Katalog

5 HAZlRAN 2005 / SAYI 1002 Bir ikonun anatomisi Londra Tate Modern'de 9 Haziran tarihinde "Frida Kahlo" sergisi açılacak. The Observer gazetesinden Gaby Wood bu sıradışı kadının Diego Rivera ile geçen fırtınalı günlerini, Troçki ile ilişkisini ve onulmaz acılarla dolu son günlerini onunla paylaşan Raquel Tibol'ın ağzından aktardı. Raquel Tibol aquel Tibol, bir süre önce tanıştığı Diego Rivera'nın çağnsı üzerine, Şili'ren Frida Kahlo'nun Mexico Cıty'deki evine geldi. Yazardı. Meksika'ya gitmeden önce bir öykü kitabı yayımlanmıştı. Asıl amacı Frida'ya başından geçenleri anlattırmak ve böylece orada geçireceği zamanı en iyi biçimde değerlendirmekti. Frida buna razı oldu ve Tibol onun ölümünden sonra ytllarını bu anıları kâğıda dökerek, Frida'nın yazdığı mektupları derleyerek ve onunla ilgili söylentileri açıklığa kavuşturup kendisiyle ilgili birtakım yanlış inançlan düzeltmeye çalışarak geçirdi. R Şimdi seksenli yaşlarında olan Tibol ufak tefek, son derece güçlü bir kadın. Günümüzde ülkenin en önde gelen kültür eleştirmenlerinden biri sayılıyor. 1953'ten beri Mexico City'de yaşıyor. Frida'nın ölüm nedeni resmi kayıtlarda her ne kadar akciğer ambolisi olarak belirtilse de, çok kişi onun aşırı dozda uyuşturucudan öldüğüne ve bir olasılıkla da bunun kendi seçimi olduğuna inanıyor. Ölümünden kısa bir süre önce bir bacağı kesilirken ona sürekli iğneler yapıldıgını ve bu yüzden her yerinde yaralar açıldığını belirtiyor. Troçki Meksika'da Diego ile Kahlo'nun "Mavi Ev"inde konuk olmuş, bu arada Kahlo ile Troçki arasında bir ilişki yaşanmıştı... Yıl, 1936'ydı. iego 1936'da dönemin Meksika Cumhurbaşkanı Lazaro Cardenas ile görüşerek Lev ve Natalya Troçki için siyasaJ sığınma hakkı tanınmasını sağladı. Frida, Diego'ya göre "politikasından nefret etmekle" birlikte, Troçki ve karısına kucak açıp onları ailesinin Coyoacan'dakı evinde konuk etti. Troçki'nin 58 yaşına bastığı ve Rus devriminin de yıldönümünün kutlandığı 7 Kasım 1937 günü Frida ona kendi portresini armağan etti. Frida "minik keçi" adını verdiği Troçki ile ilişkisini, daha önce Rivera ile bir serüven yaşayan, kız kardeşi Cristına'nın evinde sürdürdü. Frida'nın Diego'nun göklere çıkardığı bir adamla ilişki ye girmesi, üstelik de bu ilişkiyi bir ?amanlar kirasını onun ödediği bir evde siırdurmesi hiç kuşkusuz kocasının gönlünü yeniden kazanmak için giriştiği bir taktikti. Bu taktiği işe yaradı ve Diego olayı öğrenir öğrenmez kıyameti kopardı. Ölüler Günü'nde Troçki'ye üzerinde Stalin yazılı şekerden bir kafatası verdi. Troçki ertesi gün Frida'nın evini terk etti, Diego da Troçki yandaşlarının kurduğu siyasal örgütten ayrıldı. 