Katalog

HAZÎRAN 2005 / SAYI 1002 Bush, Blair ve diğerleri ayağa kalkın! Irak Dünya Mahkemesi 2426 Haziran'da îstanbul'da nihai kararını açıklayacak. Bu karar, savaş karşıtlarının, tanıkların, geleceğine sahip çıkanların tarihe düştükleri kayıt olacak... Elbette resmi bir mahkeme değil, ama Irak'ta yaşananlar unutturulmayacak! İ$QALCİLER HESAP VERİYOR! IRAK DÜNYA MAHKEMESİ İSTANBUL'DA TOPLANIYOR. 2426 HAZİRAN 2005 H E LBLAİR S A P V E R Suç ortaklığına dayanamadım rak Dünya Mahkemesi 24 Haziran'da, koordinatörlerden Richard Falk ile jüri sözcüsü Arundhati Roy'un açdış konuşmalarıyla başlayacak. Aynı gün yapılacak "Irak savaşında Uluslararası Hukuk ve Kurumların Rolü" oturumunda "Irak Savaşında BM'nin Rolü", "Önleyici saldırının ve tek taraflı güç kullanımının yasadışılığı", "Devletler arası ilişkilerde şiddet kullanmanın ve işgalin yasadışılığı", "Uluslararası Kurumlara ve Hukuka Güvenin Azalmasımn Sonuçları", "Barışa Karşı Bir Suç olarak Küresel Savaş Karşıtı Hareketin tradesinin Ihlali" gibi konular ele alınacak. "Irak Savaşında Hükümetlerin Sorumluluğu" oturumunda Türkiye hükümetinin sorumluluğu ifade edilecek, ayrıca Arap hükümetlerinin, Avrupa hükümetlerinin ve Koalisyon ülkelerinin sorumluluğu anlatılacak. "Medyanın Sorumluluğu" da ilk günün oturum başlıklarından biri. "Irak'ın lstilası ve Işgali" oturumu ikinci gün boyunca sürecek. Irak'tan gelecek çok sayıda kişi, "Işkence ve Savaş Suçları", "Gündelik Yaşamda Yıkım", "Tutuklamalar, Gözaltılar, Hapishane Koşulları", "Toplu Cezalandırma", "işgal Altında Irak Hukuku" gibi konularda tanıklık yapacaklar. Felluce'de çekilmiş bir filmin ilk kez gösterileceği bu oturumda eski BM Genel Sekreter yardımcısı, "Gıda için Petrol" programından "suç ortaklığına daha fazla dayanamadım" diyerek istifa eden Denis Halliday "Irak Savaşında BM'nin tavrı" konusunda, eski ABD askeri Tim Goodrich de ABD ordusunun yaptıklarına dair tanıklık yapacaklar. Üçüncü gün oturumunda Gül Pulhan "Irak'ta Kültürel Mirasın Tahribi" üzerine îstanbul Inisiyatifi'nin raporunu sunacak. Irak'tan gelen Amal AlKhedairy ve Souad Naji AlAzzawi kültürel mirasın tahribi ve Irak'ta radyasyon kirliliği konularında tanıklık yapacaklar. Joel Kovel aynı oturumda "Savaşın Ekolojik Etkileri" üzerine iddiasını temellendirecek. "Kültürel Güvenlik Ortamı ve Gelecek Alternatifleri" oturumunda çeşitli başlıklar altında, militarizm, toplumsal cinsiyet, etnik ve dinsel netret gibi konular ele alınacak. Irak Dünya Mahkemesi îstanbul Koordinasyonu'nun "Bir Alternatif Olarak WTI: Deneysel Bir Iddia" konulu sunumundan sonra mahkeme Richard Falk ve Arundhati Roy'un kapanış konuşmalarıyla sona erecek. Berat Günçıkan I •rak Dünya Mahkemesi son duruşmasını Îstanbul'da yapıyor. 