Katalog

27 AĞUSTOS 2006 / SAYI 1066 5 PAZARIN PENCERESİNDEN İpekten özel olarak dokunur, rengi güvez ya da laldir... D oç. Dr. Hülya Tezcan’a Os kanısında değilim. Bu durumda bumanlı İmparatorlarının gön nun Kutsal Kâbe için bezenen bir özderdikleri Kâbe örtülerinin gün burka olduğunu doğrulayamıyoözelliklerini sorduğumuzda, özetle rum" dediği İngiliz sanat basınında yaşöyle sıraladı: yımlandı. Tezcan’a genel ölçütler dı"1 Kumaşı ipekten özel olarak do şında özellikle bu parçanın özgün olkunur. Bu ipek kumaş, atlas gibi sıkı madığına ilişkin başka verileri olup oldokunmaz. Kabe’deki hava koşulları madığını sorduğumuzda şu yanıtı verve kum fırtınaları dikkate alınarak da di: "1801’de Akka’yı Fransızlar kuha kalın, gevşek dokunurlar ki göyazıt nde beyaz zeminli zeneklerinden hava geçeSothbys’in örtüsü bilsin. 2Osmanlı bu örtülerde hiçbir zaman kadife kullanmamıştır. Oysa bunların bazılarında zemin kadifedir. 3Osmanlı bu siyah örtülerdeki yazıtların zemininde "güvez /koyu bordolal" rengi kullanmıştır. Çünkü "güvez", Osmanlı şehzadelerinin loğusalık döneminden, doğumuna ve sonrasına uzanan "imparatorluk rengi"dir. Oysa bunlarda zemin beyazdır. 4Bazılarında yazıların ve bezemelerin dış hatları düzenli değildir. Oysa Osmanlı bezemelerinde bu konuda da özen vardır." Bonhams’ın sattığı kapı perdesi 12 yatay diziden oluşuyor. Gümüş şatmış, İstanbul’dan Mekke’ye göndeve altın simlerle işlenmiş olup 3. Se rilmek istenen örtüler ulaşamayınca lim’in (17891807) adını taşıyor. Kalın surre törenleri yapılamamıştı. Dolayı"beyaz" bölümde "fatiha" suresi yer sıyla, o tarihlerde Kâbe örtüleri Mıalıyor. Dünyanın en zengin ve çeşitli sır’da acele ile yapılıp Mekke’ye gönMekke ve Medine Osmanlı örtülerinin derilmiş olabilir. Ancak, söz konusu bulunduğu Topkapı Sarayı’nda bu perde Osmanlı yapımı olmayıp özgün alanda yılların birikimine sahip Doç. değildir. Dönemin bir kopyası olmalıDr. Tezcan 29 Nisan’da Bhailok’a ver dır." Tezcan, 18051832 arasında Topdiği raporunda özetle "İncelediğim kapı Sarayı’nda Kâbe için perde yapılburkanın (perde) mesleki görüşüme dığına ilişkin bir belge olmadığını da göre, tanımlandığı gibi özgün olduğu açıkladı. Tezcan’ın Kâbe kapısı hakkında yukarıdaki açıklamalarına ve uyarılarına, özgün benzerinin Topkapı’da olduğunu bildirmesine rağmen, müzayede evi, bu parçanın Kâbe’nin sel baskınında zarar gördüğünü, bu gibi olasılıklara karşın her zaman iki adet yapıldığını söylüyor. Tezcan ise "Şu ana kadar elimizde daima ikincisinin yapıldığına ilişkin ne bir kanıt, ne de bir belge ne de bir örnek var" diyor. Bu verilerin ışığında Bhailok ile Bonhams arasında Londra mahkemelerinde heyecanlı bir sahtecilik davasına doğru hızla ilerleniyor. Sothby’s’in müzayedesinde 7090 bin sterlin öngörülen Medine türbesinin 2. Mahmut Dönemi perdesi 108 bin sterline, aynıları Topkapı’da bulunan, Medine’deki Muhammet Camii‘nden bir perde ile 2. Mahmut döneminden Muhammet türbesinden bir örtüye 60’ar bin sterline alıcı çıktı. Tezcan, aralarında Hazreti İbrahim türbesine ilişkin bir örtü de dahil olmak üzere bunların "özgün" olmadığını, bazılarının benzerlerinin Topkapı’da bulunduğunu, bazılarının da dönemin Mısır kopyası olabileceğini öne sürdü. Bu anlaşmazlık üzerine müzayede evlerinin Eylül ayı başında Topkapı Sarayı’ndaki Osmanlı Kâbe örtülerini incelemek üzere bir uzmanını İstanbul’a göndereceği öğrenildi. Az daha unutuyorduk! Geçen yıl 29 Nisan’da Christie’s‘de “1. Abdülmecit Kabe kapı perdesi”ne 300 bin sterlin (yaklaşık 815 bin YTL) ödeyen alıcı acaba şimdi ne düşünüyor, dersiniz? Yabancıyla evlenmek 2 Selçuk Erez eçen hafta globalleşmeye niçin şiddetle karşı çıktığımın ana nedenlerini anlatmış ve artık ticaret ya da eğitim amacıyla dünyanın dört bir yanına giden çocuklarımızın geriye yabancı damat ya da gelin girmelerini kınamıştık. Bu konuda beni asıl üzen konunun gençlerimizin, tanımadıkları, bilmedikleri örf ve âdetlerin geçerli olduğu yabancı ülkelerde kız istemeye kalkıştıklarında başlarına gelebilecek felaketleri önleyecek bir bilgi kaynağının bulunmamasıdır. Bu sıkıntıları önlemek için bazı ülkelerde ana ve babaların (ve özel olarak kızın erkek kardeşlerinin) hışmına uğramadan kız istemenin püf noktalarını açıklamaya başlamıştık. Bugün, Amazon yerlilerinden nasıl kız isteneceğini açıklayarak sürdüreceğiz bu konudaki aydınlatmalarımızı: *Ana ve babanız ve yakınlarınızla kızın köyüne gidecek ve babasının karşısında yere çömeleceksiniz. Müstakbel kayınpederiniz size her kız istemede söylenen standart bazı sözler söyleyecek, siz de her damat adayının vermesi gereken doğru cevapları vereceksiniz. Bu ara kafanızda bol tukan kuşu ve papagan tüylerinden yapılmış zengin bir başlığın bulunması kayınpederi daha olumlu bir şekilde etkilemenize yarar. Kayınpeder size şunları söyleyecek ve siz de şu cevapları verceksiniz: Neden geldiniz? Kızınızı istemeye! Siz deli misiniz? Benim kızım hiçbir işe yaramaz! Zararı yok; ben onu seviyorum! Kızım yemek pişirmesini bilmez, pistir, evini süpürmez! Zararı yok; ben onu seviyorum! G Topraktan Kâbe kapı perdesi çıktı M ekke Kâbe Türbesine ilişkin perde müzayedeleri olaylarına ilişkin tartışmaların doruğa çıktığı şu günlerde İstanbul’da Ayasofya’da beklenmedik bir olay, Osmanlı Mekke perdelerinin bilinmezliklerine bir pencere açarak yeni bir boyut ekledi. Ayasofya Müzesi’nde yer alan Şehzadeler Türbesi çevresinde ışıklandırma, güvenlik ve onarım çalışmaları sırasında kablo döşenirken 40cm derinlikte bazı kumaş parçalarına rastlanınca, çalışmaya ara verildi. Müze Müdürü Jale Dedeoğlu, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nden arkeolojik kazı isteminde bulundu. Kazıda 40cm derinlikte Osmanlı lüleleri, 1617. yy İznikKütahya çini parçaları, Bizans seramikleri, saçakları gümüşten burmalı kumaş parçalarına rastlandı. Kazı çalışmalarına, müdür yardımcısı Halil Arça, arkeologlar Sabriye Parlak, Sibel AlparsanArça Tülay Urun, Filiz Öztemel katıldılar. Dedoğlu’nun verdiği bilgiye göre "25cm çapında, tomar halindeki kumaş üzerinde gümüş tel işlemeli rozet çiçeği ile yaprak bezemeler" bulunuyor. Bu tomarın kaldırılmasından sonra yapılan 10cm daha inilen kazıda 15cm kalınlığında 70x80cm çapında bir başka kumaş tabakası daha bulundu. İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Merkez Laboratuvarı uzmanları Güven Gökçe, Şenay Onuk ve Bilgen Deveci kumaşları özenle koruma altına aldılar. Bu arada yanık bir alanda, kahverengi bir kumaş tomarı daha ele geçti. Dedeoğlu, aynı yörede yaptığı ikinci kazıda gümüş altın tel sırma işçilikli, burma saçaklı, rozet çiçek bezemeli iki ayrı kumaş tomarı daha buldu. Oldukça yıpranmış olan bu kumaşlar üzerindeki yazıları Türbeler Müzesi Müdürü Erman Güven değerlendirdi. Türbeler avlusunda ayak değmeyen bölümlere kutsal nitelikli Kâbe örtüsü parçalarının gömüldükleri saptandı. Alttaki kumaşların 16., üsttekilerin ise 