Katalog

CUMHURtYET DERGİ4 \YIN KONUSU #Türkly«degıda sanaylir üratimi planlanamn üstünde artış gösteren birkaf •cnayl dalııtdm biri arımsal ütiînlerl Işleyerek defeer. lendiren ve hüyük Ölçüdf t Irarl Işlem görnı maliardan nlu*atı Rida sanayl üreümiplanljuuuunüitundc arhj t>h*n»ren bîrHki nanayl dalından birldir. Cçüncü Plan döneminde gıria *anayf. nin büyüme hızı yüzde 7.4 oranında plan. laıımif, bu hedef aşılarak yüzde H.;le varılmı*tır, Gıda MnayilndA ana malları et ve mamullen, su üriınk»ri, aüt vv marmıllvrı. un ve unlıı madrieler, nehze ve meyv* işleme, bılkı&cl yaglar, ^»kcr vo şekrrli marideler, sanayl yemi, çay, Iflenfniş kalı ve. ışkıımış kukao oltışUırmakiarlır. Ru ana mallar arasında en hiıyiik ürelım ar. hşı un, *il . et vı* ynyun gerçeklcşmiştlr. CSıda Sanayii tmalal Kanayli tçindı» yer almakıadu. Ara malı ve yatırım malı iireIHI aanayllerin difinda "tüketım malı uroion sanayiler" arasında yer alan gıda Hanayii, bu tür *anayıl?r içinde dokuma vo giyim jsanayinden ıtunra. ancak lütün vr içkı xanayiınden önce gelmektedir. Saftlanan ürrtim artışına ragmen. yurt Içindekı lalebin ytikaek oluşu ve ulusla. rara&ı pazarlarfo karçılaçtinlriıgınrfa uyarlanan uknolujınin geriligi, gıda sana* yıinde de yüksek olmamakla bîrlikle, yınc de dışalımları sorumlu kılmakladır. Ancak, dışalımlarda bir başka zonınluk Ikllm kuşagından ve yvlifvn urüıı lürliMrınden kaynaklanmaktadır. 19721977 dtt. nemınde kakao, kahve, bıtkisel yaglarf haharat ve dljer Urünltr îçin toplam M nıılyar 18K mılyon liralık dışalım yapıl. mıştır. Buna karşılık. aynı dttnemde ger. c^kle^en dışsatım rfeftfn VZ.b milyar li. rayı bulmakLadır. Onümuzdekl dönemde uretim artışı gııia sanayiinde yüzde 7.9 ularak planlan. miftır Tüm gıda sanayi Içknde üretlmln m v«ık arıacagı ulanların sUt ve üriinleri, kaırna yem, et ve Urünlen olmuı beklenmektedır. tfor geJişmenin vr bu gelişme içinde her ekonomik kenlmin blr poliıikası vardır. tlkesf vardır. Oıda sanayiinde dı> \x>. Urienen llkeler geneilikle üreflrilerin iırgiıUenmelen vc ürpilcidın dofirudpn IÜKP. tkrfye malların aktantması hıçimmde ger. yiinnz Tahılla beslenmek yada "yarı Y T urt dıtinda ıv ywı yapllan ara^ltrmahrm tümü çarpıvı bir gerçeği ıiiwttlamaklQ dır Tahnla b€%knmeU "yan <i( Açlık sonınu: Niçin * çrklefacekür. Uolayısıyla önümüzdekl hpş yılda "knnperalineşme" gıda sanayıindı kendlni duyurarak eu önımll kavnımlardan blri olaraklır. Ve bu kouperaunerin görevı bir yandan da ürünlerin djşaalım amarına yonelik ularak pıuarlanmaaıyla llgîlidîr. tklim mdeniyle çeşltiı tUrde bltkıUr yetlfincıin* karfin, hayvancılıkta hayvan aayıaı olarak di|er ülkeiere göre daha iyi durumda bulunulmauna karşın, Türkiyede Intanların krîtil bealendigl blr gerçektlr. Gıda naayllne illşkın polltlkalar çnilirken bu gerçeki**n harektl