24 Mayıs 1940 günü Troçki'nin taşındığı eve giren si D lahlı 20 kişi duvarları kurşun yağmuruna tuttu. Troçki polise verdiği ifadede "ülkenin çok tanınmış bir ressamma ait bir pikap arabayı" incelemelerı gerektiğini söylüyordu. Saldırının elebaşısı gerçekten de bir ressamdı. Diego'nun baş düşmanı David Alfaro Siqueiros bir Stalinistti ve Ispanya Iç Savaşı'ndan henüz ülkesine dönmüştü. Gelgelelim, ilk kuşkulanılan kişi Diego oldu. Polis atölyesini ablukaya aldığında kendisi içerideydi, ama olup bitenlerden habersizdi. Ona haberi veren, o sırada ona poz vermek için bekleyen ve sokağın karşısındaki bir pencereden olanları ızleyen Paulette Goddard oldu. Olayın ardından San Fransisco'ya giden Rivera, Amerikan basınına verdiği bir demeçte onun yaşamını kurtardığıru söyledi. Goddard ise Komünist Parti'ye hizmet ettiği gerekçesiyle FBI'nin gözetimi altına akndı. Frida'nın resimleriyle ilgili bir kitabında Hayden Her rera o sıralar Charlie Chaplin ile evli olan "Modern Times" filminin fıbr fıkır yıldızı Paulette Goddard'ın Frida ile Diego'nun boşanmalarında etkili olduğunu öne sürüyor. Frida bu ilişkiyi doğal olarak kıskansa da, çok kısa sürede Paulette ile sıkı fılu arkadaş oldu ve onun bir portresini yaptı. Paulette'in aynı anda her ikisiyle de ilişkide olduğu büe söyleniyor. Frida, 20 Ağustos günü soruşturmadan geçti. Troçki evinde bir "yoldaş" tarafından öldürülmüştü ve katil Frida'nın akşam yemeğine çağırdığı biriydi. Diego'yu San Fransisco'dan arayan Frida ona, "Budala! Adam senin yüzünden öldürüldü. Onu buraya getirmemeliydin," diyerek lanetler yağdırıyordu. Otuz yedi polis tarafından 12 saat boyunca sorguya çekildi, iki gün hapiste kaldı. Evinin altını üstüne getiren polisler çizimlerini, resimlerini, eşya ve giysilerini yağma ettiler. Frida'nın durumu tüm bunları kaldıracak güçte değildi. O yılın büyük bir bölümünü inzivaya çekilerek geçirdi. Doktorlar ameliyat olmasını öneriyorlardı. Ilk kez 1930'da tedavisini üstlenen Dr. Eloesser o sırada San Fransisco'daydı. Diego ona danışarak Frida'yı evden çıkarmayı başardı. Eloesser alışılmışın dışında bir öneride bulunup, Frida ile Diego'nun yeniden evlenmelerinin her ikısıne de iyi geleceğını söylüyordu. Frida bu öneriyi iki koşulla kabul etti: Birbirlerine karışmayacaklar ve aralarında herhangi bir cinsellik yaşanmayacaktı. Frida ile Diego 8 Aralık 1940 günü ikinci kez evlendiler. Yıllar sonra hayatının aşkı Diego'yu anlattığı bir denemesinde Frida, tıplcı otoportrelerinde olduğu gibi, onu kabalığa varan bir içtenlikle betimledikten sonra onu ne denli sevdiğini açıkça ortaya koyuyordu: "Diego'dan kocam diye söz edemem. Çünkü bu sözcük ona uygulandıginda çok sırıtıyor. Diego yaşamı boyunca hıç kimsenin kocası olmadı, olamaz da. Ona sevgilim de diyemeyeceğim, çünkü benim için Diego cinselliğin çok ötesinde bir anlam taşıyor. Onu salt bir duygu olarak size aktarmaya kalkışacak olsam, eninde sonunda yalnızca kendi duygularımı yansıtan bir resim yapmış olurum." • The Observer'dan çeviren: RÎTA URGAN Hikmet Karabucak OSMAN BAHAD1R Naif ressam Mustafa Emre &D yu önce milletın kalbınde yer tutmuş bulunan Halıl Bey geçecektir. Her tarafta müzeler için yeni bir faaliyet başlamıştır. Izmir Müzesi geçen seneye nazaran üç mislı daha zengindir. Yeni bir bina dahilinde