Katalog

ENERJİ 18 eçtiğimiz aylarda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) tarafından hazırlanan Enerji Strateji Belgesi Taslağı, “Tartışma Metnidir” ibaresiyle, enerji ile ilgili kuruluşların yanı sıra Hazine, Maliye vb. kuruluşların değerlendirmelerine sunuldu. Ancak strateji belgesi denilen metin daha son hali verilip, kamuoyuna açıklanamadan eskimiş durumda. Genel geçer hedeflere yer verilen belge ile elektrik açığı karşısında kamunun yapacağı ihaleler yoluyla çözüm arayışı, küresel krizle birlikte oluşan sermaye darboğazı karşısında gerçekçiliğini bütünüyle yitirmiştir. Taslakla ilgili görüş istenen kurumlar arasında, enerjinin tüm yurttaşların ucuz ve güvenilir erişiminin sağlanması gereken bir kamu hizmeti olduğu anlayışı içindeki Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ile bağlı odalarının yer almaması ayrıca önemli bir eksikliktir. Taslakta, “elektrik enerjisi talebini karşılamak üzere devreye girecek yeni üretim tesislerinin piyasa içinde gerçekleşmesi” öngörülmektedir. Buna ek olarak taslakta, “rekabetçi piyasa oluşum araçları arasında yer alan üretim ve dağıtım özelleştirmeleri tamamlanacak ve iyi işleyen bir rekabetçi piyasa yapısı oluşturulacaktır” denmektedir. Elektrik piyasasının yapılandırılması ve işleyişi konusunda hedeflenen temel ilkeler arasında aşağıda aktarılan ilginç hükümler yer almaktadır: “Dışa bağımlılığı aşağıya indirmek üzere, kaynak ve teknoloji çeşitlendirmesinin arttırılması ve yerli kaynakların azami ölçüde kullanıldığı bir üretim sektörünün oluşturulması. İklim değişikliği ile mücadele ve çevresel etkiler dikkate alınarak, yenilenebilir kaynaklardan azami ölçüde yararlanılması. Enerji sektöründe yapılacak yatırımlarda yerli katkının azami ölçüde arttırılması.” İçerik olarak doğru olan bu ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ G Oğuz TÜRKYILMAZ MMO Enerji Çalışma Grubu Başkanı hedeflerin, siyasal iktidarın yok saydığı kamusal planlama, yönlendirme ve denetim olmadan, piyasa eliyle gerçekleştirileceğini beklemek hayalcilik olmaktadır. Bunun da ötesinde, “piyasa yapısı ve piyasa faaliyetleriyle, arz güvenliğinin kalıcı olarak temin edilmesi”, aynı şekilde gerçekleştirilmesi mümkün olmayan bir beklentidir. Bugüne değin, kamunun özel üreticilerden yüksek fiyatla elektrik alması sonucunu veren, her ne kadar adı “Dengeleme ve Uzlaştırma Mekanizması (DUY)” da olsa, esas itibariyle bir “karaborsa piyasası” olarak işlev veren DUY mekanizmasının muhafaza edilmesi ve daha da geliştirilmesi taslakta amaçlanmaktadır. Elektrik Mühendisleri Odası’nın (EMO) araştırmalarına göre DUY sisteminde birim enerji maliyetleri 19 Ykr’i aşmıştır. Hazine’nin bir raporunda, 5710 sayılı Kanun’a göre yeni kurulacak nükleer santrala alım garantisi verilecek olması ve yeni kurulacak termik santrallar ile Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş’nin (TETAŞ) 15 yıllık alım garantisi imzalaması durumunda olmasının TETAŞ’a ek yükler getireceğine ve elektrik fiyatlarını daha da arttıracağına işaret edilmektedir. Nükleer santral ihalesinde uygulanan, ihalenin adını “yarışma” olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanan Enerji Strateji Belgesi Taslağı daha kamuoyuna açıklanmadan eskidi. Genel geçer hedeflere yer verilen taslakla elektrik açığı karşısında kamunun yapacağı ihaleler yoluyla çözüm arayışı, küresel krizle birlikte oluşan sermaye darboğazı karşısında geçerliliğini bütünüyle