2426 Haziran günleri arasında düzenlenecek oturum. larda Irak'ın işgalinin siyasi, ekonomik, toplumsal ve kültürel sonuçları ortaya konacak. Savaşa karşı olanlar, savaşı çıkaranları, destekleyenleri ve savaş çığırtkanlarını, vahşetin tanıklarıyla birlikte yargılayacaklar. Irak Dünya Mahkemesi'nin Türkiye koordinasyonundan Hülya Üçpınar, Müge Gürsoy Sökmen, Ayşe Berktay ve Ayça Çubukçu sorularımızı yanıtladılar: Irak Dünya Mahkemesi'nin oluşturulmasından, tstanbul'daki bu son duruşmaya kadar ki süreçte neler yaşandı? Hülya Uçpınar: Irak Dünya Mahkemesi fikri 2003 yılı içinde Berlin, Cakarta, Brüksel, Cenevre, Paris ve Cancun'da yapılan savaş karşıtı toplantılarda tartışılarak benimsendi. Amaç, Irak halkına ve insanlığa karşı işlenen suçları araştırıp ortaya koymaktı. Uluslararası bir koordinasyon grubu oluşturuldu ve mahkemenin genel çerçevesi, formatı ve amaçları kararlaştırıldı. Mahkeme 14 Nisan 2004'te Brüksel'de yapılan oturumla başladı, Îstanbul'da sona erecek. İDDİA HEYETİ VE JÜRİ İlk mahkemeden bugüne nasıl yol alındı, neler yapıldı? H. Uçpınar: Londra'da, askeri operasyon ve işgal sırasında Koalisyon Güçleri'nce savaş suçu işlendi mi tartışıldı, Irak'ın koalisyon güçleri tarafından işgali hakkında halk soruşturması yapıldı. Mumbai'de savaşın suç olduğuna ilişkin Dünya Kadın Mahkemesi toplandı, Kopenhag'ta Irak kamu kuruluşlarmın ve kaynaklarının satışa çıkarılmasının ve 20 bini aşkın kişinin hiçbir hukuki sürece bağlı olmaksızın kamp ve hapishanelerde tutulmasının uluslararası hukuk açısından yasallığı değerlendirildi. Brüksel'de Yeni Amerikan Yüzyılı Projesi (PNAC) çerçevesinde Irak'a açılan savaşın ideolojik arka planı konu edilirken New York'taki iki toplantıda uluslararası hukukun, BM şartlannın ve dünya halklarının 15 Şubat'ta ortaya koyduğu iradenin ihlali dahilinde savaş ve işgal suçla H E LBUSH S A P adalet mücadelesi vermiş kişilerden oluşan jürimiz kararlarını açıklayacak. Yargılanan sadece Bush mu olacak, savaşa katılan ve askerleri hâlâ Irak'ta bulunan ülkelerin yöneticileri de savaş suçlusu olarak görülüyor mu? M. Gürsoy Sökmen: Hiç kuşkusuz görülüyor. Programdan da belli olacağı gibi sadece Bush değil ABD yönetimi başta olmak üzere, Britanya yönetimi, Koalisyon güçleri, hatta koalisyona katılmamış görünseler de çeşitli katkılarda bulunmuş olan hükümetler, sessiz kalarak, müsaade ederek, çıkış yolları sağlayarak savaşı meşrulaştıran Birleşmiş Milleder gibi kurumlar, savaş kışkırtıcılığı yaparak, savaşa dair gerçekleri gizleyerek ve çarpıtarak önemli bir rol oynayan medya da iddia heyetimizin suçladıkları arasında. Bu mahkemenin tarafları kimler? Kimler, kimleri yargıhyor? Ayşe Berktay: Biz Irak savaşı ile ilgili olarak adaleti tesis edeceğimiz iddiasında değiliz, ama adaletin sağlanması yolunda bir katkıda bulunmak çabası içindeyiz. Bunun için "yargılama" sürecimizi, Irak'ta yaşananları, istila ve işgal sürecinin dünya üzerindeki etkilerini, bu süreçte sözünü ettiğimiz aktörlerin ve ayrıca