Katalog

4 27 AĞUSTOS 2006 / SAYI 1066 Avrupa Kâbe örtüsü istiyor, müzayedede kavga büyük! Gong vurdu ve Kâbe kapı perdesi, 750 bin YTL karşılığında Hint kökenli Bhailok’un oldu… Ancak perde sahteydi. Topkapı Sarayı uzmanı Dr. Hülya Tezcan’ın verdiği rapor üzerine Bhailok parayı ödemedi. Kavga büyüdü, tartışma mahkemeye yansıdı… Ayasofya’nın bahçesinde ise ayak değmeyen yerlerde kablo döşemek için yapılan kazılarda Kâbe perdeleri bulundu ve... Yusuf Bhailok’un Bonhams’tan 750 bin YTL’ye aldığı Kâbe kapı perdesi. Güvez olması gerekirken beyaz zeminli yazıt. Özgen Acar nne ve babanızı sevindirmek için, Osmanlı İmparatorunun Mekke’de Kâbe’ye hediye ettiği, kutsal sayılan kapı perdelerden birini 275 bin sterline (yaklaşık 750 bin YTL) satın alsanız, sonra bunun bir "kopya" olduğunu öğrenseniz ne yaparsınız? İngiltere Müslümanlar Topluluğu Eski Genel Yazmanı Hint kökenli Yusuf Bhailok da Londra’da ünlü müzayede evleri Sothby’s, Christie’s, Bonhams’ın "Kâbe örtüsü kurbanlarının" arasına katıldığını son dakikada algıladı. Topkapı Sarayı Müzesi tekstil bölümü sorumluluğundan kısa bir süre önce emekliye ayrılan Doç. Dr. Hülya Tezcan, son yıllarda, bu müzayedelerde satılan Osmanlı İmparatorlarının Mekke’de Kabe’ye, Medine’de Peygamberin türbesi ile camisine gönderdikleri perde ve bazı örtülerin "özgün" değil "kopya" olduğunu ortaya çıkardı. Londra müzayede piyasası karıştı. 6 Nisan’da Bonhams, 3. Selim’in 1805’de Kâbe’ye gönderdiği söylenen 493x245 boyutunda bir perdeyi 250300 bin sterlin tahmini değerle "İslam Sanatı" bağlantılı bir açık arttırmaya 184 numara ile çıkardı. Perdeyi, 275 bin sterlin (yaklaşık 750 bin YTL) ile kazandığına sevinen Bhailok’un kulağına, satış sonrasında biri şu sözleri fısıldadı: "Perde, özgün değil, kopya..." Basına "Anne ve babama hediye olarak almıştım!" diyen Bhailok, ne yapacağını şaşırdı.. Bhailok, uzman aramaya başlamıştı ki kendisine "Estarül Haremeyn" adlı kitabı ile dünyada bu konunun en önemli uzmanı olduğunu kanıtlayan Doç.Dr. Tezcan önerildi. Bhailok’un, Londra’ya davet edip örtüyü gösterdiği Tezcan, "Özgün Osmanlı değil, dönemin kopyası olabilir" görüşünü içeren bir yazı verdi. Bhailok, Bonhams’a örtüyü geri A Şam" biçeminde düz dokunan "kisve" dış örtü. İkincisi, Kâbe’nin kapısını örten dikine dikdörtgen "burka" perde. Üçüncüsü de Kâbe’yi çepeçevre çeviren, sekiz parçadan oluşan, yazıtlı "hizam" kuşak. 1801’de Akka’yı Fransızlar işgal edip de Osmanlılar Kâbe’deki "surre" törenini yapamadığında Mısır devreye girmiş, acilen örtüler göndermişti. Osmanlılar 19. yy’ın yarısından sonra örtüleri İstanbul’dan göndermeyi "bir güç gösterisi" olarak sürdürKİSVE, BURKA, HİZAM… düler. Ancak, 1. Dünya Savaşında gücünü yetiren Osmanlı 1917’den sonra Mekke’ye Osmanlılardan önce Kâbe simgesel de olsa kapı perdesi örtülerini Emeviler, Abbasigönderemedi, örtüler de Mıler, Memluklar koyuyorlardı. sır’da dokunur oldu. Mekke yakınında beş köyü Suudi Arabistan ile Mısır’ın kapsayan bir vakıf perdeleri 1962’de arası açılınca Suudiorada özel olarak dokutuyorDr. Hülya Tezcan lerin Mekke’de kurdukları bir du. Yavuz Selim Mekke’yi alfabrika yılda üç ay çalışarak ipek örtüdı, Kanuni Süleyman ise kendi döneminde köy sayısını yediye çıkardı, per leri dokumaya başladı. Bugün her yılın sonunda eski örtüler, delerin Osmanlı adına, İstanbul’dan Kâbe’nin anahtarını bulunduran, peygönderilen çizimlere uygun olarak dogamberin geldiği Kureyşi ailesinin bakunmasını istedi. 1610’da bir değişiklik yapılarak Mek şı Abdülaziz Eşşeyhi’ye teslim ediliyor. ke perde ve Medine örtülerinin Sultan O da İslam dünyasının ileri gelenlerine Ahmet Camiinde kurulan tezgahlarda hediye ediyor. Bonhams’ın satışından dokunup İstanbul’dan gönderilmesi yo bir gün önce Sothby’s, 5. Mehmet Reluna gidildi. İstanbul’dan yola çıkan şat’ın tuğrasını taşıyan, 1909’da Kâkervan, yeni örtüleri götürüyor "surre" be’ye hediye bir başka perdeyi "baş yadenilen törenle eskiler geri alınıyor, ye pıt" olarak satışa çıkardı. Müzayede erine yenileri konuluyordu. Eskiler, İs vi, katalogunda "değer" biçememişti. Sothby’s perdeyi önce Bhailok’a önertanbul’a getiriliyordu. Eskiler ya Topkapı Sarayı’nda alako mişti. O ve öteki alıcılar bu parçaya ilgi gösnuluyor ya da İmparatorun önemli bir gününde parçalara ayrılarak, levhalar termemiş, müzayedede tokmak inmehalinde çeşitli camilere dağıtılıyordu. yince satış da yapılamamıştı. Aynı müŞu anda Topkapı Sarayı’ndaki en eski zayede de Medine bağlantılı başka kutKâbe örtüsü Kanuni Sultan Süleyman’a sal örtüler de vardı. Bundan bir gün ait ve 1543 tarihli. Tezcan’a göre Kâ önce de Christie’s’in Medine’de Peybe’ye üç değişik örtü gönderiliyordu. gamberin kabrindeki bir ipek örtüyü Birincisi, Kâbe’nin üzerine konulan si 4060 bin sterlin değerle satışa çıkaryah kumaştan zigzaglarla "Damask mıştı. vererek 275 bin sterlini ödemeyeceğini bildirdi. Bu kez Bonhams küplere bindi, Dr. Tezcan’ı "katalogdaki tanımlamalar" ile "örtüyü" kıyaslamaya davet etti. Dr. Tezcan, "katalog tanımlamaları" ile "örtü" arasında uyum olduğunu belirtti, ancak "perdenin kopya" olgusunu ortadan kaldırmadığına 4 Mayıs’ta yazılı olarak dikkati çekti. Şimdi tarafların kozlarını Londra mahkemelerinde paylaşacakları anlaşılıyor. Gelelim olayın tarihsel geçmişine... Sothbys’in değer biçemediği kopya Kâbe örtüsüne alıcı çıkmadı. CUMHURİYET 04 CMYK