19. yüzyıla ait oldukları belirlendi. Dedeoğlu’nun uzmanlara dayanarak söylediğine göre Kâbe kapı perdesinin benzeri Topkapı’da bulunuyor. Ayasofya buluntularının resimleri üzerinden bir değerlendirme yapmasını rica ettiğimiz Doç. Dr. Tezcan, Kâbe perdesinin "çok önemli bir buluntu olduğunu", erken döneme ve 16. yy’a, bir olasılık olarak da Ayasofya bahçesinde Dedeoğlu ve arkeologlar kazıda (üstte). Ayasofya müze bahçesinden çıkan 16. yy Kâbe kapı örtüsü (altta) 2. Selim dönemine ait olabileceğini, kumaşın iskeletinin kitaplara uygulanan röntgenle incelebileceğini ve yazıtın okunabileceğini söyledi. Tezcan, "AllahMuhammed" yazılı bir başka parçanın sonunda Rumi olarak yazılmış "d" harfinin 17. yy biçemi ile özenle yapılmış, zarif çiçekle bezenmiş olmasından hareketle, bunun daha önce kullanılmış bir örtüden kesilerek sanduka örtüsü olarak kullanılmış olabileceğini söyledi. Tezcan, bir kumaşın da Kâbe kisvesi olabileceğini düşünüyor. İşlemeli bir başka parçanın ise "dinsel" olmak yerine sarayda "zar perdeparavana" amacıyla kullanılan, çok güzel işlemeli 18. yy dikey yüzey kaplaması olabileceği kanısında Eski müdür Mustafa Akkaya’nın üçüncü kez İdari Mahkeme kararı ile Ayasofya’ya dönmesi nedeniyle Dedeoğlu bu görevden ayrıldı ve kazılar yarıda kaldı. Terbiyesizdir: Ne söylesen tersler, cevap verir! Bu vadideki erkeklerin hepsiyle yatmıştır! Zararı yok, onu seviyorum! Öyleyse al onu, git! Globalleşmeden korkmamın bir nedeni de damada verdiği kızın ilerde iade edilmesi olasılığını kökünden engelleyen bu formülün dünyanın başka yörelerinde de popülerleşmesi ve mesela Almanya’da oluşup bize kadar gelmiş gelin arabalarının ucuna bebek yerleştirme usulü gibi benimsenmesidir. İngiltere’de, “TürkiyeYunanistan ve Kıbrıs” konulu bir Wilton Park Toplantısında Kıbrıs’ın Rum Kesimi’nin eski cumhurbaşkanlarından Glafkos Klerides’in Hintli eşi Lila’yı istediğinde kayınpederiyle aralarında geçen söyleşiyi kendisinden dinlemiştim. Öğrendiklerim, anası ve babası uzak yerlerde yaşayan yabancı kızları istemeye kalkanlara yararlı olabilir: Kızın babası, “Kızımı niçin istiyorsun?” diye sorduğunda Klerides, “Bunun çeşitli nedenleri var” demiş, “Bir kere kayınbabamdan ve kayınanamdan böyle kilometrelerce uzakta olmak pek işime geliyor. Ancak, işin aslı şu: Kızınıza bayılıyorum da ondan!” Yazının buraya kadarını epostaladığım kızım Yeşim’den feministin daniskası bir cevap gelmesin mi? Hep kız istemekten bahsetmişsin? Yeter yahu! Oğlanı istemeye giden kızlardan da bahsetmenin, yabancı oğlan istemeye gidecek kızların başına gelebilecekleri ve bunların çözümlerini konu edinecek yazıları yazmanın da zamanı gelmedi mi? Ben Yeşim’den gelen bu eposta mesajını okurken küçük ortanca kızım Esin geldi, yazdıklarımı okudu ve “Kendini böyle üzme!” dedi, “Artık kızları analarından, babalarından isteyen azaldı... Bilgisayarla ‘chat’laşıp işi pişiren ve hatta sorunlarını kayınlarla da aynı yoldan çözenlerin sayıları giderek çoğalmakta!” Bu tepkiler üzerine ilerde bir yazı daha yazmaya ve globalleşen şu dünyanın çeşitli ülkelerinde yaşayan bahtsız ana ve babalara seslenmeye karar verdim: “Kızlarınızı da oğullarınızı da uzun süre evde tutmayın, ilk gelene verin gitsinler! Onlar gidince de epostalaşmayın, sadece bayramdan bayrama tebrikleşin. Böyle örftü, âdetti diye sevdiklerine kavuşmalarını geciktirirseniz fazla büyür, böyle ukalalaşır, günaşırı sinirinizi bozarlar! CUMHURİYET 05 CMYK