tasnif edilen eserleri, halkın ziyaretine arz edilmek için lazım gelen mesai başlamıştır. Kargamış'dan Adana'ya nakledilen Hitit eserleri, Hıtît medeniyetı tarihi bakış açısından müstcsna bir kıymeti haizdir. Bu eserler orada Harbi Umumi'den (Birincı Dünya Savaşı) beri metruk yatıyordu. Bursa ve Konya müzeleri mütemadiyen toplanan eserler ile zenginleşmektedir. Konya Belediyesi yeni yapılacak müze için icap eden araziyi almıştır. tstanbul müzelerinden Çinıli Köşk'teki Islam müzesi yeniden tertip ve tanzim olunmuş ve birinci derecede kıymeti haiz birçok eserin ilavesiyle ve binasının da esaslı bir tamıriyle yeniden açılmıştır. Almanya'dan profesör Hongar, Hitit ve Asur eserlerinin tasnıfi için ve profesör Reman da çini eserlerin tasnifi için davet olunmuşlardır. Alay Köşkü, resim müzesi olmak üzere tahliye ettirilmiş, son defa veküler heyeti H ikmet Karabucak, çocuksu duyarlılık, içtenlik ve yalınlık özellikleri taşıyan naif bir ressam ve şair. Resimlerinde iç dünyasını ve halk kültürünü işliyor. Yurtiçinde ve dışında 18 kişisel sergi açmış, 16 ödül kazanmış, üç de şiir kitabı var. Türk resim sanatının önemli temsilcilerinden Fahir Aksoy'un kurduğu Türk Naifleri Topluluğu'nun Akademi ve müzeler ...Bir kısım azası ecnebi âlimlerden mürekkep olmak üzere lisan ve tarih akademisi bu sene tesis edilecektir. Akademinin ilk vazifesi Türk lisanının tetkiki, ıstılahların (bilimsel terimlerin) vazı (belirlenmesi), evvela kamusun (sözlüğün), sonra da 2025 senelik mesaiye taksim edılmek üzere muhiti maarifin (maarif ortamının) vücuda getirilmesi akademinin esas meşgalesini teşkil edecektir. Bu akademinin tesis lüzumu isbata bile lüzum göstermeyecek derecede aşikârdır. Hatta bu hususta çok geri kalmışızdır. Vaktiyle Rusya'da Büyük Petro'nun garbçılık (Batıcılık) namına yaptığı ilk hareket akademiyi vücuda getirmek olmuştu. Bu maksadın hakikileşmesi ve devamlı olması için Almanya'dan grup halinde âlimler celbetmişti (getirtmişti). Lehistan taksime uğradığı zaman bile yine akademısini muhafaza etti. Bu noktayı bir an evvel muvaffakiyetle hakikate isal etmesini (ulaştırmasını) Maarif Vekâletı'nden temenni ederiz. Bütün memleket müzeleri bir umumi müdürlük halinde idare edilecektir. Bunun başına beynelmilel şöhreti olan ve hizmeti Como Varenna, Modeno gibi kentlerde her yıl düzenlenen "Dünya Naifleri" karma sergilerıne katılan Karabucak, naif resmin formal eğitimin sınırlamalarına tabi olmadığını belirtiyor. Ona göre, naif sanatta çocuksu bir duyarlılık ve masum bir çekicilik var. • kararıyla saraylardakı levhalar bu müzede umuma teşhir edilmek üzere müzeler müdüriyetine tevdi edilmiştir (sunulmuştur). Maarif Vekâleti Avrupalı âlimlerin Yalvaç ve Kayserı civarında Güntepe gibi birçok merkezlerde yaptığı hafriyyata (kazılara) kendi memurlan vasıtasıyla nezaret etmektedir. Çıkan eserler, hıçbiri dışarıya nakledilmeksizin memleket müzelerine nakledilmek üzere tesbit olunmaktadır. Ruşen Eşref 24 Ekım 1925