yitirdi. Elektrik enerjisi talebini karşılamak üzere yeni üretim tesislerinin piyasa içinde gerçekleştirme öngörüsü imkansız hale geldi. değiştirme göz boyacılığının, ETKB tarafından çok benimsendiği ve sürdürüleceği anlaşılmaktadır. Bu konuda “Merkezi yarışma yoluyla enerji ve kapasite teminine ilişkin usul ve esaslar 31 Ocak 2009 tarihine kadar hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenecektir” denilmektedir. Böylece enerji ihtiyacının karşılanması için, enerji alım ihalelerinin düzenleneceği beyan edilmektedir. Taslakta EÜAŞ bünyesinde kalacak hidroelektrik santralların “TEİAŞ Yük Tevzi Merkezi tarafından sistem güvenliği sağlanması amacıyla” kullanılacağı söylenmektedir. Bu ifade bile kamu üretim kapasitesinin ne denli önemli ve işlevsel olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak kamu hidroelektrik üretim tesislerinin kapasitelerinin perakende satış lisans sahibi dağıtım şirketlerine satılması planlanmaktadır. maliyet kaynaklı artışların tüketiciye yansıtılmasında sosyal boyut gözetilecektir. Bu çerçevede maliyet artışlarının belirlenecek olan tüketim seviyesinin üzerinde tüketim gerçekleştiren tüketicilere daha fazla, tüketimleri bu seviyenin altında olan tüketicilere daha az yansıtılmasını temin edecek düzenleme yapılacaktır” denilmektedir. İçerik olarak doğru bir fikriyatın, tamamen piyasa tanrısının buyruklarına bırakılan enerji sektöründe nasıl uygulanacağı belirsizdir. EMO’nun araştırmalarına göre bir ailenin asgari ihtiyaçlarını karşılayacak elektrik tüketimi aylık 230 kilovat saattir (kWh). 300 kWh’nin altında aylık tüketimi olan abonelere çok düşük tarifelerle elektrik verilmesi sağlanmalıdır. Çöken Piyasa Tanrısı’na biat isteniyor Enerji Strateji Belgesi Taslağı kamuoyuna açıklanamadan eskidi Özelleştirmede ısrar Taslakta, dağıtım özelleştirmelerinin 2009 sonuna, üretim tesisi özelleştirmelerinin 2010 yılsonuna kadar tamamlanmasının hedeflendiği belirtilmektedir. Halen idari yargıda iptal istemleri görüşülen özelleştirme uygulamalarının yargı sürecini dikkate almadan sürdürüleceği anlaşılmaktadır. Yeni bir piyasa kurumu Taslakta “Dengeleme ve Uzlaştırma işlemleri, oluşturulacak Gün Öncesi Piyasası işlemleri ile orta vadede oluşacak Vadeli İşlemler Piyasalarının işletilmesi, mali ve idari özekliğe sahip ‘Piyasa İşleticisi’ tarafından sürdürülecektir” denmektedir. Bu amaçla 2009 yılı sonuna kadar gerekli yasal düzenlemeler yapılarak, kurumsal yapı oluşturulacağı, bu yapının kurulmasına kadar Türkiye Elektrik İletim A.Ş (TEİAŞ) bünyesinde kurulmuş olan Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi’nin (PMUM) görevine devam edeceği, ancak PMUM işlemlerinin TEİAŞ mali yapısından ayrıştırılacağı belirtilmektedir. ETKB arz güvenliği raporu hazırlayacak Taslakta, “ETKB’nin 31.12.2008 tarihine kadar, Bakanlar Kurulu’na sunulmak üzere “Elektrik Enerjisi Arz Güvenliği raporunu hazırlayacağı ve raporun elektrik piyasasının gelişim ve işlemesi hakkında değerlendirmeleri ve arz güvenliği açısından tespitleri, sorunları ve gerek duyulması halinde çözüm önerilerini kapsayacağı” belirtilmektedir. ETKB’nin bu raporu hazırlarken, Makina Mühendisleri Odası (MMO), EMO, Maden Mühendisleri Odası, ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ Limiti aşana pahalı tarife Taslağın “Tarifeler ve Fiyatlandırma” başlıklı bölümünde, “Elektrik enerjisi tüketici fiyatlarında ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ ENERJİ