edilmU vt"dengelt heRİenme" içln Gıda Tartm ve Hayvaııcılık Bakanlıftııun "Uluaal me Programlarr' hazırlaması kararlaşlırılmi«tur. Bu programda özellfkle okul, has. tane, fabrlıalar gıbı ınphı ypnıi'k yenilen yeriarde hrıdenrne cilvüterınv dlkkat eiılecoktir. l«tav "riusal Betilennı»* Programı", eger kaftıl üstünde kalma/ da, uygulamaya gırerse, n zaman (îıda Sanayiindv ytnı teknolojiler, yenl ünuıın cılanakları beklemek olasıdır. Ancak, bu program içinde astl finem taşıyan et ve üriinlerlndı*kı geliımedır. Çünkü, berienme ve de özellikle dengtll beslenme denlldlRinde, akla ete dayanan bi'denmt* gulmeklodir. Dulayısıyla Et ve Ralık Kurıımunun glrlşimieri ftnümüz.dekl dönemde önctn kazanacaktrr. • tik"demtktir Aynt zamanda "dengtau he» lenme"ohnık da nittlenen tahtlla. tanm tnunlert ile besUrnmeîlr #tmiük gerekh kalori ahnamamakia. bu da Mhanlaniukı yaıatuuhlr dıueymt otıemli olçıtde rtkifamek tedir Tanm itninlen ite heılen me ya da (hMfrnme deytmi yan fif olmaktadtr hu durumda t karnt m doyurma, yetrrh kalori attna madtfit içın trt&unlarm do&at fimrü nii ktmlimakladır Hrngehu beafrnme ımcudun hattalıktara karat direnrtnt azaitmakta. dztUtkle $ai gm haAtahklardançabuk ?lkium*n çocuklarda olum oranhn yıih**t mekttdır Dt^tli bttlvnen ütketerle kar ştfaşttnldiğtnda ii/finç rakamlar çıkmaktadu ortaya örntğin. Tur*ı>.Wr hir birim H tiikettltyorv», detutfli beulentn ülMerttr aym dönemde ttku btrtm rt lukrtd mtkitdır Brmer hiçımde Turkiyetfe bw btnm yunturlaya karşıltk gchşmiç tUkrlcrdr 10 birim yumuria. bir birim aiite karçı üç birim nııt tüketümaktfdtr Anılaıı iıç rakum, bir başka açı dan bakıldiğmda Tiirkıye'de tabd Ju benlvtımt'Mii yngun olduaunu ortaya koymakla ve 'l'urkıye'tic yaşayan ınaanJarın "dengesu bir btnknmt içinde nMuklanm"#6* UrmtkUdir. uruns9trate|ik ayvtmal ptotohln tofrtum dlnt. mkıııü UnrtndekJ etkkıl a«ıklık kaundtktan sonra, hayvanaal Urünler de upkı petrol brneglnde oldufu glU, atntoPk madde durumuna gelmlı tlr. Uımanlar ' maklnaların çalumuı için p#trol M Ite, Intantann vvrimll olabllmeıi için de hayvansal proldn odur" dcmaktedbrtor. Dolaymyla tanm içinde hayvancıiığın yeri vt öneml glderek artmiftır. Diinya ülkelertyle kwşdaştınldı|ında Tilrklyt 76 milyon baş hayvan variıjı b> ttn aaralarda yer almaktadır. Buyttk bM hayvanlaıda ABD, tevyttler Blril| i t Aıjanttn, Avuttnrya ve Pranta' dan aonra diinyada altıncı aında bulunan Tlhrkrye, UçUk b t | tıayvaıüarda Avuatmlya ve Sovyetler Bflrlltlnden •onıa Üçüncü tıradadır. Ancak, ıayı. ct bu çokhı|a karşm, hayTancüıRtn gayri aafl mllH haıda Içfindekl payı bttnfltn duseyln çok altındadır. < KAÇAKÇIUÛIN ÖNLENMESİ H Ülkemlıdı 61 milyon kUçUkbaş, 16 mlryon büyUkbaf hayvan varlığı, yine » hagrvanul proUlnde önemll tkılk. llklerin ortaya çıkmannı engellefli*. mektedlr. Or|an)zaayon