııtulmaz bir anı olacağına inanıyorum. I ! f 10 milyon gidiyor. Bir o kadar da ödül verilecek kişilerin seçimiyle uğraşanlann çalışmaları için gidiyor. Nobel'in vasiyeti üzerinc ödül sahiplerini l'izik, kimya dallarında Bilim Akademisi, tıp dalında Karolinska Enstitüsü, edebiyat dalında İsveç Akademisi, barış dalında ise Norveç'teki Nobel Komitesi belirler. Bunlar ödül sahiplerini belirlemek için tünı dünyada iki yüzün üzerinde uzmandan yararlanırlar. Tüm bunların masraflarını biz karşılarız. Yalniz 1969 yılında konan ckonomi ödülünün sahibini Bilim Akademisi seçmesine karşılık masrafını Isveç Merkez Bankası karşılar. Buıılar dışında Nobel törenleri için Stockholm ve Oslo'da yaptığımız masraflarla Nobel VaktVnın yılda iiç milyon krona varan masrafı var. Vasiyetname acılıp mirasın ancak otuzda birinin akrabalara ve yakınlara bırakıldığı, gerisiyle Nobel ödülleri verileceği ve bu ödüllerin yııbancı uyruklulara da vcrilebileccği görüldüğünde, başta Nobel'in akrabaları olınak üzere, Kral II. Oskar ve pek çok İsveçli KEMAU 14