küresel savaş karşıtı hareketin oynadıkları rolü ve sorumluluklarını saptamak; bu gidişe müdahale etmek, adaleti tesis etmek ve geleceklerimize sahip çıkmak için seçeneklerimizi ortaya koymak olarak tanımlıyoruz. TARİHE KAYIT DÜŞMEK... Bu mahkemenin sonucuyla neler öngörülüyor? Mahkemenin uluslararası siyaset alanında bir yaptırımı olmasr mümkün mü, tarihe bir kayıt düşmekle yetinilecek mi? Ayça Çubukçu: Bu, mevcut yasaları uygulamak ve uymayanları cezalandırmak için devlet aygıtının veya bir uluslararası kurumun kurduğu resmi bir mahkeme değil, tanıklık ettikleri zamanın ve olayların olağanüstülüğüne ve vahşetine karşı sessiz kalmak istemeyenlerin başlattığı sivil bir proje. Evet, amaçlanmızdan biri tarihe kayıt düşmek, Irak'ta yaşananları unutmamak ve unutturmamak. Ayrıca, bir küresel kolektif özne tarafından özen ve emekle düşülen kayıtların, uluslararası hukukun daimi dönüşümüne katkısı olabileceği görüşündeyiz. •İşgal sürüyor, üstelik ABD tran ve Suriye'yi de tehdit ediyor. Mahkeme bu son duruşmayla işlevini sonlandıracak mı, yeni bir muhalefet biçimi olarak ne öngörülüyor? A. Çubukçu: Tam da Irak'taki işgal ve ABD'nin tehditleri sürmekte olduğu için, Irak Îstanbul oturumunu "son oturum" olarak görmüyoruz. Kuşku götürmez ki, Îstanbul, Irak Dünya Mahkemesi için hem bir şeylerin sonu, hem de başlangıcı olacak. Sürecin nasıl şekilleneceği konusunda küresel ağ dahilinde farklı umutlar var. Oncelikli olarak yapılması gereken şey, Mahkeme'nin ortaya koyduklarının yaygınlaştırılması ve küresel muhalefeti güçlendirecek şekilde kullanıma sokulması. Bu şekillerin tümünü öngörmemiz biraz güç. Ancak, Irak Dünya Mahkemesi'nin ortaya koyduğu irade ve bulgular, gerek Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne yapılan başvurularda, gerek vicdani retçilerin gerekçelendirmelerinde, gerekse yerel ve küresel kampanyalarda kullanılabilir. • n tartışıldı, asker aileleri ve savaşmayı reddeden ordu mensuplan dinlendi. îstanbul, Japonya, Stokholm, Güney Kore, Roma, Frankfurt, Lizbon, Cenova ve Ispanya'da yapılan oturumlarda da hem işgalin hukuksal ve toplumsal durumu, hem de oturumun yapıldığı ülke hükümetlerinin işgaldeki tutumu sorgulandı. Medya da savaş karşısındaki tutumuyla ayrı bir oturumda ele alındı. Peki, tstanbul'daki nihai duruşmada neler olacak? Müge Gürsoy Sökmen: Mahkeme Darphanei Amire'de yapılacak. Açılışı, 23 Haziran'da, Darphane'nin bahçesinde Erkan Oğur, Iraklı müzisyen Ömer Beşir, Ayşe Tütüncü ve perküsyon grubunun katılacaklan bir konserle yapacağız. Oturumları 2426 Haziran tarihlerinde, 09.00 18.30 arasında gerçekleştireceğiz. Iddia heyetimiz 15 farklı ülkeden, 11 'i Iraklı 55 kişiden oluşuyor. 27 Haziran sabahı da sözcülüğünü Arundhati Roy'un yaptığı, onu aşkın ülkeden barış ve Soldan sağa: Hülya Uçpınar, Müge Giirsoy Sökmen, Ayşe Berktay ve Ayça Çubukçu. Fotoğraf: Serkan Yıldız