bonkiuğu f yetenls malı kaynak, bUyük blr denc. Umrâilk yanında, canlı hayvan kaçak. çılıgı da «ksik bedenmenln elktfnJerl annodadır. OwlHUe guneydoiu «. nırlanndan yapılaıı kaçakçılık yılkvdır Unlerce aüenln oca|ını ıöndünnU«t ölUmter§ dnayeller. ağır ve aakat bm. kan yaralanmalar kaçakçılıBı y*ne de önleyememlfür. Bunun da nedcni t canlı hayvanın aumn ttte yakaaında daha çok para etmeridlr. Yurt İçinde hiçblr geçun kaynafeı buuunayui blnleıet hıau geçimlnl kaçakçılığa ba|. lamu)tır. 3on zamanlarda bunun ttnltnmesJ vc bayvancılı|ın önemlî blr dövlz kayna|ı hallne dörtiştürümesi unacıyla yenl dü««nlemel#r» gUllmlftlr. Buna gttm, devlet eanlı hayvan alım meıknlarl kuracak. canlı hayvanlar bu merkezlerde kaçak fiyatına devletçe utın alınaeaktır. Sonra da ktalm devletin deneümüide gerçeklefcnktlr. Hayvanlann ttlm kerim artıklan ve etlari devleün denetlmlnde vt deviet •ttyle dtfanya aaiılutktır. Hayvan alıro merkeslerlnl deatekto yen, canlı hayvan kaçakçılt|ını flntameye büyük katkm olacaftı blldlrilen blr başka önlem de "Mnır Ucaretl" II» HgUl dusenlemeİMdiK. Buna fürev ka. çakçıh|m önlenmesl amacıyla aınırda beUI kunllar çtrçemlnde 'tlcvtt' 1 gerçekl*|tlrilecekUr. Yurt Içlndekl tiltethnln yanıııra, dıiutım» da konu olan hayvanlar çeşiUi blçlmlerde ulUmakUdır. 1978 yüında canb hayvan, hamyan Wen. mlş ve tam Işleıtmlf olarak Ubya'ya, ABDVe, Bau Aimanyaya ve lUlyı 1 ya loptam 9 milyon 200 bin dolarlık hayvan dujMUmı gerçek]e«mujUr. VERtM DÜŞÜKLÜGü HttUmel prognmlannda çogunlukla baanwkalıp t r cUmU yıllardu M değifmeden yerlnl alır: "Httkümcttmlt hayvancıJiîa gtnlun öneml vvrecektlr11. Ama, nedenae bu "gtnkcn ttntm1' ylne yılUrdır blr ttUU mUmn. GerckU ötiümin1' |erçckle«memari temelde haymncılı|a Urun kealmlnln blr parçftn olarak btkılmasından kaynaklanmaktadır. Bu yibtden hayvancı lık tanmdakl dl|er aorunlar arannda eriyip gltmiılir. Şimdiye dtk9 hiçblr hUklknet pfoframı TUrkiye'nln tahıla ddnük betlenme çtkmanndan nud kurtulara£ına lllşkln köklü ve yapual blr deftujlkUk ttnerüd fetlrmtmlttlr. Oy«af konu Anayaıada bile yer almışUr. Anayaaaaın 52. tnaddealnde "deviet halkın geregl glbl beılenmnl İçin gereken önkmleıi alır" demektedlr. Anraktlfte demektedlr. Yelerii llginin göfttehlmemeil yanın. da, hayvanların verlmleri dUnya atandartlanna göre çok düşüktiir. Hayyanlarınet verlmlert üçl* bflr, ılH verlmleıi beşte bir. yumurta verlmlert ylne uçte bir oranında dtinya «tandarUanna £öre diMiktUr. Verirn diiıükUğUnttn ana ne. denl de yem yetenlzll£ldlr. Bunun Içte yem açı|mı kapatmak fankmeklcdir. Ancak. yem açıgını kapatmak mer'a açı|uıı kapatmaya da. yanmaktadır. Mer'a ve yem olmadı|ı İçin, hayvanlar bealenmeden ketlme gltmektedlr. Oysa, hir ııgın kealmdnı önce 50flünlyl beslemek genkmektedlr ki, latenllen vtrtm iaftlannn.